افغانستان،‌ بدون روتوش

او گفت اشرف غنی (رئیس‌جمهوری فعلی افغانستان) مانع صلح است و شرط گذاشت اگر او از قدرت کنار برود، گروه طالبان با حکومت جدید تعامل کرده و در آن دخیل خواهد شد.

ماه‌ها از شروع مذاکرات صلح گذشته است اما طرفین حتی بر سر شیوه انجام گفت‌وگوها به توافق نرسیده‌اند.

به عبارت دقیق‌تر یعنی نتیجه این‌همه هیاهو، هیچ بوده است. مشکل اصلی در اینجاست که گروه طالبان، حکومت فعلی در افغانستان را به‌عنوان دولت این کشور قبول ندارد. طبیعی هم هست. اگر جز این بود که ۲۰‌سال علیه آن نمی‌جنگید.

آنها دولت آقای غنی را تنها یکی از طرف‌های مذاکرات می‌دانند. آمریکا عملا در توافق‌نامه‌ای که با این گروه امضا کرده این موضوع را بدون مشورت و جلب رضایت آقای غنی، پذیرفته است.

به پشتوانه همین توافق هم استانکزی در مسکو آشکارا گفت: طالبان با آمریکا روی ایجاد حکومت جدید اسلامی افغانستان به توافق رسیده است.

دوشنبه گذشته نیز عین این ادعای حیرت‌آور را سهیل شاهین، سخنگوی سابق و عضو فعال مذاکره‌کننده این گروه در تهران مطرح کرد.

او گفت: ما با آمریکا بر سر از بین رفتن دولت فعلی در کابل و ایجاد یک حکومت همه‌شمول توافق کرده‌ایم.

تا اینجا را داشته باشید. به یاد دارید که من در همین ستون بر ترجیح حکومت آقای غنی بر امارت طالبانی که با جنگ حاصل شود، نوشتم؟ واینکه هرکاری باید کرد تا مذاکرات صلح به نتیجه برسد. و اما وای از روزی که طالبان با جنگ کابل را فتح کند.

امروز در داخل افغانستان اوضاع آشفته است. مذاکرات صلح در جریان است و اما هیچ زمستانی طی دو دهه گذشته چنین خونین نبوده است.

همواره جنگ‌ها در بهار و تابستان بالا می‌گرفت و در زمستان فروکش می‌کرد. حالا بهار در راه است. آقای غنی خوب می‌داند زمان اندکی دارد. مشکل بزرگ آن است که دایره حکومت او کوچک است و همه‌شمول نیست.

ابتدا یک اپوزیسیون بسیار قوی در داخل دولت خود او هست، یعنی دکتر عبدا... و طرفدارانش، جزآن انبوه احزاب و چهره‌های سرشناس و قدرتمند دیگر هم نظیر مارشال دوستم، عبداللطیف پدرام، گلبدین حکمتیار، صلاح‌الدین ربانی، ژنرال عطا محمدنور، برادران احمدشاه مسعود و فرزند او، ژنرال اسماعیل‌خان، استاد خلیلی و... انبوه نام‌های بزرگ دیگر با طرفداران بی‌شمار خارج از حکومت و منتقد شدید آن هستند. این چهره‌ها را دست‌کم نگیرید.

جز اینها فرماندهان قدرتمند محلی هم هستند که علیه غنی نیستند، علیه طالبانند اما لزوما گوش به‌فرمان غنی نیستند؛ نظیر آقای علیپور معروف به قوماندان(فرمانده) شمشیر یا نظام‌الدین قیصاری و... که در مناطق خود بسیار هم محبوبند، آنچنان که آقای غنی گاه به‌جای طالبان، ترجیح می‌دهد با آنها بجنگد!

حالا پی بردید چرا طالبان آقای غنی را نه به‌عنوان دولت افغانستان بلکه به‌عنوان یکی از طرف‌ها برای صلح می‌شناسد؟ آنها می‌دانند حتی در صورت جلب رضایت دولت غنی این چهره‌های قدرتمند و طرفداران‌شان، بیرون دایره مانده و با آنها درگیر خواهند شد.

طالبان خاطرات نبردهایش با احمدشاه مسعود را از یاد نبرده است. آنها هوشمندانه می‌خواهند با هیات مذاکره‌کننده‌ای برای صلح گفت‌وگو کنند که از جانب تمام این قدرت‌های ملی و محلی نمایندگی کند و فقط به‌دنبال تامین نظرات و منافع آقای غنی نباشد.

آمریکا هم این واقعیت را درک کرده، تن به چنین توافقی با طالبان داده و بر متحدش یعنی اشرف غنی -با خدمات فراوانش- معامله کرده است.

اینها حقایق میدانی امروز افغانستان هستند. اما آقای غنی همچنان اصرار دارد فقط توافق با او کافی است.

این لجبازی به قیمت عدم آغاز جدی مذاکرات صلح تمام شده و این یعنی کشته شدن بیشتر مردم بیگناه و نیز انبوه سربازان جوان ارتش افغانستان.

اینجارادقت کنید، در شرایطی که آن سوی میز، یعنی طرف دولت باید همه تلاش را بکند تا حتما با یک صدای واحد از افغانستان با طالبان طرف شود و همزمان تلاش کند به پشتوانه این صدای واحد امتیازات بیشتری برای مردم بگیرد، اما آقای غنی در اندیشه قبضه قدرت و باقی‌ماندن در ارگ به هر قیمت است.

طالبان هم در سایه این تشتت هر روز جنگ را گسترش می‌دهد. چنان که قبرستان‌ها دیگر جای خالی ندارند. آقای غنی سراغ رقبا رفته و به‌جای حل ریشه‌ای مشکل، باز هم به فکر معامله است.

او باید هر شب که در ارگ می‌خوابد محاسبه کند امروز به‌خاطر اصرار او به در قدرت ماندن، چند کودک بی‌پدر و چند پدر و مادر بی‌فرزند شده‌اند.

محمدحسین جعفریان - کارشناس ارشد مسائل افغانستان / روزنامه جام جم