در مرز شادی و غم کار کرده‌ایم

به گزارش جام جم، وی نخستین فیلم سینمایی خود را با نام «گیج‌گاه» ساخت که در جشنواره فیلم ‌فجر به‌عنوان کارگردان اولی توانست سیمرغ را از آن خود کند. او سازنده فیلم مستند هم بوده و با کارگردانان بسیاری همکاری داشته است. حالا با ساخت سریال جناب‌عالی نخستین تجربه کارگردانی‌ سریال را کسب می‌کند.کارگردان جناب‌عالی معتقد است باید ابراز خوشحالی کرد که اين سريال متعلق به هیچ جریان سیاسی از‌جمله اصلاح‌طلب و اصولگرا و به اصطلاح چپ و راست نیست و ارتباطی به هیچ دولتی ندارد. به نیمه‌رسیدن سریال جناب‌عالی که در ماه رمضان و روزهای فرد از تلوبیون پلاس پخش می‌شود، بهانه‌ای شد تا با عادل تبریزی، کارگردان و یکی از نویسندگان این اثر به گفت‌وگو بنشینیم که در ادامه می‌خوانید.

اولین کاری که مخاطب از شما به یاد می‌آورد، فیلم بلند سینمایی‌تان به نام گیج‌گاه است و بعد از آن آثار کوتاهی که تاکنون ساخته‌اید، همگی طنز بوده‌اند. برای ساخت اولین سریال خود نیز گونه طنز را انتخاب کرده‌اید. چطور علاقه‌مند به این گونه از فیلمسازی هستید؟ آیا دلیل خاصی دارد؟

زبان طنز از اولین فیلم کوتاهی که در سال ۸۰ ساختم با من بود اما شاید عجیب باشد که بگویم تلخی‌های درونی و اجتماعی نگاه من را به سمت طنز سوق داد. فکر می‌کنم در جهانی زندگی می‌کنیم که شرایط همه‌چیز طنز و انگار کمدی تلخ، جزئی از تار و پود ما شده است اما دیگر کم‌کم به ساخت فیلم اجتماعی بدون نگاه طنز هم فکر‌می‌کنم.

پیشنهاد ساخت پروژه جناب‌عالی از‌سوی چه کسی مطرح شد؟

دوستان در سازمان سینمایی حوزه هنری و مصطفی‌رضوانی، تهیه‌کننده این پروژه، فیلم سینمایی و آثار کوتاهم را دیده و براساس شناختی که نسبت به من پیدا کرده بودند؛ ساخت جناب‌عالی را پیشنهاد دادند. فیلمنامه‌ای که در ابتدا به دست من رسید، سه قسمت توسط حامد افضلی و رویا خسرونجدی نوشته شده بود که برداشتی از یک سریال انگلیسی بود. زمانی که فیلمنامه را خواندم، متوجه شدم با توجه به سلیقه‌خاصی که در طنز دنبال می‌کنم که هم پرریسک است و هم مرز بین درام و کمدی است، مطابق میلم نیست. پس با صحبتی که با تهیه‌کننده و نویسندگان داشتم، پیشنهاد کردم دوباره قصه را بنویسیم و جهان دیگری خلق کنیم تا اتفاقات دیگری رقم بخورد و از زیر چتر آن سریال انگلیسی بیرون بیاییم.

همه ایده‌هایی که ارائه دادید از سوی عوامل پذیرفته‌شد؟

بله. خوشبختانه تهیه‌کننده و رویا خسرونجدی که جناب‌عالی را با همراهی یکدیگر به نگارش درآوردیم، ایده‌هایم را پذیرفتند و موفق شدم مسیر فیلمنامه را به سلیقه خودم نزدیک کنم. نکته دیگر این‌که من روی این مساله تاکید داشتم که چرا باید قصه‌ای بر‌اساس یک سریال خارجی بنویسیم وقتی می‌توانیم اثری مستقل که برای خود هویت دارد، تولید کنیم.

یعنی فیلمنامه جناب‌عالی هیچ شباهتی با فیلمنامه‌ای که در ابتدا خواندید، ندارد؟

قصه اولیه دستخوش تغییرات زیادی شد و همچنین جناب‌عالی بر‌اساس هیچ سریالی نوشته نشده است و کاراکترها و اتفاقات آن کاملا تخیلی است. همچنین باید بگویم که همکاری با رویا خسرونجدی در طول نگارش مجدد، درجه یک بود.

شما برای ساخت اولین سریال خود معضل بیکاری را سوژه قرار داده و نقدی به سیستم‌های اداری کشور وارد کرده‌اید. بیکاری و مشکلات موجود در سیستم‌های اداری، معضل امروز و دیروز نیست اما آیا جناب‌عالی متعلق به جریان سیاسی خاصی است؟

باید ابراز خوشحالی کنم که جناب‌عالی متعلق به هیچ جریان سیاسی از‌جمله اصلاح‌طلب و اصولگرا که به چپ و راست هم معروف هستند، نیست و هیچ‌ارتباطی به هیچ دولتی ندارد. حتی وزارتخانه‌ای هم که به شخصیت امیرعلی عالی پیشنهاد می‌شود، خیالی است. ما قصه یک جوان سالم را که فرزند نانواست، به تصویر کشیده‌ایم که جز به خانواده‌اش به هیچ جا تعلق ندارد؛ امیرعلی عالی، فردی است که حتی برای کار در نانوایی پدرش هم ایده دارد و این مساله را هنگامی که در پیک موتوری یک شرکت است شاهد هستیم که پیشنهاد می‌دهد همه لباس‌های یک‌دست بپوشند اما متاسفانه این روزها آدم‌ها از سیاستمدار یک کشور تا افراد دیگر در مشاغل مختلف در کارهایشان صاحب ایده نیستند.

