فروش اینترنت در ایران منصفانه می‌شود؛ بررسی وضعیت عرضه اینترنت در کشورهای مختلف + عکس

به گزارش جام‌جم آنلاین به نقل از مهر، محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات کشورمان بارها وعده داده که مدل و قیمت جدید فروش اینترنت در ایران را در صد روز اول کاری دولت دوازدهم نهایی کرده و به اجرا برساند و بر این اساس، اگر جهرمی به وعده خود عمل کند باید تا اواخر آبان یا اوایل آذر شاهد به تصویب رسیدن مدل جدید مصرف منصفانه به جای مدل فروش اینترنت حجمی باشیم.

سیاست اینترنت نامحدود با هدف ترغیب کاربران ایرانی به استفاده از سایت های داخلی و گردش ترافیک اطلاعات در داخل کشور مطرح شد تا کاربران برای استفاده از پهنای باند داخلی، طبق فرمولی تعیین شده، نصف هزینه استفاده از اینترنت بین الملل را پرداخت کنند.

پس از اعتراض‌های بسیار زیاد کاربران ایرانی از کیفیت و قیمت سرویس اینترنت در کشورمان، در آخرین روزهای دولت یازدهم (مرداد 96) شاهد ارائه مدلی جدید از سرویس اینترنت نامحدود (البته با اعمال سقف و کف حجم دانلود در ترافیک داخلی و بین المللی!) بودیم که این مدل جدید با انتقادات بسیار زیادی همراه شد و به همین دلیل اصلا به مرحله اجرا نرسید و خیلی زود مسئولان، صدای اعتراض کاربران را شنیدند و آن را لغو کردند.

ابهامات موجود در این طرح به اندازه‌ای زیاد بود که مسئولان از جمله معاون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بارها مجبور به ارائه توضیح در مورد آن شدند. در این طرح جدید که با نام نامحدود ارائه شده بود، تفاوتی میان مصرف اینترنت سایت های داخلی و مصرف اینترنت سایت‌های خارجی در نظر گرفته شد و کاربران می‌توانستند با پرداخت تعرفه‌های تعیین شده از حجم بالایی از دانلود استفاده کنند اما در عمل، سقف مصرف و محدودیت اعمال شده در آن با مفهوم «اینترنت نامحدود» اصلا جور در نمی‌آمد و از نظر قیمتی نیز چندان راضی‌کننده نبود.

در نهایت با اعتراض‌های گسترده و بازتاب وسیع در فضای مجازی، محمود واعظی، وزیر ارتباطات دولت پیشین اعلام کرد که با توجه به عدم استقبال کاربران از پیشنهاد مطرح شده در مورد تعرفه های اینترنت ثابت، اجرای این طرح متوقف می‌شود و کمیته بررسی تعرفه‌ها مجددا پیشنهادی را با رعایت منافع و مصالح کاربران تهیه و ارائه می‌کند. به این ترتیب، این ماجرا به دولت دوازدهم کشیده شد و آذری جهرمی نیز از همان ابتدای ورود به وزارتخانه ارتباطات قول داد خیلی زود مدل جدید فروش اینترنت را اجرایی کند.

کاربران ایرانی همواره بر این باورند که قیمت و کیفیت اینترنت ارائه شده در کشورمان اصلا راضی کننده نیست و به دلیل فروش حجمی اینترنت، باید هزینه‌های زیادی را بابت حجم بسته های اینترنت پرداخت کنند. آن‌ها همچنین معتقدند با وجود پرداخت هزینه‌های سنگین برای بسته های اینترنت که نسبت به بسیاری از کشورها گران‌تر است، حجم اینترنت نیز به سرعت تمام می‌شود و باید چند بار در ماه، بسته‌های خود را شارژ کنند. حتی بارها اپراتورهای ارائه دهنده سرویس اینترنت نیز به حجم‌دزدی متهم شدند که البته مسئولان این موضوع را با قطعیت هرچه تمام‌تر تکذیب می‌کنند.
سیاست مصرف منصفانه به جای اینترنت نامحدود

صادق عباسی شاهکوه، معاون بررسی‌های فنی و صدور پروانه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در مورد مدل فروش اینترنت نامحدود می‌گوید:

این مدل با نام مصرف منصفانه شناخته می‌شود و در دنیا نیز برای آن حد و اندازه‌ای تعریف شده است. از نظر فنی نیز رابطه بین مصرف پهنای باند و دانلود، یک رابطه تعریف شده و منطقی است. برای مثال اگر کاربری اینترنت نامحدود با سرعت 2 مگابیت بر ثانیه را خریداری کند، به طور طبیعی می‌تواند حداکثر حجم 300 گیگابایت را دانلود کند. پس ما شاهد تعریف حجم با توجه به میزان پهنای باند مصرفی هستیم. در صورتی که بر مبنای سرعت سرویس اینترنت، حجم دانلود برداشته شود، این بدان معنی نخواهد بود که کاربر تا بی نهایت می‌تواند دانلود کند بلکه تاکید بر این است که مدل فروش بسته های اینترنتی مبتنی بر حجم تغییر کرده و کاربر، سرویس را بر مبنای سرعت دریافت می‌کند.

عباسی شاهکوه در ادامه عنوان کرد که اگر بخواهیم مدل فروش حجمی را برداشته و دانلود را رایگان کنیم، آنگاه با توجه به محدودیت پهنای باند اینترنت شاهد خواهیم بود که یک کاربر به صورت مداوم در حال دانلود است و بقیه کاربران نمی‌توانند به سرویس دسترسی داشته باشند و کیفیت و سرعت سرویسشان پایین می‌آید. وی همچنین تاکید کرد از ابتدا نیز سعی ما بر این بوده تا تعرفه‌ای لحاظ کنیم که کاربران بیشتر به سمت ترافیک داخلی حرکت کنند و دانلود ترافیک داخلی با توجه به کاهش مصرف ترافیک پهنای باند، آزاد باشد اما برای مصرف اینترنت بین المللی، ناچار به تعریف محدودیت‌هایی خواهیم بود با این تفاوت که وضعیت بهتر از قبل خواهد شد.

آذری جهرمی، وزیر ارتباطات ایران اخیرا اظهار کرده بود که ایران از نظر قیمت اینترنت ثابت در رتبه 90 دنیا جای گرفته است؛ به این معنی که قیمت اینترنت در کشورمان بسیار بالاست و جزو گران‌ترین‌های دنیا به شمار می‌رود. جوان‌ترین وزیر کابینه دولت دوازدهم به همراه همکارانش در وزارت ارتباطات در تلاش هستند تا این مشکل و همچنین برخی از محدودیت‌ها از جمله خرید حجم دانلود را رفع کرده و به زودی مدلی از فروش اینترنت را ارائه کنند که باب میل کاربران ایرانی باشد.

مسئولان می‌گویند مدل جدید فروش اینترنت را با بررسی سیاست‌های سایر کشورها و با الگوبرداری از مدل ارائه خدمات اینترنت در این کشورها، تهیه می‌کنند و در نهایت مدلی تحت عنوان «اینترنت نامحدود با مصرف منصفانه» را در اختیار کاربران قرار می‌دهند. همان‌طور که گفته شد، با توجه به محدودیت پهنای باند، اینترنت کاملا نامحدود اصلا قابل ارائه نیست و از نظر فنی، مفهوم مصرف منصفانه می‌تواند جایگزین خوبی برای سرویس نامحدود باشد. با نگاهی به مدل فروش اینترنت در سایر کشورها نیز می‌توان دریافت که مدل مصرف نامحدود، به معنای واقعی کلمه نامحدود نیست بلکه دولت‌ها و اپراتورهای ارائه دهنده خدمات اینترنت در این کشورها برای مدل اینترنت نامحدود نیز سقف مصرفی در نظر می‌گیرند تا ارائه خدمات با ظرفیت پهنای باند اینترنت همخوانی داشته و کاهش و افت کیفیت خدمات را به همراه نداشته باشد. در ادامه، چند مدل از سیاست‌های فروش اینترنت در کشورهای دیگر را به عنوان نمونه و صرفا جهت مقایسه با ارائه خدمات اینترنت در ایران مقایسه می‌کنیم:
محدودیت دانلود در آمریکا

در آمریکا برای ایجاد محدودیت در دانلود از Width Cap یا Data Cap استفاده می‌کنند. Width Cap یا Data Cap، یک محدودیت مصنوعی است که برای انتقال اطلاعات در شبکه اینترنت اعمال می‌شود. این اصطلاح به سیاست‌هایی گفته می‌شود که تهیه کننده خدمات اینترنت برای محدود کردن مصرف مشتریان اجرا می‌کند و شرکت های اینترنتی آمریکایی (ISP) نیز جزو شرکت‌هایی هستند که این نوع محدودیت را اعمال می‌کنند. این شرکت‌ها اعلام کرده‌اند که محدودیت پهنای باند برای فراهم کردن خدماتی عادلانه برای مشتریان است، اما در سوی مقابل بسیاری از کاربران آمریکایی بر این باورند که با پیشرفت تکنولوژی، چنین تصمیمی اصلا ضروری نیست و شرکت‌ها می‌توانند به جای محدود کردن سقف اینترنت، تقاضای مشتریان خود را به سادگی پاسخ بگویند.

این اصطلاح در آمریکا، محدودیت پهنای باند خوانده می‌شود اما در حقیقت، اطلاعات دانلود شده در هر ماه کنترل می‌شوند. البته باید گفت میزان محدودیتی که در این کشور برای حجم دانلود در نظر گرفته می‌شود به مراتب با کشور ما فرق دارد. در سال 2016 شرکت Comcast در آمریکا، برنامه خدماتی با محدودیت دانلود یک ترابایتی عرضه کرد. با چنین حجمی، هر عضو یک خانواده چهار نفره در آمریکا می‌توانند 100 فیلم را در ماه به صورت آنلاین تماشا کنند و محدودیت حجم آن‌ها به پایان نرسد. در واقع در آنجا برخلاف ایران، کم پیش می‌آید که حجم اینترنت یک کاربر زودتر از موعد به اتمام برسد و فرد مجبور شود حجم اضافی بخرد.

البته برخی شرکت‌های آمریکایی، برنامه‌ای با نام «اینترنت بدون مرز» را در سر دارند که در صورت اجرای آن، دسترسی به اینترنت بدون هیچ محدودیتی برای کاربران این شرکت‌ها فراهم می‌شود. البته در این طرح نیز پس از آن که کاربر از مرزهای تعیین شده برای حجم مصرف بگذرد، شرکت ارائه دهنده خدمات دسترسی به اینترنت، سرعت انتقال اطلاعات را کاهش می‌دهد.
اینترنت منصفانه با محدودیت پهنای باند در ترکیه

اینترنت ADSL از سال 2001 در ترکیه ارائه شد و هم‌اکنون شرکت ترک تلکام (Turk Telekom) گسترده‌ترین خدمات اینترنتی را در این کشور عرضه می‌کند. اینترنت در ترکیه مانند بسیاری از کشورهای دیگر با محدودیت پهنای باند در اختیار مشترکان قرار می‌گیرد. سرعت بسته های اینترنتی شرکت ترک تلکام از 8 تا 24 مگابیت بر ثانیه است و این شرکت، خدمات VDSL2 را نیز با سرعت 25 تا 100 مگابیت بر ثانیه ارائه می‌کند.

شرکت سوپر آنلاین (Superonline) نیز پهنای باند فیبری را در 12 شهر ترکیه با سرعت هزار مگابیت بر ثانیه عرضه می‌کند. همچنین اینترنت کابلی با سرعت 10 تا 100 مگابیت بر ثانیه ارائه می‌شود. در کل، شرکت‌های TTNET و سوپرآنلاین از سال 2012 سیاست اینترنت منصفانه را آغاز کرده‌اند که بر اساس آن، حجم دانلود و آپلود کاربران کنترل می‌شود. بیشتر مشترکان این شرکت‌ها می‌توانند 50 گیگابایت دانلود و 10 گیگابایت آپلود در ماه انجام دهند. پس از اجرای سیاست اینترنت منصفانه، پهنای باند نیز تا 10 برابر کاهش پیدا کرد و این امر، اعتراض گسترده کاربران را به همراه داشت.
سریع ترین اینترنت دنیا در کره جنوبی

مردم کره جنوبی یکی از بهترین خدمات اینترنتی دنیا را دریافت می‌کنند. این کشور دارای سریع ترین اینترنت جهان است و از سوی دیگر حدود 92.4 درصد جمعیت کل کشور کره جنوبی از اینترنت استفاده می‌کنند. شرکت‌های بزرگ SKBroadband، KT Corp و +LGU پهنای باند مورد نیاز کره‌ای‌ها را فراهم می‌کنند. طبق آخرین آمار، متوسط سرعت اینترنت کره جنوبی 26.1 مگابیت بر ثانیه بوده و این سرعت تقریبا 4 برابر متوسط سرعت جهانی با 7 مگابیت بر ثانیه است.

ارائه خدمات اینترنتی با سرعت 100 مگابیت بر ثانیه در شهرهای کره جنوبی به عنوان یک استاندارد تلقی می‌شود اما کره‌ای‌ها به همین امر بسنده نکرده‌اند و تصمیم دارند به زودی، اینترنت با سرعت یک گیگابیت بر ثانیه را با هزینه 20 دلار در ماه عرضه کنند. این اینترنت 142 برابر سریع‌تر از متوسط دنیا و 79 برابر سریع‌تر از اینترنت آمریکا خواهد بود. هم‌اکنون اینترنت نامحدود با سرعت 10 مگابیت برای کاربران کره جنوبی با هزینه 135 دلار ارائه می‌شود.
تعیین حداقل سرعت اینترنت برای کاربران هندی

در کشور هند، متوسط سرعت اینترنت 6.5 مگابیت بر ثانیه و متوسط اوج سرعت اتصال به اینترنت 41.4 مگابیت بر ثانیه اعلام شده است. در این کشور پرجمعیت حدود 276 میلیون کاربر اینترنت پهن باند وجود دارد و در رده‌بندی جهانی سرعت اینترنت نیز هندی‌ها در بین 149 کشور در رتبه 89 قرار گرفته‌اند.

42 درصد کاربران اینترنت در هند، متوسط سرعت بالاتر از 4 مگابیت بر ثانیه، 19 درصد کاربران متوسط سرعت بیش از 10 مگابیت بر ثانیه و 10 درصد آن‌ها نیز از متوسط سرعت 15 مگابیت بر ثانیه بهره می‌برند. با توجه به تعریف دولت هند، پهنای باند در این کشور به معنای اینترنت با حداقل سرعت دانلود 256 کیلوبیت بر ثانیه بود که البته این سیاست در سال 2014 تغییر کرد و حداقل سرعت دانلود کاربران هندی به 512 کیلوبیت بر ثانیه افزایش پیدا کرد. دولت هند در اکتبر 2016 نیز خدمات دهندگان پهنای باند را موظف کرد میزان مصرف دانلود اینترنت کاربر را از طریق پیامک به او اعلام کنند.
آپلود 30 گیگابایت در روز برای هر کاربر ژاپنی

در ژاپن بیش از 100 میلیون کاربر اینترنت وجود دارد و طبق آماری که در سال 2011 میلادی منتشر شد، 86 درصد خانوارهای ژاپنی از خدمات اینترنتی استفاده می‌کنند. صنعت اینترنت ژاپن از هیچ قانون دولتی تبعیت نمی‌کند و مقررات در این صنعت به طور خودانگیخته ایجاد می‌شوند. در واقع هیچ کمیسیون قانون‌گذاری مستقلی در این کشور وجود ندارد، اما وزارت امور داخلی و ارتباطات بر مخابرات نظارت می‌کنند.

محبوب‌ترین سرویس در ژاپن، اینترنت فیبر نوری است که حداکثر سرعت 100 تا 200 مگابیت بر ثانیه را به کاربران ارائه می‌کند. متوسط سرعت اینترنت ADSL نیز در این کشور با توجه به فاصله تا مرکز سرورها، حدود 50 مگابیت بر ثانیه اعلام شده و حداکثر سرعت اینترنت کابلی هم 30 مگابیت بر ثانیه است.

محدودیت پهنای باند و دانلود از سال 2008 در ژاپن اجرا می‌شود. شرکت NTT حداکثر آپلود هر کاربر را به صورت روزانه 30 گیگابایت تعیین کرده است. این محدودیت برای کاربرانی اعمال می‌شود که حجم آپلود روزانه بسیار بالایی دارند. ارائه دهندگان خدمات اینترنت در مرحله اول به این کاربران هشدار می‌دهند و در صورت ادامه این روند، اینترنت آن‌ها قطع می‌شود.
جمع‌بندی مدل‌های فروش اینترنت در ایران و سایر کشورها

کشورهای مختلف دنیا برای فروش اینترنت از سیاستی استفاده می‌کنند که هم با میزان ظرفیت پهنای باند مطابقت دارد و هم به نیاز کاربران پاسخ می‌گوید. مسئولان در ایران نیز باید مدلی از فروش اینترنت را به کار بگیرند که علاوه بر رفع محدودیت نسبی کاربران، قیمت‌ها را منطقی کند و دیگر هیچ کاربری برای اتمام زودهنگام حجم بسته اینترنتش نگرانی نداشته باشد.

فعالان حوزه اینترنت در ایران پیشنهاد می‌کنند که برای فروش اینترنت ، حجم مشخصی از دانلود (مثلا حداقل 20 گیگابایت با سرعت 4 مگابیت بر ثانیه) که البته از بسته‌های فعلی بیشتر باشد با آبونمان ثابت (به عنوان مثال ماهیانه 10 هزار تومان) و بدون تقسیم‌بندی اینترنت داخلی و خارجی در نظر گرفته شود. این امر می‌تواند هم به توسعه محتوای داخلی و گردش ترافیک در داخل کشور کمک کند و هم مشکلی از بابت سرعت و کیفیت اینترنت به وجود نمی‌آورد.

در هر صورت مسئولان باید با بررسی دقیق سرویس های اینترنتی رایج در سراسر دنیا و با توجه به میزان درآمد، هزینه و شرایط خاص کاربران در ایران، مدلی از فروش اینترنت را ارائه کنند که برای همه منطقی، معقول، کاربردی و به‌صرفه باشد.