مدیریت جهادی در گام دوم انقلاب

در طول سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مدیریت بر مبنای معیارهای شایستگی از مطالبات امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری بوده است. از منظر راهبردی، مدیریت در جمهوری اسلامی باید بازتعریف شود تا با ویژگی های زیستی، اقلیمی، فرهنگی و اجتماعی کشور منطبق باشد.بر همین مبنا بوده است که مقام معظم رهبری «مدیریت جهادی« را مطرح کردند. معظم له در دیداری که سال 1393 با کارگران در گروه صنعتى مپنا داشتند، فرمودند:« عزم ملّی و مدیریت جهادی در سال 93 به عنوان شعار مطرح می شود؛ امّا این چیزی نیست که مربوط به سال 93 باشد؛ این هویت ماست؛ این حیثیت ماست؛ این آینده ماست؛ این ترسیم کننده سرنوشت ماست. اگر عزم ملّی بود، اگر مدیریت جهادی بود، اقتصاد هم پیشرفت می کند، فرهنگ هم پیشرفت میکند و ملّتی که اقتصاد پیشرفته داشته باشد و فرهنگ پیشرفته داشته باشد در اوج قرار می گیرد و تحقیر نمی شود».

مدیریت جهادی در واقع همان مدیریت علمی است که بر اساس فرمولها و قوانین دانش مدیریت پایه ریزی شده است. فرق این نوع مدیریت، که از ترکیب اضافی جهاد تشكیل شده با مدیریت صرف در این است که مبنای مدیریت جهادی، اسلامی و ارزشی است و می توان گفت مدیر مسلمان با در نظر گرفتن ابعاد دینی و ایمانی به مدیریت، تعریف تازه ای میبخشد و مفهوم مدیریت جهادی را به وجود می آورد. به این ترتیب مدیریت جهادی نوعی مدیریت ارزشی و با اصالت فرهنگی است که با مدیریت علمی هماهنگ است و می توان گفت با استفاده از تعاریف علمی مدیریت و به کارگیری پنج وظیفه اصلی هر مدیر و ادغام آن با مفاهیم اسلامی و دینی به سبک جدیدی از مدیریت تبدیل شده است.

بر این اساس مدیر جهادی کسی است که با اتكا به ارزشهای الهی اسلامی نسبت به کارها مبادرت می ورزد؛ به عبارتی دیگر مدیر جهادی، جهادی اقدام می کند. اقدام جهادی به معنای خسته نشدن در مقابل سختی ها و موانع، ایمان به مسیر و حرکت بر اساس فكر و منطق است. بر همین اساس می توان شاخص های مدیر جهادی را چنین برشمرد: خدامحوری، دین مداری، اخلاق مداری، بصیرت، تصمیم گیری بر مبنای خرد، شایستگی و شایسته سالاری، سعه صدر، ارتباطات مؤثر با همكاران و مردم، بهره وری فزاینده، اعتمادبه نفس،تعهد، انقلابیگری، نظم و قانون گرایی، ایثار، همت فزاینده، مدبر بودن.

در تاریخ معاصر کشور نمونه های برجسته و ماندگاری از حرکت و مدیریت جهادی مشاهده شده است که مهمترین آن را می توان در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران ملاحظه کرد. اما این امر به زمان جنگ محدود نماند و مدیریت جهادی با ویژگیهای خاص خود در در عرصه های مختلف مدیریت ، بازتولید شده است. یکی از مدیران جهادی که کارنامه درخشانی از خود به یادگار گذاشته است، دکتر محمدرضا کلائی، شهردار کلان شهرِ مشهد مقدس است. این مدیر جوان، با اتکا به دانش و به کارگیری آن در حوزه عمل و مجهز بودن به شاخص های مدیر جهادی که در بالا اشاره شد، توانسته است در این کلان شهر پروژه هایی را در حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و .. تعریف و عملیاتی نماید که چهره جدید به این شهر بخشیده است. فهرست کردن تمام این اقدامات در این تحلیل امکان پذیر نیست اما می توان به برخی از موارد مهم آن اشاره کرد:

1- تسویه بدهی های معوق شهرداری مشهد
یکی از مهمترین دستاورد شهرداری مشهد در دوره مدیریت محمدرضا کلائی، تسویه بدهی های کلان این سازمان به نهادهای مختلف بود. پنج هزار و 800 میلیارد تومان بدهی معوق در شهرداری که حاصل عدم بازپرداخت اوراق مشارکت خریداری شده برای قطار شهری و و بدهی به پیمانکاران بود، در ماه های آغازین دوره مدیریتی کلائی، تسویه شد تا هیچگونه بدهی معوقی در شهرداری مشهد وجود نداشته باشد
2- توجه ویژه به فعالیت های زیست محیطی
علیرغم حواشی که علیه فعالیت های شهرداری مشهد در ارتفاعات جنوبی شکل گرفته بود، با دستور کلائی، در ارتفاعات جنوبی این شهر، عملیات عمرانی متوقف شده و از پروژه تفریحی جدیدی رونمایی شد و تغییر کاربری کمربندی جنوبی به تفرجگاه صورت گرفت. کلائی در چارچوب برنامه راهبردی «شهر سبز« اقدامات مهمی مانند: احداث کوه پارک، زیست پارک (دهکده خانواده و طبیعت)، کوهشار، پارک بانوان وکیل آباد،احداث فازهای 2و 3 رودپارک، پارک کشاورزی شهری (کشت پارک)، ساماندهی مسیر کشف رود واحداث بوم پارک، باغ خاطره و زندگی، احداث لندفیل زباله، تصفیه خانه چهل بازه، تصفیه خانه سپتاژ، تصفیه خانه سیدی، کارخانه بازیافت و اجرای پروژه بازچرخانی آب های خاکستری را عملیاتی کرده است.
3- توجه ویژه به مناطق حاشیه شهر و کم برخوردار
یکی از اتفاقات کم نظیر در دوران مدیریت محمدرضا کلائی، شهردار شهر مشهد، تعامل خوب با آستان قدس رضوی بود که در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، کم سابقه یا بی سابقه بوده است. این تعامل مناسب با آستان قدس رضوی باعث شد تا 12 ابر پروژه در مناطق حاشیه شهر مشهد جهت رشد زیرساخت ها و توجه به مناطق کم برخوردار کلید بخورد. این تحول بزرگ و تاریخی در قالب پویشی با عنوان« یک حاشیه کمتر، صدها فرصت بیشتر» آغاز شد. در این چارچوب، از مهمترین پروژه های پویش ایجاد شده با محوریت مدیریت شهر مشهد، ساخت بزرگترین بوستان حاشیه شهر مشهد بود که شهرک شهید رجایی احداث شد. از دیگر اتفاقات مهم که حاصل تعامل شهرداری مشهد در دوران مدیریت محمدرضا کلائی با آستان قدس رضوی است، بهسازی و ساماندهی شهرک های شهید بهشتی و پردیس و فروریختن دیوار حائل شهرک پردیس و شهید بهشتی بود که از مطالبات 10 ساله اهالی این منطقه محسوب می شد.
4- مشهد، شهر امید و زندگی
یک از راهبردهای شهرداری مشهد در دوران مدیریت محمدرضا کلائی، تبدیل مشهد به شهر امید و زندگی بوده است. این تفکر استراتژیک نیاز به یک برنامه ریزی مدون برای عملیاتی کردن آن داشت. بر همین اساس بودکه پروژه های مختلفی طراحی و به مرحله اجرا گذاشته شد. که مهمترین آنها عبارتند از : احداث اردوگاه معتادین متجاهر، مجتمع شوق زندگی، اجرای پروژه محله ما و مشارکت شهروندان در اتخاذ تصمیمات محلی، انتشار اطلس نیازهای شهروندان، رونمایی از منشور حقوق شهرنشینی، رونمایی از فرآیندهای نوین مرکز ارتباطات مردمی 137، اجرای کلان پروژه حق تقدم عابر پیاده، احداث پردیس تئاتر مشهد، سازمان فرهنگی هنری کشورهای فارسی زبان، ایران، افغانستان و تاجیکستان( آیتا)، احداث پردیس مادر و کودک، افتتاح مجتمع آبی گلشن، گود کشتی با چوخه بابا نظر.

مدیران جهادی متعهدند؛ اما تعهد آنها چیزی فراتر از وجدان کاری است و تكلیف گرایانه است. همین تكلیف گرایی است که در عمل متعهدانه آنها نقشی اساسی و بنیادین دارد؛ در انتخاب و چینش نیروی انسانی خود شایسته سالار هستند؛ در نتیجه چنین انتخابی، تحقق عدالت سازمانی را ممكن سازند؛ از جنس مردمند و از این طریق است که سرمایه اجتماعی خود را گسترش می دهند؛ با همكاران خویش همدلند و کارها را با جهادگران خویش به صورت مشارکتی و گروهی انجام می دهند. پرورش چنین مدیرانی که جهادی و عملگرا هستند، برونداد نظام معنایی و ارزشی است که بعد از انقلاب شکل گرفته است و بدیهی است که این ظرفیت نباید محدود به کلان شهر مشهد باشد و باید در عرصه های کلان مدیریت کشوری مورد استفاده قرار گیرد. انشاالله