چرا دیروز نماینده کشورها به ترامپ خندیدند؟ / مواضع ایران در سازمان ملل دولت ها را علیه آمریکا متحد می‌کند

علی اکبر فرازی در گفت وگو با جام جم آنلاین با اشاره به اینکه روز گذشته مجمع عمومی سال ملل متحد شاهد صحنه جدیدی از تقابل دو سخنرانی از روسای جمهور ایران و ایالات متحده بود، به بررسی مواضع رئیس جمهوری آمریکا به عنوان اولین سخنران قبل رئیس جمهور کشورمان پرداخت و گفت: سخنان ضد ایرانی دونالد ترامپ نشأت گرفته از ویژگی های خاص شخصیتی او بود که در مواضعش به وضوح متجلی شد. «خود محوربینی- آمریکا محوری- پشت پا زدن به نرم ها و قواعد آمره بین المللی و بی تعهدی در برابر همه معاهدات چند جانبه تجاری سیاسی از جمله برجام و قراردادهای اقتصادی با چین و اروپا و نیز نادیده گرفتن همه دستاوردهای جهانی در حوزه روابط بین الملل از جمله بی اعتنایی به ماهیت و فلسفه وجودی نهاد مهمی چون سازمان ملل»، بارزترین وجوه غیر دیپلماتیک نماینده کاخ سفید در صحن سازمان ملل به شمار می رود.

وی با بیان اینکه رویکرد ترامپ در مقوله توافق هسته ای همچنان خصمانه و غیر سازنده بود، افزود: وی تلاش کرد با اظهارات خود در مورد برجام همچنان سیاست چماق و هویج را درباره ایران همچون سلف خود ادامه دهد که ابدا مورد پذیرش جمهوری اسلامی ایران نبوده و نیست. از طرفی بکار بردن عباراتی دون از شئون سیاسی و بی ادبانه رئیس جمهور آمریکا نسبت به ایران باز هم بر شخصیت ایران هراسانه او صحه گذاشت. گرچه مقامات جمهوری اسلامی ایران با نوع ادبیات ترامپ نامأنوس نبودند لیکن شب گذشته این موضوع به شکل عریان تری در برابر دیدگان سایر اعضای ملل متحد به نمایش گذاشته شد. در مجموع الفاظی که ترامپ در مورد ایران و سایر کشورها بکار برد معمولا توسط یک مقام سیاسی که در راس هرم قدرت کشور خود قرار دارد زیبنده محافل رسمی بین المللی همچون اجلاس عمومی سازمان ملل متحد نیست. این مسئله حکایت از درک محدود رئیس جمهور فعلی آمریکا از اصول دیپلماتیک و سیاسی دارد.

در ادامه این گفتگو، دیپلمات ارشد کشورمان و دبیر پیشین شورای روابط فرهنگی وزارت امورخارجه به ابعاد سخنان روحانی در صحن سازمان ملل اشاره و تصریح نمود: تصور می کنم ایشان بعنوان نماینده جمهوری اسلامی بسیار قوی و از سویی با متانت به مواضع ضد ایرانی ترامپ پاسخ داد. از طرفی باید افزود نوع سخنان رئیس جمهور روحانی در تراز نرم های بین المللی بیان شد و در برگیرنده آداب و فرهنگ های مختلف جامعه جهانی بود. لذا او تلاش کرد بر خلاف سکاندار کاخ سفید که دایما شعار و تبلیغ آمریکا - آمریکا سر می داد به نوعی جهان شمول سخن بگوید.

فرازی در همین این راستا اضافه کرد: در واقع روحانی سعی کرد کلام به حق جمهوری اسلامی ایران در چارچوب ادبیات معقول نظام بین الملل ابراز گردد. چون ممکن است یک مسئول سخن حق را به شکلی برای دنیا منعکس کند که مورد پذیرش سایر اعضای ملل متحد قرار نگیرد. این مطلب نشان دهنده این موضوع است که رئیس جمهور کشورمان برای اجرای این خطابه از مشاوران با تجربه ای بهره گرفته است. به هر حال اصل هم همین است یعنی یک رئیس جمهور باید با شناخت دقیق فضای بین الملل و درک درست از شرایط جهان سخنوری کند. این نکته در تیم پشتیبان آقای رئیس جمهور به حد قابل قبولی رعایت شد و اعتقاد دارم یاوه گویی های ترامپ با تعابیر مؤدبانه و متعارف به خوبی پاسخ داده شد.

وی در پاسخ به این سئوال چرا روحانی حین سخنرانی از تکنیک «بنده از همین جا گفت وگو را آغاز می کنم» استفاده کرد، گفت: در واقع ایشان تلاش کرد باب گفت وگو را همچنان باز گذارد اما نه صرفا با آمریکا. یعنی با ارایه این مطلب خواست به آمریکا بفهماند تنها آمریکا طرف مذاکره با ایران نیست و دیگر اعضای سازمان ملل هم در ترسیم آینده روابط بین المللی نقش دارند. اما مهمترین پیام جمله این بود که دولتی که دایما حرف از مذاکره و گفت وگو می زند هرگز نخواهد توانست با ارعاب و تهدید تهران را به پای میز مذاکره بکشاند.