این اثر که حالا می‌توان عنوان سریال رمضانی تلوبیون پلاس را به آن داد، پیش از پخش گرفتار برخی حواشی شد از‌جمله آن‌که زمزمه‌هایی مبنی بر پخش نشدن آن از تلویزیون به‌دلیل حساسیت های مضمونی و محتوایی جلوی پخش سریال را گرفت یا عوامل بیرونی مانع آن شدند.

به نظر می‌رسد نگرانی‌هایی برای برخی ایجاد کرده بود که باعث شد جناب‌عالی از تلویزیون پخش نشود، البته اطمینان دارم همان آدم‌هایی که نگران بودند، در حال حاضر نگرانی‌شان برطرف شده است چراکه بازخوردهای مثبت بسیاری از مخاطبان حرفه‌ای دریافت کرده‌ایم. البته آنها نیز حساسیت سریال را درک کرده‌اند و خود اثر نشان می‌دهد چرا در عید و از تلویزیون پخش نشده است. خوشبختانه تا به اینجا هر‌کس سریال را تماشا کرده، متوجه شده که چرا باید برای عده‌ای حساسیت‌برانگیز باشد و ربطی به کیفیت اثر ندارد.

پس می‌توان جناب‌عالی را طنز موقعیت و کمدی تلخ دانست؟

بله. باز هم تاکید می‌کنم ما در دنیای کمدی زندگی می‌کنیم و همه مسائل تبدیل به کمدی تلخ شده است. از‌سوی دیگر من تلاش کردم از دل واقعیت‌های جامعه، لبخند به لب مخاطب بنشانم یعنی از بازیگرم نخواستم کمدی بازی کند. من تلخی‌های شخصی زندگی و اجتماعی را از فیلتری از ذهن عبور می‌دهم که خروجی‌اش طنز تلخی است. اگر بخواهم به نمونه دیگری در سریال اشاره کنم باید بگویم در قسمت چهارم، سکانسی داریم که مهمانان از امیرعلی عالی به‌دلیل آن‌که پستی در وزارتخانه گرفته است، می‌خواهند برقصد. من این سکانس را به‌صورت اسلوموشن گرفتم و از موسیقی استفاده کردم که حس غم را به مخاطب منتقل می‌کند. در حقیقت مرز بین شادمانی و غم را به تصویر کشیدم که تماشاگر نمی‌داند بخندد یا گریه کند.

این روزها سیاست جزو لاینفک زندگی همه ما شده است و ممکن است به هر اثری که رویکرد نقادانه داشته باشد، برچسب سیاسی بودن هم زده شود. آیا اثر شما سیاسی است؟

جناب‌عالی یک اثر سیاسی است اما فراموش نکنیم اگر من درباره بالا و پایین شدن قیمت هویج هم مستند بسازم، سرمنشأ آن به ساختار اداری کشور و سیاست باز‌می‌گردد. همچنین مهم این است که هدف از ساخت یک سریال چه باشد و هدف اصلی من در ساخت یک‌طنز سیاسی و اجتماعی، جانبداری از مردم بوده است و معتقدم جناب‌عالی، نفس تازه‌ای در بیان و نقد سیستم اداری کشور است.

از آنجا که سیاستمداران، شعارهای بسیاری سرمی‌دهند، ممکن است دیالوگ‌هایی هم که در فیلم و سریال‌هایی با موضوعاتی شبیه به جناب‌عالی توسط بازیگران گفته شود، بوی شعار بدهد. راهکار شما برای گرفتار نشدن در این مسیر چه بود؟

وقتی پای حرف سیاسی به میان می‌آید یا سخنرانی سیاستمداری را می‌شنویم ناخواسته بحث شعار مطرح می‌شود اما من تلاش کردم برای شعارهایی هم که اگر در سریال هست مابه‌ازای تصویری خلق کنم و موقعیت‌هایی را به‌وجود آورم که این مساله را پوشش بدهد و مخاطب پس نزند.

به جرأت می‌توان گفت شخصیت بیژن بنفشه‌خواه به‌عنوان دستیار ویژه رئیس‌جمهور شبیه هیچ کاراکتر سیاسی که تاکنون در فیلم و سریال‌ها خلق شده‌اند، نیست. آیا ایشان اولین انتخاب شما برای این نقش بود؟

بیژن بنفشه‌خواه یکی از بهترین بازیگرانی است که من می‌شناسم و افتخار همکاری با ایشان را در فیلم گیج‌گاه نیز داشتم. زمانی که به پروژه جناب‌عالی پیوستم از‌سوی تهیه‌کننده و دیگر دوستان با این سوال مواجه شدم که پیشنهادم برای دستیار ویژه رئیس‌جمهور کیست؟ قاعدتا ابتدا گزینه‌هایی مطرح شد که به اصطلاح به عقل همه می‌رسید اما اولین گزینه من بیژن بنفشه‌خواه بود چرا که می‌خواستم سیاستمدار جدیدی خلق کنم و ساختارهای کلیشه‌ای را بشکنم. اگر ایشان به هر دلیلی در پروژه حاضر نمی‌شد به سراغ نادر سلیمانی می‌رفتم و اگر او نیز دلایلی برای همکاری نکردن داشت، از یوسف صیادی دعوت به همکاری می‌کردم.

سپیده شریعت رضوی/رسانه روزنامه جام جم