البته حتما کتاب های نخوانده هم در قفسه کتابخانه ها پیدا میشود و شاید نوروز فرصتی باشد که آنها را بخوانید ولی اگر دنبال یک اثر هستید که چشم اهل قلم (اعم از شاعر و مترجم و نویسنده) را گرفته و کنجکاوید بدانید که آن اثر چه ویژگیهایی داشته که توانسته توجهشان را به خود جلب کند، میتوانید از این گزارش کمک بگیرید.
در ادامه با ما باشید تا ببینیم اهل قلم چه پیشنهادهایی دادهاند و چشمشان کدام کتابها را گرفتهاست.
رضا امیرخانی - نویسنده
کتاب خانم گلنوش شاهین راد به نام باورت دارم از نشر ابجد، کاری متفاوت از جنس رمان خاطره، جزو آثار متفاوتی بود که امسال خواندم.
چیز حال خوب کنی در ذهن ندارم.
محمدکاظم کاظمی - شاعر
حقیقت این است که من خیلی کم میسر میشود کتاب بخوانم. یعنی تقریبا کتابخواندن از برنامه زندگی من حذف شدهاست و البته در حین ویراستاری در عمل سالی دهها کتاب میخوانم ولی این کتابها غالبا در ایران یافت نمیشود و بیشتر در افغانستان منتشر شدهاست. و بعد اینها در واقع انتخابی نیست که کتابی انتخاب کنم، بلکه بر اثر مقتضیات کار است. یک کتاب خوب دکتر حسنلی درباره بیدل دارد به نام بیدل و انشای تحیر. این کتاب قابلتوصیه است. بهترین کتابی که خواندم، «در دربار امیر»، خاطرات یک پزشک انگلیسی که پزشک دربار امیر عبدالرحمان خان در افغانستان بوده ولی این کتاب در ایران چاپ نشده.
شهرام همتزاده - مترجم زبان روسی
از آنجا که در سال ۹۹ مشغول ترجمه آخرین کتاب گورباچف بودم اغلب مطالعاتم حول موضوع شوروی بود که خاطرات میخائیل گورباچف با ترجمه فریدون دولتشاهی که نشر اطلاعات منتشر کرده بهترین کتابی بود که در این سال در میان آثار دیگر خواندم.
کتاب «شیفتگان مرگ» اثر خانم الکسیویچ میتواند برای کسانی که به ماجرای فروپاشی شوروی و عواقب روانی آن علاقه دارند و این برهه از تاریخ را دنبال میکنند جالب باشد، که خودم آن را ترجمه کردهام و نشر کتاب نیستان آن را منتشر کردهاست.
سیدعلی میرافضلی- شاعر
اول. امسال کتابهای خوب زیادی خواندم که به اجمال مهمترین آنها را معرفی میکنم. در حوزه پژوهشهای ادبی، کتاب «رسائل العشّاق و وسائل المشتاق» نگاشته سیفی نیشابوری (ادیب و سراینده قرن ششم هجری)، قابل ذکر است. این کتاب، کهنترین مکتوب در موضوع نامهنگاری عاشقانه است و گنجینهای از شعرهای کهن فارسی است.
دکتر جواد بشری چاپ عکسی تنها نسخه کتاب را با مقدمهای کوتاه و سودمند به چاپ رساندهاست. دو کتاب «واج شناسی شاهنامه» اثر استاد جلال خالقی مطلق و «تلفظ در شعر کهن فارسی» نگاشته وحید عیدگاه طرقبه، نحوه تلفظ واژگان قدیم زبان فارسی را به مدد اشعار کهن عرضه داشتهاند که بسیار راهگشا و عالمانهاست.
«کتاب آذربایجان و شاهنامه» تألیف سجاد آیدنلو، نیز اثر در خور توجهی است که به بررسی جایگاه آذربایجان، ترکان و زبان ترکی در شاهنامه و پایگاه هزار ساله شاهنامه درآذربایجان میپردازد. همچنین دلم میخواهد که از دو کتاب ارزشمند از دو نویسنده کرمانی یاد کنم.
نخست، کتاب «شاید پیش از اذان صبح» احمد یوسفزاده که دلنوشتههایی صمیمی و اثرگذار برای حاج قاسم سلیمانی است. نویسنده، پیشتر با دو کتاب «آن بیست و سه نفر» و «اردوگاه اطفال» تبحر خود را در خاطرهنگاری دوران دفاع مقدس نشان دادهاست.
احمد زیدآبادی، تا کنون سه جلد از خاطرات زندگیاش را به دست چاپ سپردهاست. در آبان ماه، زمانی که روزها پادار پدر مرحومم در بیمارستان بودم، دو کتاب «بهار زندگی در زمستان تهران» و «گرگ و میش هوای خرداد ماه» را پشت سر هم خواندم. هر دو کتاب، بسیار خواندنی و جذاب هستند. کتاب سه جلدی «خاطرات نسل آخر» جواد مجابی نیز شناخت خوبی از جامعه روشنفکری ایران طی نیم قرن اخیر به دست میدهد. جلد اول کتاب که به خاطرات آقای مجابی اختصاص دارد و در قالب گفتوگو عرضه شده، خواندنیتر است.
جلد دوم مجموعه نامهها و یادداشتهای نویسنده است. جلد سوم، به تمامی مربوط به عکسهای نویسنده در دورههای مختلف زندگی در جمع خانواده و دوستان و همکاران است.
دوم. برای کسانی که میخواهند در نوروز امسال کتاب بخوانند، دو کتاب برای خواندن پیشنهاد میدهم. اول تکنگاری آقای کامیار عابدی با عنوان «پرویز داریوش» است که اخیرا نشر مروارید آن را چاپ کردهاست.
تکنگاشتهای آقای عابدی در مورد شاعران و منتقدان و ادیبان معاصر، بسیار خواندنی و پراطلاع و بهاسلوب است.
پرویز داریوش، مترجمی زبده و تحلیلگری دقیق بود و همزمان، شعر هم میگفت. عابدی، علاوه بر سرگذشت او، این وجوه شخصیت او را به خوبی معرفی و تحلیل کردهاست.
کتاب بعدی، «تیرانا» اثر زندهیاد مهرداد اوستاست که برگزیده نثرها و نقدهای اوست که چاپ دوم آن، پارسال به اهتمام محمدرضا ترکی توسط انتشارات سوره مهر منتشر شد و من امسال موفق به تهیه و خواندن آن شدم. برای کسانی که میخواهند از خواندن نثری پاکیزه و منسجم، ژرف و باشکوه، و لبریز از شور و شیدایی لذت ببرند، این کتاب بهترین پیشنهاد است.
همانگونه که دکتر ترکی در دیباچه کتاب نوشته، «تیرانا به یک معنی حسب حال مهرداد اوستا و شرح اندیشهها و دغدغهها و دلمشغولیهای اوست.»
حمیدرضا شاهآبادی - نویسنده
بهترین کتاب نه، اما یکی از کتابهایی که سال گذشته از خواندنش خیلی لذت بردم رمان «گاه ناچیزی مرگ» نوشته محمدحسن علوان نویسنده اهل عربستانسعودی ساکن استرالیا بود. این رمان که توسط امیرحسین اللهیاری ترجمه شده، زندگی ابن عربی را روایت میکند و صحنههایی زیبا و فراموش نشدنی دارد که هنگام مطالعه خیلی حالم را خوب میکرد.
گاهی از خودم میپرسم اگر یک تنهایی و بیکاری طولانی نصیبم شود دوست دارم چه کتابی همراهم باشد و بلافاصله فقط یک اسم در ذهنم تداعی میشود و آن مثنوی مولوی است. گمان میکنم این اثر بزرگ هنوز دوای خیلی از پریشانحالیهای ماست و خواندنش مثل باد بهار «آنچه با جان درختان میکند» با روح و روان ما نیز «آن میکند».
غلامرضا طریقی - شاعر
اینکه بهترین کتابی که در این سال خواندم چه بوده، واقعا جواب سختی دارد چون من در این سال کتاب خوب بسیار خواندم که برخی از آنها آثار مشهوری هستند ولی اگر بخواهم یک کتاب خاص را نام ببرم که در ذهن ما جا باز کرده و ماندگار شده کتاب «سواد روایت» است.
