فرصتی برای تقویت سینمای آلترناتیو

بر اساس ماده 47 فصل ششم این نظام نامه نمایش فیلم خارجی، پس از اخذ پروانه نمایش و حواله اکران در پردیس‌های سینمایی مجاز است و تأمین و توزیع فیلم خارجی در اختیار «مؤسسه رسانه‌های تصویری» است. هر چند موفقیت اکران فیلم‌های خارجی توسط بسیاری از متخصصان امر در حوزه اکران و پخش و نمایش با سوالات بسیاری روبه‌روست، اما به نظر می‌رسد این قانون و فرصت پیش آمده می‌تواند یکی از آرزوهای سینمای ایران را محقق سازد. سینمای ایران به‌عنوان یکی از سینماهای مستقل از نظام و ساختار استودیویی هالیوودی که در سال‌های اخیر جوایز متعددی از جشنواره‌های جهانی گرفته بسیار مورد توجه سینماگران بویژه در کشورهایی است که سینمای آنها در رده‌های دوم و سوم جهانی قرار دارند. شکی در این نیست که بسیاری در جریان کلان سینمایی در جهان به دنبال یافتن راه‌هایی برای خروج از انحصار هالیوودی و اکران آثار خود خارج از سیستم غول‌های پخش بین‌المللی و فروش و اکران آنها در کشورهای دیگر و رساندن پیام متفاوت خود به سمع و نظر مردم کشورهای دیگر هستند. سینماهایی که از آنها می‌توان به عنوان سینمای آلترناتیو یاد کرد و آثار آنان به دلایل متعدد، بویژه و مهمتر از همه به دلایل سیاسی از گردونه پخش جهانی سینما خارج شده‌اند.

شاید بتوان بخشی از این جریان سینمایی را در بخشی از سینمای متعهد کشورهای آمریکای لاتین و سینمای جهان عرب و برخی کشورهای آسیای جنوب شرقی و همچنین آفریقا یافت؛ آثاری که به علت تعهد به یک جریان ضداستکباری و ضداستعماری از گردونه پخش جهانی خارج شده‌اند. به یاد بیاوریم که میگل لیتین کارگردان شهیر شیلیایی که دو سال پیش در جریان دوره بین‌الملل جشنواره عمار به تهران آمد از اکران آخرین اثر خود با عنوان «آلنده در پیچ و خم‌ها» در تهران بسیار خرسند بود و حتی این اتفاق را در توئیتر خود منعکس کرد هر چند که این اثر تنها یک بار در ایران به نمایش در آمد. باز شدن پای این مجموعه فیلم‌های جهانی «سینمای آلترناتیو» به سالن‌های سینمای ایران خود راهی برای شکل‌گیری یک جریان پخش بین‌المللی آلترناتیو در مقابل غول‌های پخش در جهان است، غول‌هایی هالیوودی که حتی بسیاری از شرکت‌های آمریکایی را از گردونه این بازار بیرون کرده‌اند و اگر مسئولان «موسسه رسانه‌های تصویری» همت به خرج دهند علاوه بر یارگیری در فضای کشورهای آفریقایی، عربی و آمریکای لاتین می‌توانند از میان پخش‌کنندگان آمریکایی و چه بسا اروپایی برای شکستن این انحصار هالیوودی یارگیری کنند. با این اقدام مسلما راه برای اکران آثار ایرانی که هرگز بر پرده‌های جهانی قابل مشاهده نیستند نیز باز می‌شود چه این‌که همگان می‌دانند آثاری از سینمای ایران در سال‌های اخیر در جهان دیده شده‌ که خود را همراه با خواسته‌های جریان غالب پخش جهانی همراه کرده‌اند و حتی فیلم‌های بزرگی چون «محمد رسول‌ا...(ص)» اثر مجید مجیدی علی‌رغم حضور چهره‌های مطرح جهانی در پشت صحنه آن نتوانست در سینماهای جهان دیده شود. به یاد می‌آورم میگل لیتین پس از دیدن فیلم‌هایی چون «چ» اثر ابراهیم حاتمی کیا و «یتیم خانه ایران» اثر ابوالقاسم طالبی از این‌که این آثار در دیگر کشورها اکران و دیده نشده‌اند ابراز تعجب کرد.

همچنین بسیاری از تماشاگران در جریان اکران‌های جشنواره عمار در آرژانتین پس از دیدن فیلم‌های ایرانی چون «قلاده‌های طلا»، «تنهای تنهای تنها» و «یتیم خانه ایران» از این‌که چنین آثار و کارگردانانی در ایران هستند و برای جهانیان ناشناخته است، ابراز تاسف کرده بودند. فابیو سوریتا، مسئول برگزاری این اکران‌ها در آرژانتین می‌گفت: پس از پخش فیلم «یتیم خانه ایران» در سینما گامونت بوئنوس آیرس خیلی‌ها از ابوالقاسم طالبی صحبت می‌کردند که قبلا کارگردانی ناشناخته بود، اما امروز جایگاهش را بین مردم بوئنوس آیرس پیدا کرده، درباره فیلم‌هایش نظر می‌دادند و از ایده‌هایش برای ساخت فیلم‌های تاریخی به این شکل در شعف بودند؛ کسانی بودند که از من اطلاعات بیشتری در مورد رخدادهای تاریخی این فیلم می‌خواستند و با قربانیان این وقایع ابراز همبستگی و همدردی می‌کردند. البته شاید بسیاری به موفقیت این ایده شک داشته باشند، اما خوب است به یاد بیاوریم سال ۲۰۰۴ و پس از تولید فیلم «مصائب مسیح»، این فیلم توسط اکثر کمپانی‌های هالیوودی صهیونیستی بایکوت شد و برای اکران بین‌المللی آن، شرکت کمتر شناخته شده «آیکون اینترتینمنت اینترنشنال» اقدام کرد و توانست اکران بین‌المللی خوبی برای فیلم ایجاد کند. این فیلم در آمریکا هم توسط غول‌های بزرگ هالیوودی چون «پارامونت پیکچرز» و «سونی» اکران نشد و شرکت ناشناسی به نام «نیومارکت فیلمز» اکران شد و در نهایت فیلمی که با بودجه ۳۰ میلیون دلاری ساخته شده بود توانست بیش از ۶۱۱ میلیون دلار درآمد کسب کند و مسلما تکرار چنین تجاربی در جهان با همکاری گروه‌های پخش متعدد کشورها شدنی است. و البته در کنار ایده اکران گسترده آثار سینمای آلترناتیو، می‌توان در پی صدور مجوز مذکور پیشنهاد باز شدن باکس ویژه‌ای در درون ساختار سینمای هنر و تجربه برای این مجموعه فیلم‌ها را ارائه کرد که این نیز می‌تواند راهی برای حضور سینمای آلترناتیو بر روی پرده‌های سینمای ایران باشد.

سجاد اسلامیان

فعال فرهنگی