به احترام «کوفته تبریزی»

نقل است براساس اعتقادات و باورهای روستاییان، آنها برای حفاظت مزارع کشاورزی و باغی خود از بادهای بهاری و داشتن سالی پربار و پرآب، گاوی قربانی می‌کنند و از گوشت آن کوفته‌تبریزی می‌پزند. این مراسم که روز پنجشنبه نزدیک به سی و ششمین روز از آغاز سال جدید برگزار می‌شود،(امسال هم پنجشنبه گذشته، 5 اردیبهشت برگزار شد) مدتی است به ثبت ملی رسیده و پرونده آن برای ثبت در فهرست آثار جهانی در حال تکمیل‌شدن است.

رعنا وطن دوست، رئیس شورای اسلامی روستای اسفنجان در مورد این مراسم می‌گوید: طبق گفته‌های ریش‌سفیدان و (نیز مشاهدات عینی) همه ساله سه روز از روزهای نخستین اردیبهشت، باد شدیدی شروع به وزیدن می‌کند که روستاییان را از قدیم بر آن داشته برای کاهش خسارات و نیز مصون ماندن از وقوع حوادث طبیعی چون سیل، سرمازدگی و... قربانی بدهند. به همین منظور در نخستین پنجشنبه اردیبهشت که نزدیک به سی‌و‌ششمین روز عید است، با هزینه خود مردم و مشارکت و حضور همه آنها، مراسم خاص قربانی انجام می‌شود.

به گفته وی، ده روز پیش از مراسم قربانی، ریش سفیدان و بزرگان روستا چند نفر را تعیین می‌کنند تا از سرپرستان خانوارها پول جمع کنند و البته مردم هم با اشتیاق به داشتن سهمی در قربانی در حد توان خود پول می‌پردازند. آنها بر این باورند اگر کسی در قربانی سهمی نداشته باشد، دچار ضرر خواهد شد.

وطن دوست می‌گوید: بزرگان محلی سه روز مانده به مراسم، گاو نری را از بازار می‌خرند و در طویله یکی از اهالی نگه‌می‌دارند تا در روز پنجشنبه با مراسمی به قربانگاه ببرند.

رئیس شورای اسلامی روستای اسفنجان اضافه می‌کند: صبح روز برگزاری مراسم، اهالی روستا، قربانی را از طویله درآورده و آن را در حال خواندن دعای توسل و صلوات‌گویان در کوی و برزن می‌گردانند. صاحبان خانه با بشقابی پر از گردو، بادام، سنجد و نان محلی و دستمال‌های پارچه‌ای و گاهی جوراب پشم بافته و ظرفی پر از آب به پیشواز مردان می‌روند و هرکسی نذری و حاجتی داشته باشد به آن قربانی می‌بندد؛ چرا که قربانی را فدیه‌ای برای مهار باد سهمگین و حوادث ناخوشایند طبیعی می‌دانند تا هر نوع گزندی را از خانه و کاشانه و به طور کلی از روستا دور کند.

وی ادامه می‌دهد: پس از عبور دادن قربانی از تمام محلات روستا، نزدیکی‌های ظهر، قربانی را به سوی قنات پر آب و مقدس (عید آوا) هدایت کرده تا قربانی را سیراب کنند. این موضوع به آن منظور است که پرآبی و طراوت همیشه در قنات ادامه یابد و به تبع آن شادابی و حیات در روستا ادامه داشته باشد.

به گفته وطن دوست، بعد از آن قربانی را به سوی زیارتگاه پیرسنگ که در جنوب شرقی روستا واقع شده، می‌برند. در این هنگام، بچه‌های روستا هر یک سه عدد سنگ برداشته و آنها را یکی یکی از سوراخ بزرگ سنگ مقدس پرتاب می‌کنند. اگرسنگ‌های پرتابی از سوراخ سنگ بگذرد، نشانه قبولی قربانی است. پس از سه بار گرداندن گاو به دور فضای زیارتگاه پیرداغی، گاو را به سوی قوربان داغی (کوه قربانگاه) که تقریبا در دو کیلومتری زیارتگاه پیرسنگ واقع شده می‌برند. قبل از رسیدن جمعیت، عده‌ای از جوانان روستا، از قربانگاه تا نشانگاه که حدود 20 تا 30 قدم است، جویی حفر می‌کنند تا خون قربانی در آن جریان یابد. خون خارج شده از گردن بریده گاو به آرامی در سرازیری بستر جوی جاری می‌شود. هنگامی که خون به نشان سنگچین رسید، همه آرام می‌شوند و ذهنشان به این یقین می‌رسد که قربانی قبول شده و آن سال خشکسالی نخواهند داشت. تعدادی از مردان تنه و سر گاو را با وانت به روستا می‌برند تا آنجا آن را پوست کنده و گوشتش را تقسیم کنند.

رئیس شورای اسلامی روستای اسفنجان سخنانش در مورد مراسم قربانی را این طور به پایان می‌رساند که بعد از مراسم، گوشت قربانی بین روستاییان ساکن اسفنجان و حتی روستاهای اطراف که در تهیه قربانی مشارکت داشتند، تقسیم می‌شود و نکته اینجاست که آن شب همه اهالی موظفند از گوشت قربانی غذای محلی کوفته پخته و میل کنند.