چون امسال روایت برایم جدی شدهبود و دنبال آن بودم، و باید گفت به صورت تئوری کتابهای متنوعی نداریم یا من از وجودشان بیخبرم، که خب نشر اطراف به صورت جدی در حیطه روایت کار میکند و من این کتاب را که رویا پورآذر و نیما اشرفی ترجمه کردند خواندم و در ذهنم ماندگار شد و خاص شد چون کتابهای دیگر هم در این زمینه خواندم و فکر میکنم کتاب مفید و خاصی است و به علاقهمندان به روایت اعم از سینما، تئاتر و... توصیه میکنم بخوانند.
به عنوان یک شاعر که به غزل هم تعلق خاطر دارم توصیه میکنم کتاب «از پنجرههای زندگانی» را که محمد عظیمی جمعآوری و نشر آگاه منتشر کرده، در این ایام بخوانند. این کتاب در واقع برگزیده غزل صد سال اخیر ایران است. به این خاطر که معمولا ما وقتی برگزیده آثار میخریم معمولا سراغ کسانی میرویم که برگزیده دهه یا سده شدهاند و اغلب سراغ همه شعرا نمیرویم در این کتاب ما با دهها اسم مواجه میشویم که اشعار نابی دارند و مولف انصافا سراغ چهرههایی رفته که ممکن است مخاطب عادی که جدی با شعر سر و کار ندارد همه آنها را نشناسد.
خواندن غزلهای این کتاب واقعا لذتبخش است به خصوص اینکه مخاطب با همه آن نامها آشنا نیست. دلیل دیگر اینکه معمولا در ایام نوروز این فرصت فراغت وجود ندارد که کتابی را که مباحثش پیوستهاست، دنبال کرد و پیش برد، ولی این کتاب این فرصت را به شما میدهد که هر وقت فرصت و فراغتی دستداد، سراغ غزلهای این کتاب بروید و بخشی را بخوانید و لذت ببرید و در پایان نوروز ببینید که چه اتفاقی در غرل صدسال گذشته افتادهاست.
فرهود صفرزاده- پژوهشگر حوزه موسیقی
کتاب «مفهوم قانون در ایران معاصر» از شادروان داوود فیرحی بهترین کتابی بود که امسال خواندم.
البته برای عید هم اصولا باید همین کتاب را پیشنهاد کنم ولی اگر بخواهم کتاب متفاوتی معرفی کنم؛ کتاب «شصت چهره» از عبدالحسین آذرنگ را پیشنهاد میکنم. متن دانشنامهای و قابل اعتماد، انتخاب ۶۰ چهره مهم و تاثیرگذار، نثر روان و بیتکلف، چاپ پاکیزه و چشمنواز کتاب از عواملی بودند که سبب شدند این کتاب را معرفی کنم.
سعید تشکری - نویسنده
در طول سالی که پشت سر گذاشتیم آثار بسیاری خواندم که در بین آنها ده پانزده اثر خوب هم قرار دارد البته طی این سالها آثار بسیاری در موضوع ضداستالینی منتشر شده که هرکدام آنها به دلایلی مختلف جذابند ولی کتابی که میخواهم نام ببرم اسمش هست «قضیه رفیق تولویف» اثر ویکتور سرژ با ترجمه مهرشید متولی.
این کتاب روایتی است از نقش سرژ در مبارزات بلشویکی که سرگذشتی از او را در خود دارد که معتقدم به دعوایی در جامعه ایران پاسخ میدهد مبنی بر اینکه تاریخ ادبیات چیست، این اثر سراسر ضدتاریخ و یک اثر ادبی است و چیزی که از تاریخ برمیدارد هیچ ارتباطی با تاریخ ندارد و چیزی که به ادبیات اضافه میکند همان چیزی است که ما در ایران نداریم.
این کتاب را از این حیث برای نوروز پیشنهاد میکنم که میتواند تاریخی را که پشت سر گذاشته شده در قالب رمان برای ما بازسازی کند و زندگی در ایدئولوژی مطرود مارکسیستی سرگذشت این نظامها را روایت میکند. حتی میتوان این اثر را پاسخی به رمان «دکتر ژیواگو» دانست که سراسر طنز به ماجرای تبعید اشاره میکند.
