کرونا جدی ترین رقیب ترامپ و بایدن در انتخابات 2020

مرتضی خوانساری تحلیلگر مسائل بین الملل و استاد دانشگاه بر این باور است، با توجه به درخواست های کشورهای اروپایی و برخی کشورهای اسیایی برای از لغو تحریمهای ایران، کارزار سیاسی و دیپلماتیک طی ماه ها و هفته های اخیر وظیفه خود را انجام داد. بنظر می رسد، بیشتر از این چیزی که دست ما را گرفته، ارمغان دیگری نخواهد داشت. ایران و آمریکا از دیپلماسی عبور کرده اند. وضعیت موجود تقویت بازدارنگی متقابل در سمت ایران و آمریکا با بکارگیری تاکتیک های نظامی منجر به جنگ نکردن است.

گفتگوی جام جم انلاین با خوانساری را بخوانید:

*با توجه به شیوع ویروس کرونا و اینکه این ویروس تاثیر بسزایی در روابط بین المللی گذاشته است. خیلی از کشورها خواستار این شدند تحریمهای ایران برداشته شود ولی شاهد این موضوع از سوی ترامپ نبودیم ایا همین موضوع باعث نمی شود در انتخابات 2020 ترامپ با حاشیه هایی جدیدی روبرو شود؟

در حال حاضر ابعاد تاثیر ویروس کرونا بر روابط بین الملل به اندازه ای که این ویروس اقتصاد و تجارت جهانی را متاثر نموده و بطور دقیق قابل ارزیابی نیست. تاثیر کرونا بر روابط بین الملل را باید در گام نخست در بازنگری کشورها در سیاست خارجی، دفاعی و امنیتی‌اش مورد بررسی قرار داد که هنوز رهبران کشورها و یا کشورهای عضو پیمان های سیاسی و امنیتی فرصت پرداختن به آن را نداشته اند، تا از نظر سیاسی و اقتصادی خسارت های ناشی از بحران کرونا در سیاست های بودجه‌ای و هزینه‌کردهای کشورها محاسبه نشود. صحبت از تاثیر کرونا بر روابط بین الملل زود هنگام است. تنها می توان گفت که با فروپاشی قیمت و بازار جهانی نفت ترتیبات نظام بین الملل بویژه برای کشورهای هایی که وابستگی شدید به فروش نفت داشتند، تغییر خواهدکرد.

برای غلبه بر اقتصاد تحت تحریم و تبعات بحران کرونا؛ ایران و برخی دیگر از کشورهای تحت تحریم آمریکا از جمله روسیه، سوریه و ونزوئلا طی هفته های اخیر در یک کارزار دیپلماتیک و سیاسی در سطوح مختلف روابط بین الملل، خواستار تحریم ها شدند. علیرغم حمایت برخی کشورها متاسفانه هفته گذشته پیشنهاد روسیه در سازمان ملل برای لغو تحریم ها با مخالفت اکثریت اعضا مواجه شد. امروز تحریم ها از کاربردی ترین ابزارهای سیاسی آمریکا در تنظیم روابط با کشورهای غیر همسو و یا دشمن آمریکا بشمار می رود. حتی برخی از تحریم های آمریکا علیه ایران مصوبات سنا را هم دارد.

مشکل مناسبات بدون رابطه ایران و آمریکا از حوزه سیاسی و اقتصادی به حوزه های تهدیدات نظامی نیز گسترش یافته است. حتی اگر تحریم های ایران به موضوع انتخاباتی آمریکا هم گره بخورد؛ با توجه به اینکه هر دو حزب جمهوری خواه و دموکرات در سنا برای تحریم های ایران رای داده اند، آثار مثبتی برای ایران نخواهد داشت. اختلاف نظر میان جمهوری خواهان و دموکرات ها تنها در روش اعمال تحریم ها است نه برداشتن تحریم ها. فراموش نکنیم که تحریم های پراکنده آمریکا علیه ایران در زمان اوباما ساختارمند گردید و گزینه جنگ و مذاکره روی میز قرار گرفت. بنابراین اصل تحریم ها از نگاه جامعه بین الملل که به پیشنهاد روسیه برای رفع تحریم ها در دوره کرونا امریکا رای مخالف داد، به یک موضوع بین المللی خدشه ناپذیر مبدل شده است. تلاش سیاسی و دیپلماتیک و اقدامات عملی ایران در فرآیند انتخابات باید معطوف و متمرکز بر موضوعاتی گردد که بر ارائه راه حل برای بحران های منطقه تاکید کند؛ تا کمتر در معرض شعارهای کارزار انتخاباتی ترامپ و بایدن قرار گیرد. تند شدن شعارهای انتخاباتی کاندیداها به نفع ایران نخواهد بود.

*شاهد کناره گیری برنی سندرز به نفع جو بایدن بودیم و باراک اوباما نیز رسما اعلام کرد که از بایدن حمایت می کند ودر نظرسنجی ها محبوبیت ترامپ با توجه به مدیریتش در شیوع کرونا با ریزش روبرو بوده است این را چطور ارزیابی می کنید؟

انتخابات آمریکا در این دوره رقیب جدی تر از ترامپ و بایدن دارد. کرونا جدی ترین رقیب ترامپ و بایدن در انتخابات 2020 می باشد. الان باید بررسی شود که آثار بجا مانده از کرونا تا چه اندازه می تواند عامل پیروزی و یا شکست یک کاندیدا باشد. آثار روانی مرگ هزاران نفر در روز، سرنوشت 20 میلیون بیکار ثبت نام شده تا امروز، فریاد کارخانه ها در سکوت کمپانی های خاموش شده، افکار عمومی تحت فشار مرگ عزیزان کرونایی و در آخر بازگشت به اعتماد عمومی از دست رفته؛ بیشتر از دو کاندیدا برای انتخابات آمریکا سرنوشت ساز هستند. در انتخابات پیش رو محبوبیت و نظرسنجی عوامل اصلی نیستند. هر کاندیدایی که بتواند سلامت و زندگی را به مردم و جامعه آمریکا بازگرداند و در کارزاری انتخاباتی به خوبی این موضوع را تبیین کند، پیروز انتخابات خواهد بود.

*این ویروس چقدر می تواند انتخابات 2020 را تحت ثاتیر قرار دهد و اینکه چرا امریکا و شخص ترامپ در برابر شیوع ویروس کرونا انقدر با چالش روبرو بوده است؟

اگر کرونا مهار نشود ، اصل برگزاری انتخابات هم زیر سئوال خواهد رفت. در این شرایط قانون اساسی آمریکا برای کاخ سفید سرپرست موقت تعیین خواهد کرد که نانسی پلوسی شانس اول این انتخاب است. اما هر دو حزب اهتمام به برگزاری انتخابات دارند. احزاب جمهوری خواه و دموکرات در مورد مهار کرونا و نجات اقتصاد آمریکا هم تفاهم خود را در سنا با تصویب بودجه 2100 میلیاردی نشان و هر دو حزب منافع ملی را بر منفعت حزبی ترجیح دادند. این تفاهم مشترک تا برگزاری انتخابات ادامه خواهد داشت . حتی در مورد نحوه هزینه کرد این بسته مالی هم توافق داشتند. در این دوره از انتخابات مردم آمریکا زیاد جناحی رای نخواهند داد. رای مردم بیشتر به اقداماتی است که کرونا را مهار و اقتصاد آمریکا را از مرگ نجات دهد. با احتیاط می توان گفت که از نظر دو حزب، کرونا تنها چالش ترامپ نیست. یک چالش جهانی است که آمریکا را هم درنوردیده است. اینکه آمریکا و شخص ترامپ در پیوند با کرونا تا این اندازه دچار چالش شدند چند علت اساسی دارد . نخست اینکه سرعت انتقال و همه گیری کرونا از سرعت تصمیم گیری برای مقابله با آن بیشتر بود و برای همین کاخ سفید، نظام سلامت و حتی مردم آمریکا را تسلیم کرد. البته ترامپ با سهل انگاری و جدی نگرفتن کرونا سهم بزرگی در اشاعه این ویروس در آمریکا دارد که از نظر مردم آمریکا پنهان نخواهد ماند.

*به نظر شما با توجه به اینکه خیلی از کشورها خواستار رفع تحریم ها بر عیله ایران شدند ایران باید چه استراتژی بکار ببرد تا این سناریو را به نفع خودش تمام کند؟

کارزار سیاسی و دیپلماتیک طی ماه ها و هفته های اخیر وظیفه خود را انجام داد. بنظر می رسد، بیشتر از این چیزی که دست ما را گرفته، ارمغان دیگری نخواهد داشت. ایران و آمریکا از دیپلماسی عبور کرده اند. وضعیت موجود تقویت بازدارنگی متقابل در سمت ایران و آمریکا با بکارگیری تاکتیک های نظامی منجر به جنگ نکردن است. مشکل اینجا است که حتی اگر ایران و آمریکا تمایلی به جنگ نداشته باشند، تحولات انفجار آمیز خاورمیانه در فضای جنگ نکردن نقش مخرب خود را دارد و همسایه های ناراضی از ایران را راضی نگه می دارد.
طی سال های اخیر ایران و آمریکا با اتخاذ راهبردهای موثر هیبریدی، از جنگ مستقیم فاصله گرفته اند، اما به مذاکره نزدیک نشده اند. در این شرایط دیپلماسی به عنوان یک میانجی و نه بازیگر در نقش انتقال پیام خوب عمل کرده و ماموریت محوله را به خوبی انجام داده است. اما با تاکید باید اذعان داشت که پرداختن به مسائل فی مابین ایران و آمریکا از دیپلماسی و مسائل اخلاقی و بشر دوستانه فراتر رفته و تبدیل به یک موضوع حاکمیتی شده است. اما اگر قصد جدی برای رفع تحریم ها داریم نباید سراغ آمریکا برای رفع تحریم ها برویم . برای رفع تحریم ها باید سراغ خودمان برویم و از خودمان شروع کنیم.