در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
آقای دکتر ، اصطلاح کارخانه نوآوری واژه جدیدی است که این روزها به ادبیات کسبوکاری اضافه شده است. منظور از کارخانه نوآوری دقیقا چیست؟
یکی از راهبردها و مدلهایی که کشورهای مختلف برای توسعه و تجاریسازی دانش فناورانه در پیش گرفتهاند، راهبردهای مبتنی بر همجواری جغرافیایی است. منظور از همجواری جغرافیایی، کاهش فاصله است که تعاملات شرکتها و نهادها، تسهیم دانش و یادگیری دوسویه بین آنها را تسهیل میکند. از جمله ساختارهای مبتنی بر همجواری جغرافیایی میتوان به پارکهای علم و فناوری، شهرکهای صنعتی، شهرکهای فناوری، مراکز رشد، شتابدهندهها و به تازگی کارخانههای نوآوری اشاره کرد.
در کارخانههای نوآوری با جذب منابع انسانی، مالی و فیزیکی و در کنار هم قرار گرفتن بازیگران کلیدی زیستبوم نوآوری شامل شتابدهندهها، سرمایهگذاران خطرپذیر، دفاتر طراحی، تحقیق و توسعه یا نوآوری، شرکتهای بزرگ و شرکتهای نوپا، بستری مناسب برای توسعه و تجاریسازی فناوری فراهم میشود. کارخانههای نوآوری قرار است جایی برای خلق انبوه نوآوری باشد.
کارخانههای نوآوری همانطور که از نامشان پیداست، معمولا حاصل احیا و بازسازی کارگاهها و کارخانههای متروکه با کاربریهای صنعتی یا اماکن فرهنگی قدیمی رهاشده هستند.
آیا توسعه فضایی به نام کارخانه نوآوری ابداع ما در ایران است؟ کشورهای دیگر چه تجربهای در این زمینه داشتهاند؟
شاید Station F فرانسه را بتوان اولین نمونهای دانست که فضای یک ایستگاه متروی قدیمی به مساحت 34هزار متر مربع را بازسازی و احیا کرد و بیش از 3000 میز کاری را در فضای کار اشتراکی برای شرکتهای نوپا تجهیز کرد. در این مجموعه، هشت فضای مجزا برای برگزاری رویدادهای شرکتهای نوپا در نظر گرفته شده، 26 برنامه شرکتهای نوپا بینالمللی طراحی شده و سه برج مسکونی با ظرفیت 600 نفر نیز در فاصلهای نزدیک به آن برای اسکان نوآوران و فناوران در نظر گرفته شده است. به نظر میرسد ایده کارخانه نوآوری در ایران نیز از همین برنامه گرفته شده است. بنابراین این مفهوم ابداع ما نیست و در دنیا سابقه دارد. اما ما شاید جزو نخستین کشورهایی باشیم که این الگو را پیاده کردهایم و در حال توسعه آن هستیم.
به طور کلی کارخانههای نوآوری چه مسؤولیتها، فعالیتها و زیرمجموعههایی دارند؟
فضای کار اشتراکی برای استقرار تیمها و هستههای فناور، شتابدهندهها و شرکتهای نوپا، دفاتر نوآوری شرکتهای بزرگ، سرمایهگذاران خطرپذیر، فضاهای آموزشی و رفاهی مانند رستوران، کافه و فضای ورزشی ازجمله اجزای اصلی یک کارخانه نوآوری است.
در حال حاضر چه مساحتی به کارخانه نوآوری آزادی اختصاص داده شده و چه تعداد شرکت نوپا در آن مشغول فعالیت هستند؟ دورنمای فعالیت آن را چه میبینید؟
کارخانه نوآوری آزادی، اولین شعبه پارک فناوری پردیس است که در محدوده میدان آزادی تهران در فضایی به وسعت 18500مترمربع که متعلق به یک کارخانه متروکه به نام الکترودسازی آما بوده، تاسیس شده است. در این کارخانه ده شتابدهنده و مرکز نوآوری تخصصی در حوزههای مختلف مستقر هستند. در آینده نزدیک ظرفیت حضور بیش از 2000 نفر در فضاهای این کارخانه فراهم خواهد بود.
