این قبیل برنامه‌ها که عموما در دسته برنامه‌های سرگرمی محور ساخته می‌شوند، در اثر تحولات سال‌های اخیر تلویزیون، اغلب با تولید بزرگ و پرهزینه ساخته می‌شوند که به عنوان «بیگ‌پروداکشن» می‌شناسیم بنابراین برای بررسی کارنامه نوروز 1401 تلویزیون در زمینه محتوای غیرنمایشی، به سراغ این شش برنامه بیگ‌پروداکشن رفتیم، با نیم‌نگاهی به دیگر برنامه‌های سیما.
عصر جدید
ابتدای تعطیلات نوروزی امسال، فصل سوم مسابقه استعدادیابی «عصر جدید» پس از مدت‌ها دوری به‌علت شرایط کرونایی، با حضور داوران جدید آن شروع شد و این‌بار حضور پرتعداد تماشاگران، مسابقه را تا حد زیادی به حال‌وهوای فصل نخست و پیش از کرونا بازگرداند.
گرچه میزان بیننده این برنامه اعلام نشده اما به‌نظر می‌رسد از دید اغلب مخاطبان تلویزیون، عصر جدید 3 نیز دیدنی آغاز شده و همچنان جذاب است.
در حالی‌که به نظر می‌رسید ممکن است روند برنامه برای مخاطبان تکراری شود اما استعدادهای درخشان شرکت‌کننده‌ها در این سری نیز به‌قدری خوب بودند که می‌توان این برنامه را یکی از برنده‌های تلویزیون در 15 روز نخست سال 1401 دانست.
در آغاز سری جدید، چند اتفاق چالش‌برانگیز نیز برای عصر جدید افتاد؛ اولین و مهم‌ترین اتفاق به تغییر داوران برنامه برمی‌گردد که به نظر می‌رسد خیلی هم به برنامه نساخته است.
با این که ژاله صامتی کاراکتر بسیار کنشگر و جالبی حتی شاید نسبت به رویا نونهالی دارد اما ظاهرا کارن همایونفر و مجید اسماعیلی هنوز خوب در این برنامه جا نیفتاده‌اند و به اندازه‌ای که از داوران عصر جدید انتظار می‌رود، گرم نیستند و البته شاید در آینده بهتر شوند.
دو اتفاق مهم دیگر که بازخورد فراوانی داشت، توصیه ژاله صامتی به لهجه خواننده محلی و نمایش بدن ورزشکار نوجوان به درخواست علیخانی بود که برنامه را تا حدی به حاشیه برد و انتقادهایی را نسبت به عصر جدید برانگیخت.
در عین حال انتقاد دیگری که به این برنامه می‌شود، درباره رشته‌های استعدادهای آن است، چرا که به‌نظر فقط بعضی هنرها مثل نمایش‌های آکروباتیک، گروه‌های نینجا و خوانندگی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند و به مراحل بعدی می‌رسند.
بسیاری از استعدادهای دیگر در برنامه نیستند یا لااقل مورد توجه قرار نمی‌گیرند. به علاوه گفته می‌شود در ساختار عصر جدید بخشی طولانی از برنامه به اظهارنظرهای داوران و گفت‌وگوی احسان علیخانی با شرکت‌کننده‌ها اختصاص می‌یابد.
درحالی که در هر قسمت این برنامه، سه یا چهار اجرا روی صحنه می‌رود، انتظار آن است که مانند نسخه‌های خارجی مسابقات استعدادیابی، اصل زمان برنامه به اجراهای شرکت‌کنندگان بگذرد و موارد حاشیه‌ای در زمان بسیار کمتری روی آنتن برود.
شوتبال
یکی از مسابقات پرتعداد تلویزیون در سال‌های گذشته، «شوتبال» است که در نوروز با حضور چهره‌ها، روی آنتن شبکه نسیم رفت.
برنامه‌ای که در فصل‌های قبل هم با استقبال نسبی مواجه شده بود، در نسخه نوروزی هنرمندان و چهره‌ها را مهمان می‌کرد تا در قالب دو تیم مسابقه دهند.
با این حال شوتبال نوروزی تا حد زیادی زیر سایه دیگر برنامه‌ها و خصوصا سریال‌های نوروزی قرار گرفت و چندان دیده نشد.
نکته مهم درباره شوتبال، آن است که به‌نظر می‌رسد چهره‌ها از حضور در این برنامه بیشتر از مخاطبان لذت می‌برند؛ ازسویی در مسابقه پر از هیجان و حرکت شرکت می‌کنند و از‌سوی دیگر گپ‌های نسبتا مفصلی در جای‌جای برنامه می‌زنند؛ گپ‌هایی که به نقطه‌ضعف شوتبال نیز تبدیل شده است چرا که ابتدای برنامه، میانه مسابقه و در پایان آن، دقایق زیادی از این برنامه به گفت‌وگوی چند‌نفره مجری و مهمانان اختصاص دارد و اگر اجرای گاه‌گدار ترانه توسط خواننده‌ها را به این بخش‌ها اضافه کنیم، عملا چیزی که از مسابقه و هیجان آن باقی می‌ماند، شاید در حدود نیمی از زمان یک‌ساعته برنامه باشد؛ نکته‌ای که هرچند شاید برای مهمانان برنامه جذاب باشد اما مخاطبان را خسته می‌کند.
یکی از دلایلی که شوتبال ویژه نوروز 1401 با وجود بهره‌مندی از مجری جدید، حضور سلبریتی‌ها و حال‌وهوای نوروزی مورد استقبال چندانی قرار نگرفت، همین امر است.
کهکشان
«کهکشان» شبکه پنج از مسابقات پرهزینه تلویزیون است، با دکوری بسیار بزرگ و پر از آکسسوار متنوع. اجرای این مسابقه را نیز نیما فلاح، بازیگر سینما و تلویزیون بر‌عهده دارد که برای اولین‌بار با این برنامه، پا به اجرا گذاشته است.
کهکشان که از اواسط پاییز 1400 به آنتن شبکه پنج رسید، در ماه‌های پخش هیچ‌گاه نتوانست توقعات را از یک مسابقه پرهزینه برآورده کند و با وجود هیجان نسبی، به میزان مخاطبان زیادی دست پیدا نکرد.
کهکشان از همان قسمت اول با ایرادات ساختاری پخش شد و گرچه تیم برنامه‌ساز سعی کرد در ادامه برخی از این مسائل را برطرف کند اما نسخه نوروزی برنامه نیز که گروه تولیدکننده پای آن زحمت زیادی کشیدند، کماکان با همان مشکلات اولیه مواجه است.
به همین علت است که کهکشان در نسخه نوروزی خود نیز چندان موفق نبود و در آمارها نیز توفیق چندانی نداشته است. باید دید این مسابقه که نه در نسخه فصل اول و نه در برنامه عیدانه موفق نبود، آیا ادامه پیدا می‌کند یا نه.
خندوانه
«خندوانه» برنامه شاخص و پربیننده شبکه نسیم که از اواخر سال 1400 فصل هشتم خود را آغاز کرده، نوروز امسال نیز روی آنتن رفت و جزو برنامه‌های نسبتا پرمخاطب و موفق شروع سال جدید بود.
رامبد جوان و گروهش که در نوروزهای گذشته اغلب با مسابقه‌ها روی آنتن می‌آمدند در تعطیلات نوروزی 1401 هیچ مسابقه‌ای نساختند.
خندوانه در این روزها با حضور مهمانان ویژه‌ای پخش شد که در طول سال، کمتر پیش می‌آید در رسانه ملی مهمان شوند یا به‌طور کلی در رسانه‌های مختلف گفت‌وگو کنند؛ چهره‌های شاخصی مثل اکبر منانی، سعید راد، شبنم مقدمی، رضا رشیدپور، بهروز شعیبی، محمدحسین مهدویان و سیدجواد هاشمی. ن
کته مهم این‌که بخش اعظم گفتگوهای خندوانه نوروزی بر پایه طنز و شوخی بنا شده بود و به همین دلیل، تقریبا هر شب در بیشتر گفت‌وگوها، عروسک محبوب «جناب خان» حضور پررنگی داشت تا در نهایت، گفت‌وگوها تماشایی و بامزه از آب دربیایند.
در ایام تعطیلات نوروزی هم خندوانه خالی از بخش‌های گزارش میدانی نبود و گزارش‌هایی از المان‌های نوروزی شهری در مشهد مقدس روی آنتن برد.
منصور ضابطیان، روزنامه‌نگار و مجری باسابقه سیما روایت این گزارش‌ها را بر‌عهده داشت و با بیان خود، این آیتم‌های کوتاه را به‌شکلی شیرین عرضه می‌کرد.
نتیجه این‌که خندوانه در نوروز 1401 بسیار مورد توجه قرار گرفت و حسابی دیده شد؛ البته رقابت آخر شب با برنامه پربیننده عصر جدید نیز روی آن سایه افکند. آمار مخاطب خندوانه اعلام نشده اما با همه امتیازاتی که این برنامه داشت، بعید به نظر می‌رسد در رقابت با عصر جدید موفق‌تر بوده باشد.
تهمتن
سال‌های دهه 80 ، شبکه سه مسابقه‌ای نوروزی با عنوان «مردان آهنین» پخش می‌کرد که به یکی از برنامه‌های پربیننده نوروزی تبدیل شده بود.
بعضی حواشی و البته افت تدریجی برنامه به‌واسطه تکراری شدن آن، از عللی بود که مسابقه قوی‌ترین مردان ایران از آنتن نوروزی حذف شد.
مسابقه «تهمتن» محصول شبکه نسیم گرچه تفاوت‌های قابل‌توجهی با برنامه دهه هشتادی مردان آهنین دارد اما به نوعی وارث آن مسابقه شناخته می‌شود.
تهمتن که از سال گذشته آغاز شد، با اجرای بهداد سلیمی و آیدین ختایی در نوروز 1401 هرشب روی آنتن شبکه نسیم رفت و از مسابقه‌های جذاب و تماشایی تلویزیون بود. این برنامه البته به‌صورت ویژه برای نوروز طراحی نشده بود و ادامه مسابقه سال 1400 بود.
آیتم‌های مسابقه تهمتن برخلاف مردان آهنین تنها قدرتی نیست و انواع آیتم‌های هوازی دارد که به نسبت متنوع‌تر است و جذابیت خودش را دارد.
تهمتن را می‌توان برنامه‌ای خوش‌ریتم و پرهیجانی دانست که مخاطب را خسته نمی‌کند. طرح‌های گرافیکی، راهنمای مراحل و... نیز که در مرحله تدوین به این مسابقه اضافه می‌شود، از دیگر نقاط‌قوت برنامه ورزشی شبکه نسیم است.
نکته ویژه درباره تهمتن، آیتم‌های گزارشی از ورزشکاران، زندگی، حرفه و خانواده آنهاست که توسط دست‌اندرکاران برنامه برای شرکت‌کننده‌ها طراحی شده و لابه‌لای برنامه و پیش از شروع مسابقه آنان روی آنتن می‌رود.
در مقابل، این برنامه نقاط‌ضعفی دارد، از‌جمله می‌توان به رنگ‌آمیزی تاریک دکور و البته اجرای سلیمی اشاره کرد. به‌نظر می‌رسد برخلاف ختایی، بهداد سلیمی، وزنه‌بردار سابق هنوز با دوربین راحت نیست.
دورهمی
دومین فصل از مسابقه «دورهمی» که هفتمین فصل این برنامه از آغاز محسوب می‌شود، از ابتدای سال 1401 آغاز شد.
در این سری که هنوز هم ادامه دارد، این برنامه با بعضی تغییرات ساختاری به آنتن رسید. از مهم‌ترین این تحولات می‌توان به حضور سلبریتی‌ها به‌جای مردم در جایگاه شرکت‌کننده مسابقه اشاره کرد که همراه با اعضای خانواده و نزدیکان‌شان به سیکل مسابقه وارد می‌شدند.
دورهمی در نسخه نوروزی امتیازاتی داشت و لحظات ویژه‌ای رقم زد اما در‌مجموع نتوانست آن‌طور که باید و شاید، به اندازه گذشته جذاب و تماشایی از آب درآید.
بخش عمده‌ای از جذابیت حضور سلبریتی‌ها به صحبت‌ها و شوخی‌های مهران مدیری با آنها برمی‌گشت که با هوش ذاتی خود در گفتگو با مهمانان و اعضای خانواده‌شان، دقایق جذابی می‌ساخت اما یکی از ضعف‌های آن را می‌توان جذابیت چهره‌هایی دانست که در این برنامه شرکت کردند؛ چراکه برخی از آنان مانند سامان احتشامی چهره‌های چندان جذاب و جدیدی نبودند که بتوانند مخاطب را به تماشای دورهمی ترغیب کنند.
