جام جم آنلاین گزارش میدهد
زبان مادری آنقدر اهمیت دارد که روزی به نامش در تقویم ثبت شده، از اهمیت این موضوع برایمان بگویید.
در کوتاهترین سخن در ارج و ارز زبان مادری چنین میتوان گفت اولین زبانی است که کودک با آن آشنا میشود، حتی پیش از زادن هنگامی که رویان است و در زهدان مادر.از همین روی، پایه چیستی و هستی فرهنگی، منشی و روانی آدمی را زبان مادری میریزد.
زبان مادری چقدر نشان دهنده هویت یک ملت و کشور بوده و در تثبیت این هویت موثر است؟
پیداست اگر زبان مادری چیستی کسان را پدید میآورد در نگاهی فراختر چیستی مردمان هم در گرو آن است.زیرا زبان از نگاهی همچنان فراگیر، بستر هر آنچیزی است که آن را ما منش، کنش یا ساختار نهادین و درونی و ذهنی مردمان میدانیم.
برای پاسداشت و حفظ زبان فارسی، کلمات معادلسازی میشوند بهخصوص در شرایط امروزی که به دلیل گسترش فناوری و شبکههای اجتماعی کلمات زیادی وارد زبان فارسی میشود. به نظرتان این معادلسازی چگونه باید باشد که در خور زبان فارسی و پیشینه زیبای آن باشد؟
پیش از آنکه به این پرسش پاسخ بدهم باید نکته دیگری را روشن بدارم. زبان مادری میتواند ردهبندی داشته باشد. در کشوری مانند ایران، بافتار مردمشناختی آن به گونهای است که تیرهها و تبارهای گوناگون در آن میزیند.گاه این تبارها، گویش بومی دارند که نخستین زبان مادری است که کودک میآموزد. اما اگر فراختر بنگریم، زبان مادری دیگر، زبان فراگیر میهنی است که همه تبارها و قومها از آن استفاده میکنند وقتی میخواهند با یکدیگر سخن بگویند. بنابراین در این زمینه کوچکترین سستی و کاستی و کژی، زیانی بنیادین به زبان فارسی خواهد بود. بر همین پایه واژهسازی یا برابر نهادن واژههای فارسی در برابر واژههایی که از زبانهای دیگر وارد میشود، کاری بسیار باریک و دشوار است. اگر آن واژه با ساختارها و هنجارهای زبان فارسی سازگار نباشد بخت آن را نخواهد یافت که ایرانیان و فارسیزبانان آن را به کار ببرند. اگر هم ناچار از آن استفاده کردند آن واژه میتواند مانند واژهای بیگانه به زبان فارسی آسیب و گزند برساند.گزند به زبان، آسیب و گزند به ساختار ذهنی و روانی است و سرانجام چیستی ایرانی را آماج خواهد گرفت.
برای حفظ و تقویت زبان مادری لازم است گویشها و لهجهها را نیز حفظ کنیم؛ اما گاهی دیده میشود با لهجهها شوخی میشود. شما این موضوع را چگونه آسیبشناسی میکنید؟
این رفتار بی هیچ گمان، رفتاری است که با رفتار و خین خجسته ایرانی به هیچ روی سازگار نیست.گویشها و زبانهای بومی بخشهایی بنیادین و نهادین از فرهنگ ایرانی است.
زبان پارسی از آن روی که زبان فراگیر فرهنگی و دیوانی شده است در ایران پس از اسلام با آهنگی تند دیگرگونی یافته است اما گویشها و زبانهای بومی چون در جغرافیایی بسته به کار میرفته و میروند کمتر دگرگونی یافتهاند و نابتر ماندهاند. درست به همین دلیل است که این زبانها به گنجینههایی میمانند که از هر دید میتوانند ما را در شناخت منش و پیشینه ایرانی و نیاکانیمان یاری بدهند. من بارها گفته و نوشتهام که زبانها و گویشهای بومی به نیا میمانند، زبان فارسی به نواده. میان نواده و نیا هیچ گسست و جدایی نیست مگر در این ویژگی که یکی نیاست و دیگری نواده است. نیا در گذشته خود را مییابد و نواده خویشتن را در آینده.اگر گذشتهای نباشد، آیندهای نخواهد بود به همان سان اگر آیندهای نباشد، گذشته نابود خواهد شد. ستیز گذشته و آینده یا نواده و نیا، ستیزی است یکسره بیهوده و زیانبار. این زیان هم زیانی است دو سویه. هم نواده از آن آسیب میبیند هم نیا.اگر بخواهیم زبان فارسی را به درستی بشناسیم چارهای جز آن نداریم که زبانها و گویشهای بومی را شناخته باشیم. پس باید با همه توان خود در پاسداری از زبانها و گویشهای بومی بکوشیم. بارها گفتهام و نوشتهام اگر واژهای از زبان فارسی فراموش شود یا از میان برود، بخشی ارزشمند و بیهمتا از فرهنگ ایرانی را با خود خواهد برد. اگر واژهای بمیرد بخشی از چیستی ایرانی از میان خواهد رفت.
با گسترش شبکههای اجتماعی و نرمافزارهایی که بیشتر مردم روی گوشی تلفنهای همراه خود دارند، واژهها و کلمات سطحی وارد زبان فارسی شده است. به نظرتان این نوع ادبیات چقدر میتواند به زبان فارسی آسیب بزند یا زبان معیار را تحت تاثیر قرار دهد؟
به هر روی اثری در زبان فراگیر و حتی در گویشها و زبانهای بومی خواهد داشت. اما این اثر به گونهای نخواهد بود که نتوان زیان و گزند آن را از میان برد. زبان فارسی، زبانی است سخت جان.از بوته آزمونهای بزرگ تاریخی همواره پیروزمند و سربلند به در آمده است. این بوته آزمون در روزگار ما پیداست. ما با پدیدهای روبه رو هستیم که هیچ پیشینهای ندارد، آنهم فناوری رسانهای است که زبان خاص خود را در جهان میگسترد. با این همه توانمندی زبان پارسی و فرهنگ ایرانی آنچنان است که میتواند از بوته این آزمون هم پیروز و سربلند به در آید. همین که در این روزگار به زبان پارسی و گویشها و لهجهها میاندیشیم خود نشانهای است ناب. ایرانیان دریافتهاند زبان خویش را پاس بدارند. امروزه زبان فارسی، پرسمان ما ایرانیان است.من هر روز با این پرسمان روبه رویم و این را باید به فال نیک گرفت. این نشانه ایرانیان است در گرامیداشت زبان و فرهنگ گرانسنگ و ارزشمند خویش.
طاهره آشیانی
روزنامهنگار
جام جم آنلاین گزارش میدهد
جام جم آنلاین گزارش میدهد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک فعال سیاسی:
یک نماینده مجلس:
در گفتوگوی «جامجم» با استاد حوزه و مبلغ بینالملل بررسی شد
گفتوگو با موسی اکبری،درخصوص تشکیل کمپین«سرزمین من»وساخت و مرمت۵۰خانه در منطقه زنده جان