در بخشی دیگر از مصاحبه از سفیر سابق کشورمان در رومانی،مجارستان و قبرس سئوال کردیم دلیل اینکه روحانی گفت «دولت آمریکا هنوز به دولت بودن خود واقف نیست و نباید نهاد مهمی چون سازمان ملل را اداره کشورش بداند»، ابراز کرد: موضع گیری هایی که تاکنون دونالد ترامپ در مورد سایر کشورها داشته اصلا درخور ملت ها نبوده و خوانش وارونه او از مسایل بین المللی در سخنرانی دیروز وی کاملا هویدا شد. ترامپ آشکارا نشان داد دولت متبوع وی به هیچ وجه تمایل ندارد به معاهدات خود با سایر دول متعهد باشد و بدتر اینکه هراسی از بازگویی آن هم ندارد. به عبارت دیگر موضع شخص خودشیفته ای چون ترامپ نشان می دهد او تلاش دارد برای زیر پا نهادن مقررات وضع شده در طول سالیان متمادی ظرفیت شورای امنیت بعنوان یکی از ارکان اصلی سازمان ملل متحد را به کار گیرد!

وی با اشاره به اینکه ترامپ گمان می برد همه تحولات باید به سیاق و میل ایالات متحده رخ دهد، خاطر نشان کرد:‌ روحانی در سخنان خود در اصل به دنیا گوشزد کرد که باید در برابر سیاست های اقتدارگرایانه آمریکا ایستاد و نباید سازمان های بین المللی بعنوان مهره پیاده نظام واشنگتن در زمین ترامپ بازی کنند. در حقیقت جهان با اینکه جنگ های متعددی را تجربه کرده اما در مقابل آن دولت ها تلاش های زیادی هم برای برقراری صلح پایدار جهانی صورت داده اند. متاسفانه باید اذعان کرد رئیس جمهور آمریکا با سیاست های خود در حال بر هم زدن نظم جهانی و توازن سیاسی میان کشورهاست.

فرازی در تحلیل این مطلب که معنی جمله رئیس جمهوری ایران از «تعهد در برابر تعهد، نقض در برابر نقض و تهدید در برابر تهدید»، چیست اظهار کرد: بنده این عبارت را هوشمندانه و موضع صریح جمهوری اسلامی ایران مورد ارزیابی قرار می دهم. تصور می کنم این نحوه پاسخگویی در راستای خنثی سازی قلدرمأبی ترامپ و جلوگیری از تکرار پروژه ایران هراسی ایالات متحده آمریکا به کار برده شد. از سوی دیگر باید اتحادیه اروپا و دیگر اعضای ملل متحد به این مسئله واقف شوند، جمهوری اسلامی ایران یک کنشگر فعال در منطقه و جهان است و در برابر تحرکات دشمنان خود دست روی دست نگذاشته و منفعل عمل نخواهد کرد.

وی در خصوص اینکه آیا حضور روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل موجب انعکاس مواضع متقن رهبر معظم انقلاب اسلامی به آمریکا و جامعه جهانی شد یا خیر، بیان کرد: به اعتقاد بنده موضع گیری وی مبتنی بر تاکیدات فرماندهی معظم کل قوا بود و دیدگاه های معظم له را به شکلی تبیین کرد. از این رو باید گفت سخنان دیروز نماینده کشورمان بر سه اصل عزت- حکمت و مصلحت که در حوزه سیاست خارجی رهبری بدان صراحت دارند، متکی بود.

در پایان با گریزی دوباره به اظهارات رئیس جمهور آمریکا، فرازی در جواب این پرسش که چرا در آن بخش از سخنرانی که ترامپ عنوان کرد «بیشترین توسعه سیاسی اقتصادی آمریکا مربوط به دوره تصدی وی در امور است» با تمسخر حاضرین مواجه شد، گفت: سخنان ترامپ ناظر بر دو وجه بود، اول اینکه او نیم نگاهی به انتخابات آتی کنگره و سنا داشته و در اصل سخنان او در راستای تامین خوراک داخلی حزب جمهوری خواه ابراز شد. به تعبیر دیگر او تلاش کرد با بیان اینکه من بهترین هستم در پی جمع آوری رای از صحن سازمان ملل بود. طبیعی بود چنین رویکردی مورد تمسخر اعضا قرار گیرد چرا که در مدت کوتاهی که ترامپ روی کار آمده افزون بر خود سازمان ملل متحد دیگر ارکان دیگر این نهاد مهم را مورد بی مهری و بی توجهی قرار داده است.

محمدرضا شجاعیان - جام جم آنلاین