جام‌جم در سالگرد حادثه پلاسکو از ضرورت ایمن‌سازی دیگر ساختمان‌های ناایمن شهر گزارش می‌دهد

پای لرزان برادران پلاسکو

امروز دقیقا دو سال بعد است، دو سال از بزرگ‌ترین حادثه آتش‌سوزی سال‌های اخیر پایتخت گذشته؛ از جدال چند روزه نیروهای امدادی و آتش‌نشان با تل مهیب آوار، ده‌ها تن بتون و تیرآهن خمیده و داغ و درهم تنیده. امروز دقیقا 731 روز گذشته از شهادت 16 آتش‌نشان و اشک و آه آخرین روز دی 95، از بیکاری و بلاتکلیفی کسبه این ساختمان بزرگ تجاری و وعده و وعیدهای مختلف مسؤولان برای ایمن‌سازی ساختمان‌های دیگری که گوشه و کنار شهر قد کشیده‌اند و هرکدام برای خودشان یک پلاسکوی بالقوه‌اند. حکایت ساختمان‌های ناایمن پایتخت اما مثل خیلی از مسائل دیگر کلانشهر تهران، کلاف پیچیده‌ای است با آمار و اطلاعات متفاوت؛ آمارهایی که هرکدام از قول یک مسؤول ذکر شده‌اند و با آمار نقل شده از سوی مسؤول دیگر، تفاوت دارند؛ از 21 هزار ساختمان پرخطر گرفته تا 7000 و 4900 و حتی 3000 ساختمان پرخطر؛ بین تمام این آمارها البته یک عدد مشترک هم به چشم می‌خورد که چندبار مورد استناد قرار گرفته؛ یک عدد سه رقمی که از وجود 243 پلاسکوی دیگر در پایتخت خبر می‌دهد.

کد خبر: ۱۱۸۵۸۲۸

خیام

یکی از پاساژهای پرخطر دیگری که در محدوده بازار تهران قرار دارد، پاساژ خیام است که خطر ایجاد حریق در آن چندین بار از سوی سازمان آتش‌نشانی به هیات‌مدیره‌اش گوشزد شده است. این ساختمان ضلع شمالی ایستگاه مترو قرار گرفته و طبق شواهد موجود، زمین وسیعی پشت پاساژ قرار دارد که سال‌هاست گودبرداری شده است و یکی از تهدیدهای موجود برای افرادی است که به این مرکز رفت و آمد می‌کنند.

اروپا

این ساختمان تجاری هم که یکی از مراکز تولیدی پوشاک در حوالی چهارراه سعدی و میدان بهارستان است، قبلا کاربری سینما داشته و بعد از یک حادثه آتش‌سوزی تغییر کاربری داده و به یک ساختمان تجاری تبدیل شده است. در طالع پاساژ اروپا هم یک بار پلمب با حکم دادستانی برای ایمن‌سازی به چشم می‌خورد؛ پلمبی که تنها شش ماه طول کشیده و با ایمن‌سازی موقت بنا رفع شده است.

آلومینیوم
این پاساژ قدیمی 54 ساله در خیابان جمهوری تهران قرار گرفته و خیلی‌ها می‌گویند برادر ناتنی پلاسکو است؛ پاساژی با 13 طبقه و 600 واحد تجاری. عمران قاسمی، عضو هیات‌مدیره ساختمان آلومینیوم درباره ایمن‌سازی این ساختمان پرخطر به ما می‌گوید: از آنجا که ساختمان آلومینیوم یکی از ساختمان‌های همجوار و هم‌ردیف و به نوعی برادر ناتنی پلاسکو بود، از همان زمان آتش‌سوزی پلاسکو بحث ایمن‌سازی‌اش مطرح شد، اما اصلا کار ساده‌ای نبود. اقدامات صورت گرفته در این ساختمان به گفته قاسمی، شامل ایمن‌سازی، تعویض کابین و موتور آسانسورها، تقویت سازه‌ای و ایمن‌سازی سقف‌ها، نصب کپسول‌های آتش‌نشانی، آموزش مدیریت بحران به کسبه و شاغلان، نصب سیستم‌ جدید برق و احداث پست آتش‌نشانی است.