وحید یامینپور - نویسنده
اولا اینکه کتابی در سال ۹۹ مرا شگفتزده کردهباشد و با فاصله بگویم بهترین کتاب سال است به ذهنم نمیآید ولی میتوانم چند کتاب را اسم ببرم که در میان آثاری که خواندهام بهتر از باقی آثار بودهاند، که هم من را سرگرم کرده و هم چیزی از آنها آموختهام که میتوانم به دیگران هم توصیه کنم بخوانند.
رمان «بینام پدر» اثر آقای موسویان از نشر کتاب جمکران نوع روایتش برای من جذاب بود، لحن گیرایی داشت. همچنین رمان «اثریا» از نیما اکبرخانی که نشر سوره مهر منتشر کردهاست، بهرغم اینکه کم حجم است لکن روایت متفاوتی از فتنه شام و حماسه مدافعان حرم ارائه میکند. روایت این کتاب تازگی داشت و از لحن جسورانهای بهره میبرد برای من جذاب و حرارتبخش بود.
کتاب دیگری با همین موضوع یعنی فتنه شام و حوادث سوریه با عنوان «اجارهنشین خیابان الامین» که آقای علی اصغر عزتی پاک نوشتهاند، خاطرات یک فرد ویژه است، روایت یک ایرانی است که ایران را رها کرده و به ترکیه رفته و طی یک واقعه اعجابانگیز پایش به دمشق باز شده و ماندگار شدهاست. این کتاب از آن جهت برای من جذاب بود که میشود گفت تنها روایت زیرپوستی و اجتماعی از سوریهاست، در حالی که اغلب کتب این حوزه فاقد چنین نگرشی هستند.
رمانی از یک نویسنده عرب که جایزه بوکر عربی را هم گرفته را میخواهم معرفی کنم، از محمدحسن علوان با عنوان «گاه ناچیزی مرگ» که به فارسی نشر مولی ترجمه و منتشر کردهاست. کتاب حجیمی از زندگی پرماجرای ابنعربی از عرفای بنام است، با وجود اینکه با بخشهایی از روایتهای آن از حیث تاریخی مشکل داشتم ولی برای علاقهمندان به رمانهای تاریخی و شخصیتمحور کتاب جذاب و گیرایی است.
کتاب «ثمرات الحیات» که دو جلد آن منتشر شده و در واقع یادداشتهای آیتا... شیخ علی پهلوانی سعادتپرور از جلسات و محافلی است که با مرحوم علامه طباطبایی به صورت خصوصی داشتند.
مطالب این کتاب در روایتهای رسمی از علامه طباطبایی پیدا نمیشود به خصوص جلساتی که در آنها شرح ابیاتی از اشعار عارفانه مانند سرودههای حافظ یا قطعاتی که از میراث مکتوب صوفیه موجود است آن هم از زبان مرحوم علامه برایم جذاب بود و کتاب بالینی خوبی برای علاقهمندان ادبیات عرفانی خواهد بود.
کتاب دیگر جذاب کتابی قدیمی مربوط به چهار قرن پیش است با عنوان «مکاتیب قطب»؛ نامههایی است که قطب بن عبدا... به عنوان یکی از مشایخ صوفیه در حوالی شیراز برای مریدانش میفرستاده و به آنها دستورالعملهای سلوکی میدادهاست.
جذابیت این کتاب فقط برایم از حیث دستورالعملهای سیر و سلوکی نیست و جذابیتهای تاریخی نیز برایم داشت، چون نامههایی که شاگردان برای او ارسال میکردند حاوی پرسشها و استفتائاتی است که نشانگر برخی واقعیات تاریخی، سیاسی، روانشناختی و فرهنگی از دوره تاریخی ایران است که برای علاقهمندان مطالعات تاریخی جذاب خواهد بود.
