تخفیف به جای بخشش

حالا و در بیستمین روز از اولین ماه سال ۱۴۰۰، یعنی ۱۳ماه پس از شیوع کرونا برایتان از دردی دیگر می‌نویسیم، از این‌که همان تعداد هنرمندانی که آن روزها با سختی تمام موفق به ثبت نام در سامانه و دریافت وام شدند، حالا از کرده خود پشیمانند، از این‌که این وام قرار بود مرهمی بر زخم بیکاری و دل نگرانی شان باشد و حالا با وعده‌های به بار ننشسته عدم امهال برای پرداخت اقساط به سوهان روح‌شان تبدیل شده‌است.

این البته تنها درد این روزهای فعالان صنایع‌ دستی نیست و یک بخشنامه جدید غصه و نگرانی بیشتری به جان‌شان انداخته؛ بخشنامه‌ای که در آن بر پرداخت سریع اجاره‌بهای سال گذشته تاکید کرده؛ حال آن‌که در نیمه‌های سال پیش و در اوج شیوع کرونا و تعطیلی پیاپی کارگاه‌ های صنایع‌ دستی، بخشنامه‌ای به استانداری‌های ۳۱استان کشور ابلاغ شد که از متولیان اماکن تاریخی که کارگاه‌های صنایع‌دستی در آنها فعال هستند، می‌خواست یا با بخشودگی کامل، هنرمندان صنایع‌ دستی را از پرداخت اجاره‌بها معاف کنند یا مهلتی برای پرداخت اجاره‌بها به آنها بدهند.

یک نامه از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خطاب به مدیران کل استان‌های کشورمان چیزی است که این روزها به جان هنرمندان صنایع‌ دستی دلشوره انداخته که کارگاه و غرفه فروش در اماکن تاریخی دارند؛ نامه‌ای که برخلاف نامه اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور در سال گذشته که تاکید بر امهال یا بخشودگی کامل اجاره‌بهای اماکن واگذار شده دولتی به بخش خصوصی داشت، گزینه بخشودگی کامل و امهال را از دستور خارج کرده و به جای آن از تخفیفاتی درخصوص میزان اجاره‌ بها صحبت به میان آورده و از مسؤولان مربوط خواسته هرچه سریع‌تر بخشنامه جدید را به اجرا بگذارند. این بخشنامه حالا به دغدغه جدید بسیاری از هنرمندان صنایع‌دستی کشورمان تبدیل شده که در اماکن تاریخی مشغول به فعالیت کج دار و مریز در این ایام کرونایی هستند.

طرح واگذاری بناها و خانه‌های تاریخی در سراسر ایران به هنرمندان و فعالان صنایع‌دستی برای کار و فعالیت در قبال دریافت اجاره‌بهایی مناسب از چند سال پیش اجرایی شد تا کمی از بار هزینه‌های این قشر کارآفرین را کم کند.

شیوع کرونا در یک‌سال گذشته خسارت زیادی بر پیکره صنایع‌دستی کشور وارد کرد و بسیاری از کارگاه‌های تولیدی را به تعطیلی کشاند و ده‌ها هزار نفر را از کار بیکار کرد.

آنها که غرفه و کا رگاهی در اماکن تاریخی و دولتی داشتند شاید از شانس بیشتری برخوردار شدند، آن‌هم زمانی که مصوبه دولت و نامه معاون اول خیال آنها را بابت عدم پرداخت اجاره‌بها در دوران رکود کرونایی راحت کرده‌بود. این آسودگی خیال اما فقط تا همین چند روز پیش دوام آورد؛ حال آن‌که کرونا و پیامدهایش همچنان در حال تاخت و تاز‌است.

دریافت اجاره‌بها از درهای بسته !

نیما ذاکری سعید، فعال صنایع‌دستی و عضو انجمن حمایت از تولیدکنندگان صنایع‌دستی یکی از هنرمندانی است که دغدغه و دل نگرانی جدید آنها را با ما درمیان گذاشت: در بخشنامه سال گذشته هیات دولت صحبت از بخشودگی کامل اجاره‌بها یا امهال آمده‌بود. حالا گزینه بخشودگی را کامل حذف کرده‌اند و امهالی هم دیگر از امسال در کار نیست و بحث تخفیف را به میان آورده و از هنرمندان خواسته‌اند هرچه زودتر اجاره‌بهای ۹ ماه سال گذشته را ( با تخفیفات اعمال شده) پرداخت کنند اما مساله این است وقتی سال گذشته کل کسب و کارهای صنایع‌دستی خوابیده و کساد بود یا در بسیاری از اماکن تاریخی به علت شیوع کرونا بسته‌بود، چرا هنرمندان امروز باید اجاره‌بها پرداخت کنند؟!

هنرمندان صنایع‌دستی استان زنجان هم دل پردردی دارند و یکی از آنها به ما می‌گوید: در این استان نه تنها از بخشودگی اجاره‌بها خبری نبود که پیمانکار برای دریافت پول بیشتر پای صنعتگران زیادی را به این مکان باز کرد، ضمن این‌که از آخر شهریور تا پایان اسفند سال گذشته کارگاه‌ها و بازارچه‌هایمان را تعطیل کردند و عملا از کار بیکار و خانه نشین شدیم، دریغ از اندک حمایتی. اعتراض مان هم نه تنها به جایی نرسید که با یک برچسب اغتشاشگر و جوساز از ما شکایت هم کرده و پایمان را به دادگاه بازکرده‌اند.

افزایش اجاره‌بها

یکی دیگر از صنعتگران هنرمند زنجانی هم می‌گوید: با آن‌که چند ماه از سال گذشته به دلیل شیوع کرونا غرفه‌هایمان از سوی متولیان به طور کامل تعطیل شد، نه تنها بخشودگی اجاره شامل حال ما نشد، که از اواخر اسفند که بنا به پیمانکار جدید واگذار شده، میزان اجاره‌بها را دقیقا دوبرابر کرده‌اند، حال آن‌که اکنون زنجان قرمز است و دوباره مغازه‌ها و کارگاه‌های صنایع‌دستی به اجبار تعطیل شده‌اند. تعدادی از هنرمندان صنایع‌دستی شاغل در کاروانسرای گنجعلیخان کرمان هم دراین باره به ما گفتند نه تنها اجاره‌بهای غرفه‌هایشان در سال گذشته بخشیده نشده، بلکه طبق شنیده‌ها قرار است افزایش هم داشته‌باشد.

فوری تخلیه کنید

این گلایه اما درخصوص هنرمندان فعال در مشکین‌دشت کرج که مستاجر شهرداری هستند، با یک فشار مضاعف و تلخ هم همراه شده‌است: ما ۲۰ هنرمند هستیم که نه تنها در دوره کرونا اجاره‌بهای غرفه‌مان را پرداخت کردیم که از حدود چهار ماه پیش از طرف شهرداری و شورای شهر برای تخلیه بازارچه تحت فشار شدید قرار گرفتیم و قرارداد جدید هم با ما امضا نکرده و گفته‌اند باید غرفه‌هایمان را تخلیه کنیم.

هنرمندان صنایع‌دستی تبریز هم گلایه مشترکی داشتند و به ما گفتند با وجود بخشنامه سال گذشته مبنی بر بخشودگی اجاره‌بها و اعلام آن به ما، چند روز پیش دوباره اعلام کردند که براساس نامه دیگری که از تهران رسیده و گویا تاریخ درجش اواخر بهمن است، دیگر از بخشودگی کامل یا حتی امهال خبری نیست و فقط تخفیفاتی در نظر گرفته شده که با احتساب این تخفیفات باید اجاره‌بهای سال گذشته را به طور کامل یکجا تسویه و در غیر این صورت باید فوری غرفه‌هایتان را تخلیه کنید.

در باغ اکبریه خراسان‌جنوبی هم آن‌طور که هنرمندان غرفه دار در این مکان تاریخی به ما گفتند نه تنها تا پایان سال اجاره غرفه‌ها بدون هیچ‌گونه مهلت یا تخفیف و بخششی از هنرمندان دریافت شده، بلکه از هفدهم ماه جاری و به دلیل اوج‌گیری کرونا دوباره تمام غرفه‌ها و کارگاه‌های فعال در این باغ تعطیل شده‌است.

وقتی بانک‌ها ساز خود را می‌زنند

درد هنرمندان و فعالان صنایع‌ دستی (و به احتمال زیاد سایر مشاغل صنعتی و هنری) انگار یکی دو تا نیست. کرونا و بیکاری کارگاه‌ها و غرفه‌های فروش و کسب‌وکار کساد و سفره‌های خالی و بخشنامه‌های پر ضدونقیض بابت بخشودگی و عدم‌بخشودگی اجاره بهای اماکن فعالیت کم نبود که بانک‌ها هم با آزارهای مداوم خود باری روی دوش این دردهای سنگین تلبارشده انداخته‌اند.

گلایه از بانک‌ها به‌خاطر تماس‌های مکرر بابت پرداخت اقساطی که از سوی دولت مشمول مهلت شده، درد مشترک همه هنرمندان و فعالان صنایع‌دستی و سایر مشاغلی است که تیرماه سال‌گذشته با سختی بسیار موفق به دریافت اندک تسهیلات کرونایی از دولت شدند. هادی رحیم‌دل، یکی از دریافت‌کنندگان تسهیلات کرونایی در سال گذشته است.

این هنرمند یزدی که یک کارگاه تولید آبگینه و معرق شیشه را با هشت‌نفر نیرو اداره می‌کرد و امروز نیروهایش تقریبا به نصف رسیده، شش‌میلیون تومان تسیهلات کرونایی دریافت کرده و طبق مصوبه دولت تا پایان سال۹۹ مهلت داشت که پرداخت اقساطش را به تعویق بیندازد، مهلتی که بانک پرداخت‌کننده زیر بار آن نرفت: «با آن‌که مهلتی برای پرداخت اقساط داشتیم، بعد از سپری‌شدن اولین ماه، هر روز از بانک به ما زنگ می‌زدند و پرونده ما را تا شعبه مرکزی هم فرستادند و گفتند اگر اقساط‌تان را پرداخت نکنید از طریق قضایی این امر را پیگیری می‌کنیم.

در پاسخ به پرسش ما که مگر پرداخت اقساط مشمول مهلت هیات‌دولت نشده هم می‌گفتند چنین بخشنامه‌ای برای ما نیامده است. متاسفانه بانک‌ها نمی‌فهمند که ما وقتی درآمد نداریم نمی‌توانیم دزدی کنیم و اقساط را پرداخت کنیم.»

یک هنرمند سفالگر تبریزی هم که تابستان سال گذشته پنج میلیون تومان تسهیلات کرونایی مربوط به حوزه صنایع‌دستی دریافت کرده، درباره سختگیری بانک‌ها به ما می‌گوید: «شنیده بودیم که طبق مصوبه دولت تا آخر سال تنفس داریم اما بانک پرداخت‌کننده تسهیلات، سر سه ماه از حساب من برداشت کرده و بابت مابقی اقساط هشدار داده و بعد از گلایه من درخصوص وجود مصوبه امهال گفتند که چنین نامه‌ای برای ما نیامده است!» نیما ذاکری‌سعید، دیگر هنرمند کشورمان هم به‌خاطر پرداخت اقساط وام تحت‌فشار زیاد بانک بوده و گویا حتی بانک تا مرحله کم‌کردن از حساب ضامن وی هم پیش‌رفته است.

فاطمه مرادزاده - ایران / روزنامه جام جم