اروپایی‌ها وقت چندانی ندارند

اروپاییان طی چند ماه گذشته در حرف تاکید بسیاری بر حفظ برجام و ایجادساز و کارهای مورد نیاز برای تامین منافع جمهوری اسلامی ایران در برجام مطرح می‌کنند. از نظر شما آیا اقداماتی که تا کنون از سوی اروپا انجام شده، موثر است؟

ما از اظهارنظرهای اروپاییان در مورد لزوم پایبندی به برجام خوشحال هستیم، اما تاکنون شاهد اقدام جدی از سوی مقامات اروپایی در زمینه عملیاتی کردن سخنانشان نبوده‌ایم. اروپا در مورد تامین منافع ایران در برجام صرفا سخنان بسیاری مطرح می‌کند.

اروپایی‌ها در حال انجام اقداماتی از جمله قانون انسداد تحریم‌های 1996 و ایجاد یک مکانیسم دیگر برای حفظ برجام هستند، اما این‌که این اقدامات تا چه اندازه موثر خواهد بود نمی‌دانم. ولی اروپایی‌ها باید خیلی عجله کنند چون تا چهارم یا پنجم نوامبر زمان خیلی کمی باقی مانده و باید با یک اقدام موثر، دولت جمهوری اسلامی ایران و مردم ایران را قانع کنند که اروپایی‌ها نه فقط در حرف، بلکه در عمل جدی هستند و جدی می‌خواهند از برجام حمایت کنند.

آیا فکر می‌کنید کشورهای اروپایی در نهایت قادرند در مقابل تحریم‌های آمریکا از برجام محافظت کنند؟

در ابتدای زمان روی کار آمدن آقای ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا، آقای یونکر رئیس کمیسیون اروپایی گفت: «ما دست‌نشانده‌های آمریکا نیستیم، ما کشورهای مستقلی هستیم.» این یک فرصت طلایی است که اروپایی‌ها اثبات کنند دست‌نشانده نبوده و مستقل هستند. برجام قرارداد دوجانبه میان ایران و آمریکا نیست و اروپایی‌ها که خود امضاکننده توافق هسته‌ای هستند باید گفتار خود را با عمل اثبات کنند و منتظر اقدام جدی کشورهای اروپایی هستیم.

موضع کشورهای اروپایی خیلی مهم است و باید ببینیم انگلیس، فرانسه و آلمان چقدر مستقل هستند. آنها نه در حرف بلکه در عمل باید نشان دهند مستقل هستند.

نقش‌آفرینی روسیه در خصوص حفظ برجام چگونه بوده است؟

روسیه در این مدت رایزنی‌هایی با فرانسه و سایر کشورها در ارتباط با نحوه کمک به ایران و حفظ برجام داشته است که البته در این ارتباط تا کنون پاسخ قطعی را از سوی آنها دریافت نکرده‌ایم. ما آمادگی هماهنگی فعالیت‌های خود با اروپایی‌ها را داشته‌ایم اما کمی مشکل است؛ زیرا اینجا هم مشکلات فنی هست. ما چندین بار تاکید کرده‌ایم که ایران به طور کامل بر تعهدات خود در برجام متعهد است و هیچ‌بندی را چه در خصوص ذخایر آب سنگین و چه درخصوص پایین بودن سطح غنی‌سازی نقض نکرده است. ما جمهوری اسلامی ایران را همچنان به پایبندی به برجام تشویق می‌کنیم اما ایران ثمره برجام را به طور کامل احساس نکرده است. جمهوری اسلامی ایران منتظر دستیابی به منافع حاصله از برجام است این در حالی است که مدت زمان زیادی تا آغاز دور دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران نمانده است. آقای تخت روانچی نیز اخیرا در اظهاراتی بر این مدت زمان محدود تاکید کرده است.

در این میان موضع روسیه و چین روشن است و سه کشور اروپایی هم که در توافق هسته‌ای تلاش کردند باید به تلاش‌های خود ادامه دهند. آلمان و فرانسه بخصوص فرانسه منافع اقتصادی زیادی در ایران دارند و باید منافع خود را حفظ کنند.

ایران و روسیه چه نقشی در مبارزه با تروریسم در منطقه و بویژه حل بحران سوریه دارند؟

روسیه با جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان کشور دوست و همسایه همکاری‌های خوبی در مورد مبارزه مشترک با تروریسم دارد و در این زمینه در سوریه و برای حل بحران این کشور هماهنگی‌هایی میان دو کشور برقرار است. دو کشور سهم مهمی در پیروزی بر تروریسم داشتند و می‌توان همکاری‌های ایران و روسیه در حل و فصل سیاسی مساله سوریه و مبارزه با بقایای گروه‌های تروریستی را از دستاوردهای همکاری‌ دو کشور عنوان کرد.

همچنین دو کشور ایران و روسیه همکاری‌هایی در افغانستان دارند، چند روز پیش نیز ایران میزبان مشاوران امنیتی پنج کشور در خصوص هماهنگی برای مبارزه مشترک با تروریسم در افغانستان بود و امیدواریم این نوع همکاری‌ها ادامه داشته باشد.

با توجه به دستاوردهای مثبت ناشی از تلاش‌های ایران و روسیه در کنار برخی کشورهای منطقه برای حل بحران سوریه آیا روسیه برنامه خاصی نیز برای حل بحران یمن دارد؟

برنامه خاصی برای یمن نداریم، البته از تلاش‌های مارتین گریفیتس، فرستاده ویژه دبیر کل سازمان ملل در این کشور حمایت می‌کنیم. وی اخیرا با مشکلات جدی مواجه شده و نتوانسته است طرف‌های درگیر یعنی حوثی‌ها و دولت منصور هادی را پای میز مذاکره بکشاند، روسیه نیز تماس‌هایی با حوثی‌ها و دولت منصور هادی همچنین کشورهای منطقه دارد. البته باید همه کشورها از تلاش‌های فرستاده ویژه سازمان ملل در یمن حمایت کنند.

آمریکا پس از فروپاشی شوروی، به سمت یکجانبه‌گرایی حرکت کرد و در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ شاهد تشدید این رویه از سوی آمریکا هستیم. ایران و روسیه چگونه می‌توانند با این رویکرد آمریکا مقابله کنند؟

نه‌تنها ایران و روسیه، بلکه چین و کشورهای دیگر نیز طرفدار جهان چند قطبی هستند. متاسفانه پس از فروپاشی شوروی، آمریکا تصور می‌کند تنها قدرتی است که می‌تواند نظر خود را به کشورها دیکته کند، هیچ کشوری هم رضایت چندانی از این شرایط ندارد بنابراین باید بر ضد چنین سیاست‌های تجاوزکارانه آمریکا مقابله کنیم. البته در عین حال باید از فرصت‌های ایجاد شده نیز برای برقراری دیالوگ استفاده کرد.

مریم شریف زاده