سمیه عالمی - نویسنده
کتابهایی که برای نوروز توصیه میکنم «هانری کربن، آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی» نوشته داریوش شایگان، «آینده فراانسانی ما» نوشته فرانسیس فوکویاما، «تمنا،آیندهشناسی جامعه منتظرجهانی» اثر رضا مصطفوی، رمان «تشریف» اثر علیاصغر عزتیپاک و کتاب «سورسوریه» به قلم محمدقائم خانی آثاری است که توصیه میکنم در نوروز بخوانند.
احسان حسینینسب - نویسنده
بهترینهایی که امسال (سال ۹۹) خواندم یکی اثری به قلم کاترین کوب با عنوان «مهمان انقلاب» با ترجمه رامین ناصرنصیر.
دیگری نمایشنامهای است اثر پیتر هانکه که مرحوم قاسم هاشمینژاد آن را ترجمه کرده با عنوان «سواری روی دریاچه کنستانس» که نشر هرمس آن را منتشر کرده است.
نیما اکبرخانی - نویسنده
اگر توقع دارید که همان داستان تکراری را خدمتتان عرض کنم که «تعطیلات نوروز چه فرصت خوبی است برای مطالعه و کتاب خواندن و...» اشتباه آمدهاید. فکر میکنم همه آدمهای امروز بدانند چه کاری به نفعشان است و چه کاری نیست. «اول اینستا یا کتاب؟» خودتان میدانید، نمیدانید؟
خب مخیرید هر کدام را نگاه کنید! بعد دنبال هرکدام دوست داشتید راه بیفتید و طی طریق کنید. اگر «هری پاتر» نخواندهاید، به نظرم فرصت را از دست ندهید و یک نگاهی بکنید و اگر پایهتان قویتر است و «ارباب حلقهها» نخواندهاید، خب چه وقتی بهتر از حالا؟
اگر دوست دارید ایرانی بخوانید و حسابی سرخوش و کیفور بشوید، خدا حفظ کند هوشنگ مرادیکرمانی عزیز را، «قصههای مجید»، «مهمان مامان» و «مربای شیرین» را بخوانید تا با چشمهایی پر از اشک و لبخندی بر لب صفحات را ورق بزنید. اگر کمی جدیتر دوست دارید، بروید سراغ «پل معلق» محمدرضا بایرامی یا «سفر به گرای ۲۷۰ درجه» احمد دهقان یا «عصرهای کریسکان» از کیانوش گلزار راغب.
اگر داستانخوان نیستید، سری به نشر اطراف بزنید و بین آن همه جستار روایی یک چیزی بردارید برای خواندن و اگر نمیدانید بروید سراغ «اگر حافظه یاری کند».
تاریخ دوست داشتید بروید کتاب «مائو داستان ناشناخته» را بخوانید تا حساب کار چین کمی دستتان بیاید و اگر اهل علمی-تخیلی هستید، سه گانه «بنیاد» ایزاک آسیموف به تازگی در کتابسرای تندیس درآمده، از دستش ندهید و اگر تا آنجا رفتید یک جلد «جنگ ابدی» هم برای خودتان بخرید.
دست آخر هم بهترین خواندههای خودم در این سالی که گذشت: «رفیق» از خورخه کاستادینا با ترجمه بیژن اشتری، «امپراتوری پنبه» از اسون بکرت با ترجمه هاتف خالدی، «آیشمن در اورشلیم» از هانا آرنت - این را هم بگویم بترسید از آدمهایی که در عمرشان همین یک کتاب را خواندهاند - با ترجمه زهرا شمس، «مرد محروز»، «زوبین بیابان»، «بنیاد» و «جنگ ابدی» - با نویسندهها و مترجمین مختلف- «آدمکش کور» از مارگارت اتوود با ترجمه شهین آسایش هم آخرین حرف من که بتواند این نوروز ۱۴۰۰حسابی شما را با خودش ببرد. حالا که کرونا ست با این کتاب میتوانید یک سفر بروید کانادا و برگردید.
