«زیر چتر لبخند» اگر آتشی روشن کند موفق است

مریم جلالی، داور این جشنواره درباره زیر چتر لبخند به جام‌جم می‌گوید: جشنواره‌ها اصولا براساس اهداف فرهنگی طراحی می‌شوند، بعضی از آنها در راستای موضوعی، ساختار و برخی در حوزه یافتن استعدادهای خاص تعریف می‌شوند. ما در حوزه طنز به‌رغم این‌که سرمایه‌های فوق‌العاده‌ای در ادبیات و پیشینه فرهنگی داریم، چون طنز و فانتزی با روحیه ایرانی مطابقت دارد و مقداری در آن دچار کلیشه و تکرار شده‌ایم، این جشنواره به ما کمک می‌کند با رویکردهای تازه در حوزه ساختارهایی با موضوع طنز و کارکرد‌های تازه‌ای در حوزه تأثیر‌گذاری، مخاطب پیدا کنیم.

وی ادامه می‌دهد: این جشنواره فرصتی است برای این‌که زیر چتر فضای طنز و موضوع طنز تجربه‌های جدیدی در حوزه ساختاری، گروه‌های برنامه‌سازی و در حوزه مخاطب پیدا کنیم و این خیلی میمون و مبارک است، چون در یک فضای رقابتی ،کلیشه‌ها و روتین‌های آنتن شکسته می‌شود و می‌توانیم ‏خلاقیت‌های خاص با زاویه دید‌های تازه ، کارکردها و رویکرد نو ببینیم.

جلالی درباره کاربرد طنز در رادیو بیان می‌کند: وقتی می‌گوییم طنز، باید درباره مفهوم آن و دایره معنایی که ایجاد می‌کند به قطعیت رسیده باشد. از گفتن طنز گاهی منظور‌های متفاوتی داریم مثل شادی ، فانتزی، شیرین کلامی و...که تمام آنها سطوح و طیف‌های معنایی طنز قلمداد می‌شوند، ولی چیزی که مناسب رسانه است و کاربرد دارد، طنز پیش‌برنده است و زاویه دید و ادراک جدیدی رهنمون می‌کند.
وی می‌افزاید: در این موقعیت حساس، جشنواره کمک می‌کند این ساختاری که ریشه در فرهنگ ما دارد و در ظرف رادیو هم به قشنگی می‌نشیند، بتوانیم از آن استفاده کنیم. یکی از ضروری‌ترین سیاست‌های فرهنگی توجه به حوزه طنز و فانتزی است، مضافا در دوره‌ای که فشارها زیاد می‌شود، طنز یک مفر فوق‌العاده و راه فرافکنی و مقاوم‌سازی در برابر مشکلات است که در هر سه حوزه سیاستگذاری، کارشناسی و مخاطب کارکرد دارد.

داور جشنواره زیر چتر لبخند درباره آثار رسیده در بخش حرفه‌ای می‌گوید: در بخش حرفه‌ای برنامه‌سازان فرصت خیلی کمی داشتند. فکر می‌کنم برنامه‌های روی آنتن را برای جشنواره ارسال کردند و این یک فرصت استثنایی بود، زیرا ما عملکرد واقعی را بررسی کردیم . آثار رسیده برنامه‌های جشنواره‌سازی نبودند که فقط برای جشنواره ساخته شده باشند و مؤلفه‌های آنتن را فراموش کرده باشند.

وی عنوان می‌کند: چیزی که در واقع من شنیدم گاهی رگه‌های فوق‌العاده خلاقیت در آن دیده می‌شد ولی باید حواس‌مان باشد کلیشه‌های رایج و گذشته پرافتخاری که باید زیربنای کارهای ما باشد تا به تکرار گذشته مشغول شویم. باید بتوانیم درخت طنزی را که از گذشته دور‌ در ادبیات ما ریشه دارد هر روز آن را به روز و نوآوری کنیم و مقتضیات روز را برای آن در نظر بگیریم. چون سلیقه مخاطب هر روز بالا می‌رود مضاف بر این‌که امروزه ما رقبای فوق‌العاده‌ای در فضای مجازی داریم و رادیو به عنوان یک رسانه شنیداری که مبتنی بر متن و گفتار است در عرصه طنز باید کمی نوآورتر و خلاقانه‌تر عمل کند و نخبگان بیشتری را در این عرصه جذب کند و پرورش دهد که ما دچار طنز آدامسی نشویم، مثل موضوع‌های تکراری ثروتمند و فقیر، مادرشوهر، خواهرشوهر و... ما باید به یک دایره معنایی جدید برسیم.

برنامه ساز قدیمی رسانه درباره کمبودها و نواقص آثار رسیده به جشنواره توضیح می‌دهد: فکر می‌کنم در ساختار‌ها مقداری دست به عصا و محافظه‌کارانه رفتار می‌کنیم. وقتی می‌گوییم برنامه طنز، همه سراغ نمایش و تیپ گرفتن می‌روند و ساختار‌های جدید را در عرصه طنز کمتر می‌بینیم. مثل ساختار مستند و برنامه‌های گفتار محور، اغلب وارد حوزه نمایشی و نمایش طنز می‌شویم، چون نمایش ذات آن تصنعی است مقداری از حالت واقعی خارج می‌شویم، گرچه در آثار رسیده، برنامه‌های صمیمی و روانی داشتیم که با یک رویکرد ساده و جذاب مفهوم اصلی را بیان می‌کردند ولی فکر می‌کنم ما در عرصه فرم می‌توانیم نوآورتر نگاه و
عمل کنیم.

مریم جلالی درباره آثار رسیده به بخش مردمی جشنواره زیر چتر لبخند می‌افزاید: آثار رسیده در این بخش خیلی خوب بود. واقعا نمی‌توانم برای بخش حرفه‌ای و مردمی تمایز قائل شوم، البته برخی فوت‌های کوزه‌گری در آثار بخش حرفه‌ای دیده شد که نتیجه تجربه بود.

وی بیان می‌کند: با رشد شبکه‌های اجتماعی و از بین رفتن انحصار فناوری ما شاهد برنامه‌های مردمی خیلی خوش ساخت بودیم و رسانه به این سمت حرکت می‌کند که کاربر مردمی داشته باشد که خودشان می‌توانند تولید محتوا کنند. بخش مردمی چیزی از حرفه‌ای کم نداشت و فقط شاید ضلع سیاستگذاری‌اش کمتر مورد توجه قرار گرفته شده بود وساختار‌های استفاده شده در این بخش ساده‌تر، روان‌تر و برخی اوقات دلچسب‌تر از ساختارهای پیچیده بخش حرفه‌ای بود.

معصومه سلیمانی/رسانه روزنامه جام جم