در مقابل مثلا در شبی که مهران غفوریان مهمان برنامه بود، این برنامه نیز متفاوت شد. نکته دیگر این که به‌نظر می‌رسد مشکل مسابقه دورهمی در جذب مخاطب، بیشتر از شرکت‌کنندگان آن است و این برنامه در طراحی مسابقه، مدل سؤالات و... ضعف‌هایی دارد.
گرچه برخی از این ضعف‌ها مثل سؤالات هنری تخصصی نسبتا برطرف شده اما همچنان به نظر می‌رسد حس مسابقه و چرخیدن شرکت‌کننده‌ها به مخاطب منتقل نمی‌شود.
به همین علت است که حتی با حضور سلبریتی‌ها نیز مسابقه دورهمی هنوز به جذابیت گفت‌وگوهای دورهمی نرسیده است.
دیگر برنامه‌ها
از میان دیگر برنامه‌های تلویزیون در این ایام، بعضی مثل «زوجی‌نو»، «شهروند و مافیا»، «آشپزی با مامان» و «تماس» بیشتر مورد توجه قرار گرفتند. زوجی‌نو تقریبا با همان روال سابق جلو رفت که البته برای بسیاری از مخاطبان مفرح است.
روند این برنامه از روز نخست که به پخش رسیده، بیشتر به سمت سرگرمی و شوخی رفته و آن را جذاب‌تر کرده است؛ روندی که در آن، شوخی‌های باربد بابایی، مجری برنامه با زوج‌ها و خانواده‌های آنان نیز نقش اساسی دارد.
زوجی نو با این که در ساعات پایانی شب و پس از عصر جدید روی آنتن شبکه سه رفت اما مخاطب نسبی داشت و در آن زمان، جزو پرمخاطب‌های سیما بود.
شهروند و مافیا با وجود انتقاداتی که به ماهیت آن می‌شود، باز هم یکی از برنامه‌های موفق شبکه سلامت بود که مدت‌هاست به شاخص‌ترین و پربیننده‌ترین برنامه‌های این شبکه تبدیل شده است.
ریزه‌کاری‌هایی که در طراحی جزئیات برنامه و همچنین تدوین آن وجود دارد، نشان می‌دهد گروه سازنده شهروند و مافیا برای ساخت این برنامه انرژی می‌گذارند. علیرام نورایی نیز پس از چند فصل اجرای این مسابقه، بهتر از قبل شده و به جذابیت مسابقه می‌افزاید.
شهروند و مافیا محصول شبکه سلامت و آشپزی با مامان محصول شبکه پنج، از‌جمله نمونه‌های خوب برنامه‌سازی کم‌هزینه اما جذاب و تماشایی به‌شمار می‌آیند.
آشپزی با مامان مسابقه‌ای خوش‌ریتم و بامزه است که پیش از نوروز هفتگی پخش می‌شد و در تعطیلات نوروز، به‌صورت روتین روی آنتن رفت.
پاسکاری فریبا باقری، مجری و ملاحت کامیار، داور مسابقه نیز به شیرینی و لطافت این مسابقه اضافه کرده است.
موسیقی جالب توجه و دکور خوش‌رنگ و لعاب نیز از جذابیت‌های آشپزی با مامان است. تماس از‌جمله ویژه‌برنامه‌های جدید سیما برای نوروز 1401 بود که روی آنتن شبکه افق رفت و با استقبال نسبی‌ای که از آن شد، می‌تواند برای فصل‌های آینده نیز ادامه یابد.
این برنامه که در قالب مستند- مسابقه (رئالیتی‌شو) ساخته شده، از حضور سیاوش طهمورث به‌عنوان مجری بهره می‌برد که با لحن و جدیت خاص خودش، از برگ‌های برنده این برنامه بود. تماس، در سری اول جذاب و پرهیجان دنبال شد و با موسیقی و تصویربرداری مناسب، دیدنی بود.
مصطفی قاسمیان - روزنامه‌نگار / ضمیمه قاب کوچک روزنامه جام جم
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