اعظم سعادتمند - شاعر
«سهشنبهها با موری» کتابی است به قلم میچ آلبوم، میچ بعد از سالها استاد دوران دانشگاه خود، موری شوارتز را مییابد در حالی که استاد به یک بیماری لاعلاج دچار است و میداند به زودی مرگش فرا خواهد رسید، آنها قرار میگذارند هر سهشنبه دیدار و گفتوگویی با هم داشتهباشند و در این دیدارها درباره مسائل مختلف زندگی با یکدیگر صحبت میکنند.
کتاب گزارشی از این دیدارهاست که به بسیاری از پرسشها و دغدغههای ما درباره زندگی پاسخ میدهد. این بهترین کتابی بود که در این سال خواندم.
پیشنهاد من برای کتاب دوستان، در صورتی که به شعر علاقهمندند کتاب «عشق سالگی» اثر کبری موسوی قهفرخی است که انتشارات ایهام آن را در سال ۹۹ منتشر کردهاست.کتاب شامل ۶۰غزل با حال و هوای عاشقانه است، زبان روان ومحکم، عاطفه سرشار و استفاده از المانهایی که نشاندهنده محل زندگی شاعر و فرهنگ استان چهارمحال و بختیاری است از ویژگیهایی است که خواندن این کتاب را جذابتر میکند.
تیمور آقامحمدی - نویسنده
اگر اهل تأملاتی در باب انسان ایرانی هستید سراغ رمان «تشریف» نوشته علیاصغر عزتیپاک بروید. نویسنده در این رمان کوشیده نسبتش را با اقلیم زیستهاش بازتعریف کند و چیزی روی میز مخاطب بگذارد که به تجارب سالها به آن رسیده و رأی و نظر اوست. عزتیپاک با شجاعت راه تازهای باز کرده، راهی که شاید به مذاق عدهای چندان خوش نیاید.
رمان نوجوان «ادسون آرانتس دو ناسیمنتو و خرگوش هیمالیاییاش» نوشته جمشید خانیان را از آن جهت دوست دارم که در انبوه رمانهای این گروه از مخاطبان، به فرم توجهی جدی داشته و دریچهای نو به روی خوانندهاش باز میکند. هرچه از مجید قیصری گیرتان آمد بخوانید.
او شبیه قالی ایرانی است، پر از جزئیات و شگفتی. مجموعه داستان «دستکش سفید» نوشته استیون میلهاوزر یکی از بهترینهایی است که خواندهام. این کتاب درجه یک، قابل توجه آنهاست که معتقدند داستان کوتاه صرفا آنی است که ارنستهمینگوی مینوشت! باور کنید داستان کوتاه شکلهای دیگر و تازهتری هم دارد.
رویکرد نویسنده، کلاس بزرگ داستاننویسی برای همه است. چهره تعدادی از نوجوانهای امروزی را در رمان «آسفالتیها» اثر تاد استراسر ببینید.
داستانی حسابشده از زندگی عیان آدمهای راندهشده؛ جزئیات، شیوه ارائه اطلاعات داستانی و خونسردی نویسنده در خور تأمل است.
رمانهای «رگتایم» نوشته ای.ال.دکتروف، «خداحافظ گاری کوپر» اثر رومن گاری و «آمریکایی آرام» از گراهام گرین، انتخابهای قرن بیستمی مناند؛ شاهکارهایی که همیشه باید دم دستم باشد تا از آنها نیرو بگیرم برای نوشتن؛ رمانهایی رشکبرانگیز برای هر نویسندهای.
امسال برای دومین بار سراغ «برادران کارامازوف» اثر فئودور داستایفسکی رفتم و باز هم نفسم بند آمد از اعجاب و قدرت داستان.
چند جا دیگر نتوانستم ادامه بدهم، کتاب را بستم و رفتم اینستاگرام و استوری کردم: «اگر داستایفسکی نویسنده است ما کجای کاریم؟» اگر دنبال رمانی هستید که در تمام زندگی محل رجوع شما باشد، من این شاهکار را توصیه میکنم.
محمدرضا معلمی - نویسنده / ضمیمه قفسه روزنامه جام جم
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
بهتاش فریبا در گفتوگو با جامجم:
رضا کوچک زاده تهمتن، مدیر رادیو مقاومت در گفت گو با "جام جم"
اسماعیل حلالی در گفتوگو با جامجم: