وداع با مومنِ انقلاب

فعالیت‌های‌ سیاسی‌
دفتر زندگانی‌ آیت‌ا...‌ محمد مومن‌، پیش‌ و پس‌ از انقلاب‌، سرشار از مبارزه‌ و هدایت‌های‌ سیاسی‌ است‌. این فعالیت‌های سیاسی از حدود سال‌ 43 که مباحث لایحه‌ کاپیتولاسیون‌ مطرح‌ شد، آغاز گردید و در چند مقطع به عنوان رابط میان مراجع قم و امام خمینی که در خارج از کشور تبعید بود اقداماتی را انجام داد. حضور آیت‌ا...مومن در جلسات‌ جامعه‌ مدرسین‌، در پیش‌ از انقلاب‌ و پیگیری‌ مصوبات‌ و بیانیه‌های‌ آن‌ از فعالیت‌های‌ درخشان‌ ایشان‌ است‌ که‌ سرانجام‌ به‌ دستگیری‌ و تبعید ایشان‌ در سال‌ 53 منجر شد. ایشان‌ به‌ سه‌ سال‌ اقامت‌ اجباری‌ در شهداد کرمان‌ محکوم‌ شد که‌ پس‌ از گذراندن‌ هفت، هشت‌ ماه‌ اقامت‌ در شهداد بقیه‌ مدت‌ را در تویسرکان‌ به‌ تبعید گذراند اما تبعید ایشان‌ باعث‌ نشد افشاگری‌ها و مبارزات‌ سیاسی‌ ایشان‌ پایان‌ یابد؛ بلکه‌ در آنجا نیز با بیان‌ احکام‌ اسلامی‌ و در لابه‌لای‌ آن‌، مسائل‌ مهم‌ انقلاب‌، ماهیت‌ رژیم‌ شاه‌ را بر مردم‌ آشکار و آنها را به‌ تقلید و پیروی‌ از مرجعیت‌ شیعه‌، به‌ ویژه‌ امام‌ خمینی‌(ره‌) که‌ در آن‌ زمان‌ پرچمدار مبارزه‌ بود، دعوت‌ می‌کرد.

چگونگی ورود به شورای نگهبان
آیت‌ا... مؤمن در مورد چگونگی ورود به شورای نگهبان گفته بود: «... از شورای عالی قضایی بیرون آمدم و از طرف حضرت امام(ره) به عنوان عضو فقهای شورای نگهبان انتخاب شدم؛ به این شرح که بعد از سال سوم، قرعه‌کشی صورت گرفت و سه تن از فقها از شورای نگهبان خارج شدند.
این افراد عبارت بودند از: آقایان رضوانی، مهدوی‌کنی، ربانی املشی و به جای آنان سه نفر دیگر یعنی آقایان محمدی گیلانی و امامی کاشانی و بنده از سوی حضرت امام(ره) در نیمه دوم دوره (یعنی از سال چهارم) انتخاب شدیم. من تمایلی به این کار نداشتم؛ ولی حاج احمدآقا خمینی به بنده تلفن و ابراز کردند که خوب است بنده عضو شورای نگهبان باشم؛ لذا کسی را به عنوان واسطه، خدمت امام(ره) فرستادم اجازه بگیرند که بنده در قم مشغول کارهای علمی باشم. حضرت امام(ره) اجازه نفرمودند. حاج احمد آقا به بنده گفتند: وقتی به امام(ره) عرض کردم که آقای مؤمن می‌خواهند درس بخوانند، فرمودند: «می‌خواهد درس بخواند که چه؟ برای این‌که به اسلام خدمت بکند؟ خب! این سفره گسترده! بفرما خدمت به اسلام کن!»

مسؤولیت‌های پس از انقلاب
با پیروزی‌ انقلاب‌ شکوهمند اسلامی‌ ایران‌، فعالیت‌های‌ آیت‌ا...‌ مؤمن‌ در قالب‌ مسؤولیت‌های‌ اجرایی‌ و روشنگری‌های‌ درسی‌ و اخلاقی‌ ادامه‌ یافت‌.
مهم‌ترین‌ مسؤولیت‌های‌ وی پس‌ از پیروزی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ به‌ این شرح‌ است:
1ـ مسؤولیت‌ انتخاب‌ و اعزام‌ قضات‌ شرع‌ دادگاه‌های‌ انقلاب‌ در سراسر کشور به‌ دستور حضرت‌ امام‌ خمینی‌(ره‌)
2ـ ریاست‌ دادگاه‌ عالی‌ انقلاب‌ اسلامی‌
3ـ عضویت‌ در شورای‌ عالی‌ قضایی‌
4ـ عضویت‌ در شورای‌ نگهبان‌ با حکم‌ حضرت امام‌ خمینی‌(ره‌) در سال‌ 62 و ابقا در آن‌ مسؤولیت‌ با حکم‌ مقام‌ معظم‌ رهبری‌ تا پایان عمر.
5ـ مدیریت‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌ و عضویت‌ در شورای‌ عالی‌ سیاستگذاری‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌ از سال‌ 71 تا 74 و نیز عضویت‌ در دوره‌ چهارم‌ شورای‌ عالی‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌.
6ـ نمایندگی‌ در دوره‌‌های‌ اول و دوم‌ مجلس‌ خبرگان‌ رهبری‌ از طرف‌ مردم‌ سمنان‌ و در دوره‌ سوم، چهارم و پنجم‌ به‌ نمایندگی‌ از مردم‌ قم.‌
7ـ ریاست‌ مجمع‌ فقه‌ اهل‌ بیت‌ (ع‌).

معتمد رهبری
یکی از برگ‌های اتفاقات سال ۸۸ که در نوع خود بی‌نظیر بود، دیدار رهبر معظم انقلاب با نمایندگان ستادهای انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری سال ۸۸ در سه‌شنبه همان هفته اول پس از انتخابات بود. رهبر انقلاب در بخشی از بیانات خود در پاسخ به اصرار مرتضی الویری (نماینده ستاد مهدی کروبی) که معتقد بود با توجه به شبهات مطرح‌شده، شورای نگهبان نمی‌تواند مرجع رسیدگی به شکایات قرار بگیرد تاکید کردند: «اگر در این نظام نتوان به کسانی مانند آیات مومن و آقای جنتی اعتماد کرد، به هیچ فرد دیگری هم نمی‌توان؛ چرا که آنها برای بردن و آوردن کسی، دین‌شان را از دست نمی‌دهند. فقهای شورای نگهبان آدم‌های قرص و محکمی هستند که مو را از ماست می‌کشند و بررسی شکایات نیز بر عهده همان‌هاست.»

پیرو واقعی ولایت
آیت‌ا... مؤمن در مورد آشنایی خود با حضرت آیت‌ا... العظمی خامنه‌ای گفته بود: من به لحاظ ارتباطی که بعد از پیروزی انقلاب ـ به تناسب مسؤولیت‌هایی که هر دو در نظام پیدا کردیم ـ با ایشان داشتم، بیشتر به فضل و مقام علمی ایشان پی بردم و نهایتا به دلیل همین سابقه بود که پس از رحلت حضرت امام، به رهبری ایشان رای دادم...
بعدازظهر (14 خرداد 68) که جلسه (خبرگان) برگزار شد، بعد از این‌که نام حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای برده شد، ایشان با جدیت فرمودند قبول نمی‌کنم...، اما کسی به این حرف‌ها گوش نکرد و تقریبا همه ما گفتیم صلاحیت دارید و باید قبول کنید! یادم هست آقای آذری قمی بلند شد و صحبت کرد که شما صلاحیت دارید رهبر نظام باشید و بیخود نفی صلاحیت خودتان را نکنید. آقای خامنه‌ای بسیار مؤدبانه ـ همان طور که ذات ایشان است ـ گفت: «آقای آذری! خود شما اگر من حکمی بکنم عمل می‌کنید؟» آقای آذری گفت: «بله، حکم ولی امر است و وظیفه شرعی‌ام است که عمل کنم.» خلاصه تعداد افرادی که معتقد بودند آقای خامنه‌ای باید این مسؤولیت را بپذیرد بسیار زیاد شد و ایشان در حال نارضایتی سکوت کرد و رأی‌گیری شد. گمانم آن موقع افراد خبرگان 83 یا 84 نفر بودند. در رأی دادن برای تعیین رهبری ـ که شورای نگهبان تصویب کرده و به تأیید حضرت امام هم رسیده بود ـ آمده است حتما باید سه‌چهارم اعضای خبرگان حضور داشته باشند و رأی بدهند، یعنی علی‌القاعده می‌بایست 63 نفر رأی‌ می‌دادند. بنده‌ای که منشی هیات‌رئیسه بودم، شمردم و بیش از چهارپنجم رأی داده بودند، یعنی بیشتر از حد لازم قانونی. مساله تمام شد و ایشان رهبر نظام شد.