دراکولا( آزاد)
این پاساژ قدیمی شش طبقه با 150 واحد تجاری، سال‌هاست حوالی سه‌راه جمهوری، نبش خیابان ولیعصر و لبافی‌نژاد قرار دارد و همیشه هم اسمش جزو فهرست پرخطر‌ها بوده تا این‌که بالاخره بعد از اخطار‌های فراوان، آخرین روزهای تیرماه امسال پلمب شد و این تعطیلی هنوز هم ادامه دارد. یکی از کسبه پاساژ درباره این اتفاق به ما می‌گوید: از تابستان امسال که پاساژ پلمب شده، تعداد زیادی از مغازه‌دارها بیکار شده و تعدادی هم جای دیگری مغازه اجاره کرده‌اند. علی‌اصغر طاهری، شهردار ناحیه یک شهرداری منطقه 11 هم در همین زمینه به ما می‌گوید در بحث ایمن‌سازی پاساژ دراکولا بین مالک و ذی‌نفعان اختلاف نظر وجود دارد، مالک درخواست تخریب و نوسازی کامل بنا را دارد و با این حال اقدام خاصی در این زمینه انجام نداده ولی ذی‌نفعان برای مقاوم‌سازی اعلام آمادگی کرده‌اند.

کویتی‌ها
همسایه دیوار به دیوار پاساژ پلاسکو - که بعد از چهارراه استانبول در خیابان جمهوری قرار دارد - با پنج طبقه و 308 واحد تجاری، یکی از ساختمان‌های پرخطر دیگر شهر است که درست مثل پلاسکو
با کاربری فروش و توزیع لباس، کیف و کفش فعالیت می‌کند. در جریان حادثه پلاسکو، به بخشی از این پاساژ هم خسارت وارد شد که در دو سال گذشته با تعویض سیم‌کشی‌ها، پایدارسازی دیواره تخریب شده، نصب سیستم اطفای حریق و ... اقداماتی در جهت ایمن‌سازی آن انجام شده است.

روحی
خانم‌ها یکی از مشتری‌های پروپاقرص این پاساژ تجاری هستند؛ پاساژ روحی سال‌ها است یکی از مراکز توزیع، دوخت و فروش پرده در تهران در خیابان مولوی است. بنایی تجاری و پررفت و آمد که گلایه‌های زیادی از فرسودگی بنا، سیم‌کشی غیراستاندارد و فقدان تجهیزات ایمنی در آن به گوش می‌رسد. طوری که رئیس اتحادیه پارچه‌فروشان تهران چندباری از این اتفاق گلایه کرده و گفته: این پاساژ چندان قدیمی و فرسوده نیست، اما وضعیت نامناسب سیمکشی‌های برق، ساختمان را ناایمن کرده است. به گفته محمدحسین نورایی آشتیانی، مدتی است کپسول‌های اطفای حریق در این پاساژ تعبیه شده اما با توجه به وجود انبوهی از پارچه و احتمال خطر باید توجه بیشتری صورت گیرد.

21 هزار ساختمان پرخطر در تهران
اگر از عباس جعفری دولت‌آبادی، دادستان تهران درباره آمار ساختمان‌های پرخطر بپرسید، او اول به یک عدد پنج رقمی اشاره می‌کند و بعد به یک عدد کوچک‌تر می‌رسد. دادستان تهران پنج روز پیش در یک برنامه رادیویی با اشاره به این آمارها گفته: خیلی از ساختمان‌ها در شهر تهران ناایمن هستند. او البته تاکید کرده تعداد 21 هزار ساختمان پرخطر در تهران شناسایی شده است که 243 تا از آنها وضع نامناسبی دارند و در این بین وضع سه ساختمان هم از بقیه بحرانی‌تر است که با همکاری شهرداری با اخطار کتبی مواجه شده‌اند. دادستان تهران البته در مرکز تهران، نگاهی هم به بازار تهران به عنوان یکی از مراکز پرخطر داشته و گفته: با توجه به بافت قدیمی بازار و این‌که جزو میراث فرهنگی است

به دلیل معابر تنگ، مشکلات برق و مراجعات مردم، تاکنون اقدام مناسبی برای ایمن‌سازی‌اش صورت نگرفته است.

