صنایع کوچک از صادرات غیرنفتی کشور سهم ناچیزی دارند

ازاین‌رو جام جم آنلاین به مناسبت فرارسیدن روز ملی صادرات گفت‌وگویی اختصاصی با محمدحسین مقیسه، مدیرعامل صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک داشته که در ادامه می‌خوانیم.

1. جایگاه صنایع کوچک در صادرات کشورهای دهکده جهانی واقعاً کجاست؟
اجازه دهید برای پاسخ به این سؤال چند آمار از جایگاه صادراتی صنایع کوچک کشورهای توسعه ‌یافته بگویم تا خودتان دریابید اهمیت صنایع کوچک و متوسطه واقعاً در چیست؟ بر اساس اسناد و آمارهای موجود، اصولاً کشورهای مختلف دنیا با توجه به نوع تولیدات و میزان توسعه‌یافتگی تأثیرات متفاوتی از صنایع کوچک خود در اقتصادشان را شاهد بوده‌اند. به‌عنوان‌مثال کشوری مانند ژاپن، نزدیک به 60 درصد صادراتش را از طریق SMEها انجام می‌دهند که این عدد برای تایوان67%، هند55%، سنگاپور90% و کره جنوبی40% است.

2. خب حالا اگر بخواهیم درباره ایران صحبت کنیم، با چه آماری روبرو خواهیم شد؟
با توجه به ترکیب کالاهای صادراتی ایران ازجمله صادرات پتروشیمی‌ها، میعانات گازی و مواد معدنی، سهم صادرات غیرنفتی در smeها بیش از 10 درصد از کل صادرات است که سهم زیادی از کل صادرات نیست. این در حالی‌ است که با توجه به شرایط فعلی کارشکنی آمریکا علیه اقتصاد کشورمان می‌توانیم از امتیازات گسترده صنایع کوچک در راستای افزایش صادرات غیرنفتی کشورمان استفاده بهینه کنیم . چون انعطاف‌پذیری صنایع کوچک و متوسط در مقابل نوسانات و تحولات داخلی و خارجی می‌توان امتیازی برای کاهش اثرات تحریمی در اقتصاد کشورمان باشد به‌شرط اینکه ثبات قوانین و مقررات حمایتی در بخش صادرات داشته باشیم.

3. به نظر شما کدام صنایع ایران دارای جذابیت‌های صادراتی واقعی هستند؟
با توجه به تغییرات به وجود آمده طی ماههای اخیر در نرخ ارز بخش قابل‌توجهی از تولیدات بنگاه‌های کوچک و متوسط به ‌شرط رعایت حد قابل قبولی از کیفیت و استانداردهای جهانی، دارای مزیت رقابتی در بازارهای خارج از کشور به‌ویژه کشورهای همسایه هستند. به ‌عبارت ‌دیگر از مهم‌ترین محصولات می‌توان به صنایع تبدیلی بخش کشاورزی و صنایع وابسته به ساخت و ساز (با توجه به شرایط خاص حاکم بر بازار منطقه‌ای یعنی بازسازی عراق و سوریه) اشاره کرد.

4. اهمیت تأمین مالی بنگاه‌های تولیدی جهت حضور در بازارهای بین‌المللی چیست؟
تأمین سرمایه در گردش همواره یکی از چالش‌های مهم پیش رو در صنایع کوچک محسوب می‌شود. بنابراین تأمین مالی به‌موقع و با نرخ‌ سود رقابتی ازجمله مهم‌ترین اقداماتی است که می‌توان در جهت کمک به توسعه صادرات بنگاه‌های کوچک و متوسط داشته باشیم. برای این کار استفاده از ابزارها و روش‌های تأمین مالی از قبیل خرید دین اسناد صادراتی و بهره‌گیری از خطوط اعتباری، نقش بی‌بدیلی در تأمین مالی واحدهای صادراتی با نرخ‌های رقابتی(به‌صورت ارزی) و بدون نیاز به ارائه وثیقه از سوی صادرکنندگان ایفا می‌کنند. البته استفاده از این ابزارها مستلزم وجود ارتباط بانکی بین‌المللی است که امر رایج در صادرات و واردات محسوب می‌شود.

5. امتیاز و مشکلات صنایع کوچک در بازارهای صادراتی ایران بخصوص در کشورهای همسایه چیست؟
از امتیازات صنایع کوچک در بخش صادرات می‌توان به پراکندگی این بنگاه‌ها در سراسر کشور و به‌تبع آن کاهش هزینه‌های حمل پایین‌تر با کشورهای هم‌جوار، تنوع محصولات و آشنایی با ذائقه و سلایق خریداران در استان‌های هم‌جوار اشاره کرد. اما در بخش دیگر از مهم‌ترین مشکلات صنایع کوچک در بخش صادرات نیز می‌توان به عدم ثبات بازار داخلی و همچنین عدم ثبات بازار داخلی و همچنین عدم ثبات نرخ ارز(که پیش‌بینی و برنامه‌ریزی را با مشکل جدی مواجه می‌کند)، عدم وجود نقدینگی کافی برای تأمین سرمایه در گردش، عدم وجود کیفیت لازم در برخی محصولات و عدم اطمینان از بازگشت وجوه کالاهای صادراتی با توجه به ریسک‌های تجاری و سیاسی در کشورهای هدف اشاره کرد.

6. آیا واقعاً حمایت از صادرات فقط ارائه منابع مالی است یا نیازمندی‌های دیگری داریم؟
البته تأمین مالی یکی از مهم‌ترین چالش‌های بنگاه‌های تولیدی صادرات محور است. لکن مشکلات درونی و بیرونی دیگری از قبیل فقدان تجربه مدیریتی (به‌ویژه در بخش صادرات) عدم استفاده از فناوری روز مدرن، در دسترس نبودن زنجیره لجستیک و هزینه توزیع بالا و نامناسب بودن فضای کسب‌وکار ازجمله چالش‌های دیگری است که صنایع کوچک با آنها مواجه هستند.

7. به‌عنوان آخرین سؤال این صندوق بطور کلی چطور به صادرات غیرنفتی ایران کمک خواهد کرد؟
صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک بر اساس رسالت سازمانی تعریف‌شده در قانون و اساسنامه، وظیفه کمک به تأمین مالی از طریق صدور ضمانت‌نامه به‌عنوان وثیقه موردنیاز نظام بانکی کشور را عهده‌دار است، ازاین‌رو وقتی موضوع نقدینگی و منابع مالی واحدهای تولیدی به‌نوعی تضمین‌شده باشد قطعاً زمینه‌های حضور تولیدات این واحدها در بازارهای صادراتی بهتر از گذشته خواهد بود.

عماد عزتی / جام جم آنلاین