طب فولکلور و تفاوتش با طب‌ سنتی

فولکلور از دو جزء «فولک» به معنای توده مردم و عامه و «لور» به معنای دانش و مجموعه‌ای از معلومات و دانستنی‌های غیرتخصصی گرفته‌شده و در کل به معلومات طبی عامیانه، طب فولکلور گفته می‌شود که اغلب ریشه و مبنای علمی و موثقی ندارد و فقط تجربیات عامه مردم در زمینه‌های مرتبط با سلامت و بیماری است که به صورت سینه به سینه در فرهنگ‌ها و جوامع و اقوام و بستگان مختلف منتقل می‌شود. چنین باورهایی بیشتر آمیخته با خرافات و باورهای نادرست و بی‌اعتبار است و مستندات علمی مناسبی برای درمان‌ها وجود ندارد و ابداع کننده و به وجودآورنده و زمان شروع طب فولکلور مشخص نیست.

طب فولکلور با طب‌ سنتی ایرانی که بر پایه مزاج و طبیعیات است تفاوت دارد. جالب است بدانید در کتب مرجع طب‌سنتی ردپای مداخلات افراد غیرمتخصص در حیطه مهم سلامت نیز به چشم می‌خورد و چه بسا در کتاب‌های مرجع طب سنتی مشاهده می‌شود که دانشمندان طب‌سنتی مانند ابن‌سینا و رازی از افرادی صحبت می‌کنند که مجموعه‌ای از خرافات را با عنوان طب به مردم منتقل کرده و سلامت مردم را به خطر می‌اندازند. به نظر می‌رسد مداخلات بی‌اساس افراد غیرمتخصص در حیطه سلامت به قدمت تاریخ پزشکی است.

امروزه بسیاری از درمان‌‌های خرافی منتسب به طب‌ سنتی که اغلب متخصصان و منابع و کتب طب‌سنتی آنها را تایید نمی‌کنند، در سال‌های آینده در گروه باورهای خرافی طب فولکلور جای خواهندگرفت. البته عقیده بر این است که تعدادی از درمان‌های طب فولکلور بی‌اثر و بی‌نتیجه نیست اما چون موارد خرافی و درمان‌های غلط که ریشه علمی ندارند در آن وارد شده و عوارض آن به خوبی شناخته‌شده نیست، بهتر است در استفاده از این نوع طب احتیاط کرد یا از پزشک متخصص و آگاه به طب‌سنتی مشورت گرفت.

برای اثبات برخی درمان‌های طب فولکلور که با مبانی طب سنتی منافات ندارد به انجام مطالعات بالینی نیاز است. بد نیست بدانید در برخی منابع، به طب فولکلور «پزشکی عامیانه» نیز گفته می‌شود که از نظر علمی بودن از پزشکی سنتی ایرانی و آموزه‌های طبی اسلامی ارزش پایین‌تری دارد.

با این حال تصور بر این است که پزشکی عامیانه به‌عنوان اطلاعات خام در صورت بررسی علمی می‌تواند دیگر مکاتب طبی را یاری دهد.

برای درک بهتر طب فولکلور چند مثال می‌زنیم. برای نمونه از قدیم بر این باور بوده‌اند که اگر زنی نازا از زیر شتر عبور کند، قابلیت باروری پیدا می‌کند! یا اگر به فردی که ترسیده از آبی بدهند که یک تکه طلا در آن انداخته‌باشند، ترس وی از بین می‌رود! یا اگر میخ یا نعل اسب در غذا بیندازند آهن غذا زیاد می‌شود.

این قبیل باورها پایه علمی ندارند و تاکنون در مورد آنها هیچ تحقیق و کارآزمایی انجام نشده و در گروه طب فولکلور قرار دارند.

فاخره بهبهانی - سلامت / روزنامه جام جم