از نظر شما مزیتهای عمده حضور شرکتها و شرکتهای نوپا در فضاهایی مانند کارخانه نوآوری چیست؟ آیا خدمات ویژهای به این افراد ارائه میشود؟
کارخانه نوآوری بستری ایدهآل برای جذب، پرورش و رشد تیمهای نوپا و تسهیل ورود آنها را به بازار فراهم میکند. همچنین این تیمها در مراحل بعدی رشد خود میتوانند در محل اصلی پارک فناوری پردیس مستقر شوند و خدماتی شامل خدمات بازاریابی و انتقال فناوری از طریق مرکز فن بازار ملی ایران مستقر در پارک، خدمات مشاوره تجاریسازی و حمایت از ثبت اختراع داخلی و بینالمللی و ... به تیمها و شرکتهای مستقر در کارخانه نوآوری ارائه میشود. با توجه به استقرار سرمایهگذاران خطرپذیر در کارخانه، شرکتهای نوپا و شرکتهای مستقر در کارخانه فرصت جذب سرمایه را نیز خواهند داشت.
تا به امروز چه تعداد کارخانه نوآوری در شهرهای مختلف ساخته شده یا در دست ساخت است؟ آیا برنامه مشخصی برای راهاندازی کارخانههای نوآوری در شهرهای دیگر نیز دارید؟
کارخانه نوآوری آزادی و کارخانه نوآوری هایوی دو کارخانهای است که به عنوان شعب پارک فناوری پردیس راهاندازی شده است. اما راهاندازی کارخانه نوآوری در سایر استانها مانند خراسان رضوی، استان مرکزی، فارس، گلستان و یزد نیز در دستور کار مشترک معاونت علمی و فناوری و صندوق نوآوری و شکوفایی قرار گرفته است. در سایر استانها نیز به تدریج با توجه به ظرفیتها و توانمندیهای زیستبوم نوآوری استان و امکانات و زیرساختهای موجود اقدام خواهد شد. همچنین کارخانه نوآوری دیگری در تهران با محوریت بخش خصوصی در دست آمادهسازی است که امیدواریم با حمایت مشترک معاونت علمی و فناوری و صندوق نوآوری و شکوفایی، تا پایان امسال به بهرهبرداری برسد.
ناگفته نماند ایجاد یک کارخانه نوآوری مستلزم همکاری نهادهای کلیدی زیستبوم نوآوری شهرها و استانها از جمله استانداری و شهرداری و بعضا اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان و امثال آن است.
مخاطب اصلی کارخانههای نوآوری چه افرادی هستند؟ این افراد باید چه شرایطی برای ورودبه این فضای کسبوکاری داشته باشند؟ برای مثال دانشجویی که بهتازگی از دانشگاه فارغالتحصیل شده و ایدهای برای راهاندازی کسبوکار دارد از چه مراحلی برای ورود به این فضا باید عبور کند؟
مخاطب اصلی کارخانههای نوآوری را افراد یا هستههای فناور و نوآور تشکیل میدهند. این افراد و تیمها اگر علاقهمند به استقرار در فضای کار اشتراکی کارخانه هستند، باید تقاضای خودشان را به متصدیان ارائه کنند و اگر علاقهمند به استقرار در شتابدهندهها هستند، باید به فراخوان جذب این شتابدهندهها پاسخ دهند. همچنین تیمها و هستهها امکان همکاری با دفاتر نوآوری شرکتهای بزرگ را نیز دارند که کانال ارتباطی خاص خود را دارد.
در مسیر توسعه کارخانههای نوآوری در کشور چقدر به بومیسازی این مدل متناسب با شرایط ایران توجه شده است؟
یقینا پیادهسازی مفهوم «کارخانه نوآوری» در ایران بدون دخل و تصرف در آن ممکن یا حداقل اثربخش نیست. خوشبختانه با سیاستهای معاونت علمی و فناوری و پارک فناوری پردیس و همچنین با مشارکت جدی بخش خصوصی، مفهوم کارخانه نوآوری با الزامات و اقتضائات زیستبوم نوآوری ایران متناسبسازی شده است. همینجا باید از همکاری صمیمانه شهرداری تهران و سایر کلانشهرها و شهرهایی که میزبان کارخانههای نوآوری هستند تشکر کنم. استانداریها و سایر دستگاههای اداری و اجرایی استانها نیز از همکاری برای راهاندازی این کارخانهها دریغ نمیکنند که جای قدردانی دارد.