243 ساختمان بسیار پرخطر

یک سال پیش، حوالی همین روزها یعنی در اولین سالگرد حادثه پلاسکو، مهدی داوری مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران هم وقتی از مولفه‌های ایمنی ساختمان‌های مختلف صحبت می‌کرد، به عدد 243 اشاره کرده و گفته بود، در تهران ۲۴۳ ساختمان«بسیار پرخطر»، 3000 ساختمان «پرخطر و بسیار پرخطر» و 7000 ساختمان «پرخطر» شناسایی شده و توضیح داده بود که از این بین وضعیت خطرپذیری 243 ساختمان در حد پلاسکو است. داوری هم البته با تایید این‌که در مورد تعداد ساختمان‌های ناایمن شهر اعداد مختلفی وجود دارد، گفته بود اگر بخواهیم تمام فاکتورهای ایمنی را لحاظ کنیم، بیش از 90 درصد ساختمان‌های تهران ایمنی لازم را ندارند. به گفته این مقام مسؤول، هرچه حجم مواد قابل اشتعال، سرعت اشتعال‌پذیری و جمعیت حاضر در یک ساختمان بیشتر و راه‌های فرار مردم نامناسب‌تر از نظر مبحث سوم مقررات ملی باشد، خطرپذیری آن ساختمان نیز بیشتر خواهد بود.

10 هزار ساختمان ناایمن در شهر
برای این‌که از آمار واقعی ساختمان‌های نا ایمن شهر باخبر شویم، سری به ساختمان شورای شهر تهران و خیابان بهشت می‌زنیم و پای حرف‌های زهرا صدراعظم نوری، رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران می‌نشینیم و از او می‌پرسیم بالاخره چند ساختمان نا‌ایمن و پرخطر در سطح شهر تهران وجود دارد و او ما را به آمار ده هزار ساختمان ناایمن می‌رساند.
این عضو شورای شهر درباره تفاوت‌های آماری موجود در این رابطه هم می‌گوید: به دلیل این‌که تعداد این ساختمان‌ها در سطح شهر بسیار زیاد است و ظرفیت سازمان آتش‌نشانی که وظیفه شناسایی این ساختمان‌های پرخطر را دارد، محدود است، این تفاوت‌های آماری به وجود می‌آید؛ چراکه طبیعی است در یک زمان محدود نمی‌توانند همه ساختمان‌ها را مورد بازرسی و بازبینی قرار دهند. رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران البته تاکید می‌کند که تاکنون بیش از ده هزار واحد ناایمن از نظر وسعت، جمعیت، دسترسی و خطرپذیری در پایتخت شناسایی شده است. او با این حال با اشاره به جمعیت 5/8 میلیونی ثابت و 12 میلیونی سیار شهر تهران، از ضرورت ایمن سازی ساختمان‌ها و رعایت ایمنی می‌گوید و ادامه می‌دهد: در حال حاضر طبق شناسایی‌های انجام شده ضریب خطر در ده هزار ساختمان بالاست.

پلمب‌های بی‌نتیجه
آمار ساختمان‌های ناایمن پایتخت، چه 21 هزار ساختمان باشد، چه ده هزارتا و چه همان 243 ساختمانی که می‌گویند از بقیه بحرانی‌ترند، بر ضرورت یک اتفاق تاکید می‌کند؛ ایمن‌سازی و رفع خطری که از همان روز آتش‌سوزی پلاسکو، آه از نهاد خیلی‌ها بلند کرد و «ای‌کاش» را به فصل مشترک گفته‌های بسیاری از مسؤولان تبدیل کرد؛ اتفاقی که باعث شد کارشناسان شهری زیادی به افزایش سختگیری‌ها در زمینه ایمن‌سازی ساختمان‌های بلندمرتبه شهری تاکید کنند و از نبود آمارهای دقیق در این زمینه گلایه. نتیجه تمامی این تلاش‌ها البته این بود که بعد از حادثه آتش‌سوزی پلاسکو، پلمب بناهای تجاری ناایمن شهر تهران سرعت بیشتری بگیرد و هرچند وقت یک بار، برچسب قرمزرنگ پلمب روی در بعضی از پاساژها بنشیند و مقابلشان نیوجرسی (بلوک بتنی) عَلم شود؛ اتفاقی که البته در بسیاری از موارد راه به جایی نبرده چراکه فرآیند ایمن‌سازی در بیشتر این مراکز تجاری ناایمن، پروسه‌ای طولانی است که خیلی وقت‌ها به اختلاف بین مالک بنا و مغازه‌دارانی که اغلب سرقفلی‌دار هستند، می‌انجامد و در نهایت راه به جایی نمی‌برد.