کلیدی راهگشا برای صندوق‌های بازنشستگی

صندوق‌های بازنشستگی در بسیاری از کشورهای توسعه یافته نیز تا همین چند دهه قبل مشکلاتی مشابه ما داشتند.

در واقع، ما با چند دهه تاخیر، همان مشکلات آنها را تجربه می‌کنیم. این کشورها با پیگیری برخی راهکارهای علمی، رفته رفته به مسیری رفتند که وضعیت صندوق‌های بازنشستگی بهبود پیدا کرد بنابراین اصلا نیاز نیست که ما چرخ را دوباره از نو اختراع کنیم و دنبال راه حل‌های جدید باشیم، بلکه اگر تجربه موفق جهانی در حوزه صندوق‌های بازنشستگی در کشور ما پیاده شود، مشکل فعلی این صندوق‌ها در کشور ما نیز مرتفع خواهد شد.

یکی از عمده مشکلات صندوق‌های بازنشستگی در کشور ما افزایش آمار بازنشستگی‌های زودهنگام است که صندوق‌های بازنشستگی را دچار مشکلات متعددی کرده است.

متاسفانه در کشور ما سن بازنشستگی کاهش یافته و حتی این سن برای خیلی از نیروهای کار به 50 سال رسیده است.

از سوی دیگر، سن ورود به بازار کار هم افزایش پیدا کرده است. یعنی اگر در گذشته، فردی با 18 سال سن وارد بازار کار می‌شد، اما حالا این سن افزایش پیدا کرده و خیلی اوقات به 25 سال رسیده است.

بنابراین از یک‌سو با مشکل بازنشستگی‌های زودهنگام روبه‌رو هستیم و از سوی دیگر، با افزایش سن ورود به بازار کار مواجه شده‌ایم که همین مساله خود به خود، آمار افراد بیمه‌پرداز را کاهش می‌دهد. برای اصلاح این مشکل جدی، نیاز است که رفته‌رفته سن بازنشستگی افزایش پیدا کند و جلوی بازنشستگی‌های زودهنگام هم گرفته شود. البته این افزایش سن بازنشستگی نباید یکباره اعمال شود، زیرا احتمال افزایش نارضایتی اجتماعی وجود خواهد داشت. مثلا در کشورهای توسعه یافته در یک بازه 25 ساله توانسته‌اند پنج سال به سن بازنشستگی اضافه کنند و ما هم می‌توانیم از همین فرمول استفاده کنیم.

از سوی دیگر، ما باید «ضریب سنوات» برای پرداخت حقوق بازنشستگی را در کشور کاهش دهیم تا افرادی از حقوق بازنشستگی بیشتر برخوردار شوند که سنوات بیمه پردازی بیشتری داشته‌اند. در همین حال نباید ملاک پرداخت حقوق بازنشستگی، همان حق بیمه دو سال آخر مانده به دوران بازنشستگی باشد، بلکه می‌توان این دوره را به پنج سال و حتی کل دوران بیمه پردازی بسط داد.

همچنین نیاز است دولت نیز مطالبات صندوق‌های بازنشستگی را پرداخت کند تا این صندوق‌ها بتوانند به حیات خود ادامه دهند، اما متاسفانه شاهدیم که دولت طی سال‌های متوالی، 3 درصد سهم دولت را در پرداخت حق بیمه کارگران پرداخت نکرده است و در عین حال، پوشش بیمه‌ای برخی افراد را هم به سازمان‌های بیمه‌گر تحمیل کرده است. قطعا اصلاح این نواقص می‌تواند در بازه‌ای بلند مدت، رفته رفته مشکلات صندوق‌های بازنشستگی را در کشور مرتفع کند.

دکتر عباس خندان - عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد