کسی که 50 فیلم بسازد، غلطش هم بیشتر می‌شود

با وجود این‌که سال‌هاست با همراهی آقای عبدالله علیخانی در پویافیلم، فیلم‌های تجاری موفقی تولید می‌کنید و در مقاطعی حتی ستاره‌هایی را هم به سینمای ایران عرضه کردید، اما همیشه با مخالفت‌هایی هم روبه‌رو هستید و برخی این شیوه فیلمسازی را نمی‌پسندند و فضای آن را به فیلمفارسی منتسب می‌کنند. نظر شما در این خصوص چیست؟

اول این‌که من برای همه مخالفان ارزش قائلم و نظر آنها برایم محترم است. اما این را با قاطعیت می‌گویم پویافیلم، تنها تشکیلات سینمایی بعد از انقلاب به حساب می‌آید که خصوصی است و به‌طور مستمر کار می‌کند. ممکن است آقایی بگوید موسسه من هم خصوصی است، بله، اما پنج سال یک بار می‌آید فیلمی می‌سازد. آقای تابش، مدیربنیاد سینمایی فارابی در این چهار سال گذشته دولت تدبیر و امید، یک ریال به ما وام نداده است، بااین‌که وام حق ماست. فارابی ده نفر مثل ما را حذف می‌کند تا بتواند یک میلیارد تومان به رفیقش وام دهد! اگر روزی هم با پیگیری توانستیم وام بگیریم، اگر به دیگران 500 میلیون تومان وام پرداخت کردند، به ما صد میلیون وام دادند. چون ما یک تشکیلات مستقل هستیم، شک نکنید که من اول به اقتصاد فیلم فکر می‌کنم. آنهایی که خلاف این نظر را دارند، دروغ می‌گویند.

تعبیر شما از اقتصاد فیلم چیست؟ یعنی که فیلم بفروشد؟

آها! حالا اقتصاد فیلم یعنی چی؟ یعنی فیلم شما را ببینند. ممکن است بگویند یک موسسه خصوصی فیلمی ساخته که 20 میلیارد فروخته است. اما ممکن است هفت فیلم موسسه ما این رقم بفروشد. آن فروش ناگهانی و 20 میلیاردی یکی از فیلم‌های یک موسسه، مصداق ضرب‌المثل: «بلبل هفت تا بچه میذاره، شیش تاش می‌شه سره، یکیش می‌شه بلبل!» این یک بار در تاریخ آن موسسه اتفاق می‌افتد و بلبل می‌شود و بقیه سره هم نیست. اما پویافیلم بلبل دارد، اما هیچ وقت سره ندارد؛ یک چیزی بین بلبل و سره است. سالی دو فیلم می‌سازد و چند نفر به‌دلیل تولید این آثار نان می‌خورند و باعث روشن نگه داشتن چراغ سینما می‌شود. کسی از آن طلبکار نیست، با مردم بدرفتاری نمی‌کند. ضمن این‌که ما در پویا فیلم به کلام امام صادق (ع) پایبندیم. ایشان فرمودند: «تعریف دین، امانتداری و وفای به عهد است.»

می‌گویند شما از خوش‌حساب‌ترین تهیه‌کننده‌های سینما هستید.

این وظیفه و همان فرمایش امام صادق(ع) است. ما دینداریم، کاسب دین و دین‌فروش نیستیم. هرکس دیندار باشد، نفعش برای خودش است. اما جامعه هم از این دینداری ما نفع خودش را می‌برد. همین‌ که مردم از شما هراس نداشته باشند و امنیتشان را به خطر نیندازید، از شما راضی خواهند بود.

حاشیه‌ای که اخیرا در اکران فیلم جدیدتان به‌وجود آمده، در گذشته و درباره برخی فیلم‌های دیگرتان همچون زندگی خصوصی هم مسبوق به سابقه بود. این حاشیه‌ها و جنجال‌ها عامدانه است یا ناخودآگاه پیش می‌آید؟

فیلم‌هایی که ما می‌سازیم، مردمی است. حالا کیفیت یکی بالاتر یا پایین‌تر است. اما مطمئن باشید در مجموع از همه فیلم‌ها بیشتر دیده می‌شود، چون داستان دارد و در سینما و تلویزیون و ویدئو نمایش داده می‌شود، دیده می‌شود. اینها فیلم‌هایی به یادماندنی در ذهن مردم است. ضمن این‌که هرکس 50 فیلم ساخت، غلطش هم بیشتر می‌شود. این نیست که وقتی شما 50 فیلم می‌سازید، 40 فیلم آن درست باشد. من 50 فیلم ساختم که ده تای آن را می‌توانم به عنوان فیلم اثرگذار در تاریخ سینمای ایران به شما معرفی کنم. حداقل ده فیلم اثرگذار دارم که همه آن را دیده‌اند و دوست دارند. خب، بس است دیگر. مگر قرار است همه فیلم‌هایی که می‌سازم اثرگذار باشد. همان بحث مستمر بودن روند فیلمسازی، سوالاتی را برای دیگران به‌وجود می‌آورد و می‌گویند چطور اینها وام نمی‌گیرند و از جایی رانت دریافت نمی‌کنند و همچنان به‌طور مرتب فیلم می‌سازند. حاشیه‌ها و حسادت‌ها مربوط به این بخش است. «تُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ» خدا می‌فرماید: هر کس را بخواهی، عزت می‌دهی و هر که را بخواهی خوار می‌کنی. حاشیه‌های ناجوانمردانه و حسادت‌ها همیشه درباره ما وجود دارد. می‌گویند ما فیلم‌مان را از روی فیلم دیگری ساخته‌ایم؟ اصلا چه اشکالی دارد شما از روی فیلم دیگری، فیلم بسازید؟

درباره همین «پا تو کفش من نکن» می‌گویند، آن را از روی «پنجاه کیلو آلبالو» ساخته اید.

حدود سال 88 من پروانه ساخت همین فیلم را گرفتم، اما فیلم دیگری ساختم. البته اسم اولیه «پا تو کفش من نکن»، «جیغ و داد» بود. این در حالی است که اصلا «پنجاه کیلو آلبالو» ساخته نشده بود. اسناد این مساله در ارشاد موجود است. ضمن این‌که همین فیلم هم ارتباطی با «پنجاه کیلو آلبالو» ندارد. چون اگر قرار به موضوع اشتباه شناسنامه‌ای و جابه‌جایی اسم‌ها باشد، می‌توان ده فیلم دیگر را هم در این خصوص اسم برد، مثل فیلم «سه درجه تب». اتفاقا فیلم «پنجاه کیلو آلبالو» فیلم دلخواه و مورد پسند من است. اگر سینمای ما قرار است سینما باشد باید اکثر فیلم‌ها شبیه آن فیلم باشد!

یعنی شما واقعا از این فیلم دفاع می‌کنید؟

منظورم داستان فیلم نیست، فرم فیلم را می‌گویم. چون اگر پنج قصه شبیه آن را بسازید، مردم خسته می‌شوند.

با درجه‌بندی فیلمتان موافقید؟

من با درجه‌بندی فیلمم موافق نیستم، اما چون ارشاد این کار را کرده، احترام گذاشتم.

بحث‌هایی که درباره ابتذال «پا تو کفش من نکن» مطرح است را قبول دارید؟ برخی معتقدند فیلم برای خانواده‌ها مناسب نیست.

این ماجرا توسط معاون سابق نظارت و ارزشیابی وزارت ارشاد برای ما ایجاد شده! چطور می‌شود یک خبرگزاری اول ماه رمضان، یعنی دو ماه پیش می‌نویسد یک فیلم مستهجن در راه است! از کجا می‌داند؟ باید کسی فیلم را برده و نشان اینها داده باشد.

اما فقط بحث یک شخص نیست، برخی از منظر دیگری با فیلم شما مخالف هستند.

مخالفت اینها با ما نیست. بهانه آنها این است چرا این فیلم باید در سینماهایی که متعلق به وزارت ارشاد است، اکران شود. پس سینمای وزارت ارشاد چه فیلمی باید نمایش دهد؟ این فیلم هم سینماست دیگر.

یعنی فیلمتان را مناسب همه خانواده‌ها می‌دانید؟

بله، این فیلم را مناسب هر سنی می‌دانم. با قاطعیت می‌گویم «پا تو کفش من نکن» یک فیلم مفرح است که هرکس آن را ببیند شاد می‌شود. یعنی در این زمانی که همه کسل هستند و افسردگی دارند، با این فیلم می‌خندند. کدام دیالوگ این فیلم شوخی رکیک است؟ من یک سوال دارم؛ شما فکر می‌کنید کسانی که فیلم را در وزارت ارشاد می‌بینند، این مساله را تشخیص نداده‌اند؟ از 9 نفری که این فیلم را در شورای پروانه نمایش می‌بینند، دو نفر روحانی کارشناس و صاحب‌نظر هستند.

احیانا آنجا پارتی نداشتید؟!

درآن صورت همه 9 نفر باید پارتی من باشند، مگر می‌شود. دراین جمع دو روحانی حضور دارند که آخرت خودشان را به دنیای هیچ کس نمی‌دهند. ضمن این که مسئولان دیگری از نهادهای مختلف هم در این جمع حضور دارند. اتفاقا برعکس همه فیلم‌ها که معمولا یک بار می‌بینند، این فیلم را هفت هشت بار دیدند و پروانه نمایش آن را صادر کردند. یعنی این چیزهایی که بعضی از خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها روی آن تمرکز می‌کنند، این 9 نفر نمی‌بینند و اندیشه آنها چنین چیزهایی نیست؟ باید بپذیریم که فصل الخطاب با قانون است. البته این را بگویم قانون هم صد در صد درست نیست و فقط شرع مقدس و قرآن و مکتب اهل بیت است که صددرصد درست است و مو لای درزش نمی‌رود. قانون وزارت ارشاد می‌گوید این فیلم پروانه ساخت و پروانه نمایش گرفته و به شورای صنفی نمایش رفته و همه مراحل قانونی را برای اکران طی کرده است. وقتی همه این مراحل طی شده، دیگران فقط می‌توانند نقد کنند.

اگر کسی نقد درست کند شما می‌پذیرید؟

قطعا می‌پذیرم و از او تشکر هم می‌کنم. اما اگر درست هم نباشد، مهم نیست من بپذیرم یا نپذیرم؛ نقد جایگاه خودش را دارد. من هیچ وقت با منتقدان زاویه ندارم، بلکه با منتقدنماها زاویه دارم. اما با کسی که می‌خواهد توهین و ترور شخصیت کند، مشکل دارم و برخورد دیگری با او می‌کنم!

علی رستگار

سینما