کارخانه نوآوری یزد که یکشنبه مراسم
آغاز عملیات راهاندازی آن با حضور تصویری رئیسجمهور برگزار شد تا چه زمانی آماده بهرهبرداری خواهد بود؟
امیدواریم این کارخانه با حمایت مشترک معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی، با مشارکت استانداری و سایر دستگاههای اداری و اجرایی استان و بهویژه منطقه ویژه علم و فناوری یزد و پارک علم و فناوری استان و با تلاش بخش خصوصی، حداکثر تا یک سال جاری آماده بهرهبرداری و میزبانی از فناوران و نوآوران استان یزد باشد. این کارخانه در محل کارخانه متروکه نخریسی درخشان یزد در حال شکلگیری است و انشاءا... فضای جذاب و دلپذیری برای ساکنان خود خواهد بود.
از ایده تا بومیسازی
همانطور که اشاره شد، برای توسعه فناوری و نوآوری، ایجاد و توسعه فضاهایی مانند شتابدهندهها، مراکز رشد، شهرکهای فناوری و صنعتی و کارخانههای نوآوری امری ضروری است، زیرا استقرار نهادهای فعال در زیستبوم نوآوری در کنار یکدیگر جریان دانش و همکاریهای مورد نیاز برای نوآوری را تسهیل میکند. اما راهاندازی این نوع فضاها و بخصوص کارخانههای نوآوری، به منابع مالی قابلتوجهی نیاز دارد که هزینههای اجاره یا خرید فضا، احیا و آمادهسازی و درنهایت تجهیز آن را شامل میشود. با توجه به اینکه مدیریت و بهرهبرداری کارخانههای نوآوری به عهده بخش خصوصی است، معاونت علمی و فناوری و صندوق نوآوری و شکوفایی در راستای کمک به رشد و توسعه زیستبوم نوآوری کشور، حمایت و تامین مالی کارخانههای نوآوری را در دستور کار خود قرار دادهاند.
همچنین ما در صندوق نوآوری و شکوفایی، بسته ویژهای برای حمایت از شتابدهندههای دانشبنیان تدارک دیدهایم که از تامین 70 درصد هزینههای رهن فضای استقرار تا تسهیلات آمادهسازی و تجهیز فضای استقرار و همچنین تسهیلات سرمایه در گردش و سرمایه بذری مورد نیاز شتابدهندهها را شامل میشود. لذا شتابدهندههای دانشبنیان مستقر در کارخانههای نوآوری نیز میتواند به طور مستقیم تحت حمایت صندوق قرار گیرند.
فراموش نکنیم که شکلگیری کارخانههای نوآوری علاوه بر دستاوردهایی که اشاره شد، اولا تاثیرات مهمی بر فضاهای شهری پیرامونی خود دارد و الگوی موفقی از احیای شهری محسوب میشود، ثانیا به واسطه تجمیع بازیگران زیستبوم نوآوری زیر یک چتر، به دیدهشدن و نهایتا ترویج مفهوم نوآوری نیز کمک میکند. کارخانههای نوآوری قطعا یکی از مهمترین نمادهای نوآوری هستند و پرچم نوآوری را در شهرها به اهتزاز در میآورند. کارخانههای نوآوری هر روز به ما یادآوری میکنند که عصر صنعت به معنای سنتی آن به پایان رسیده و نوبت به نوآوری و بخصوص نوآوری مبتنی بر دانش و فناوری رسیده است.
عسل اخویان طهرانی
دانش
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جامجم»:
گفتوگوی «جامجم» با میثم عبدی، کارگردان نمایش رومئو و ژولیت و چند کاراکتر دیگر
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد