ایران؛ مهد طب سنتی و گیاهان دارویی

شهرستان فیروزآباد که در فاصله صد کیلومتری شیراز قرار دارد، سالانه با صادرات 50 تن انواع گیاهان دارویی به خارج از کشور به‌عنوان قطب تولید گیاهان دارویی در کشور شناخته می‌شود. ده هزار نفر از جمعیت 120 هزار نفری فیروزآباد به کار تولید و فرآوری گیاهان دارویی اشتغال دارند.

مجتبی قاسم‌زاده، کارشناس گیاهان دارویی درباره کشت این محصولات در فیروزآباد می‌گوید: به دلیل اقلیم مناسب این منطقه، انواع گیاهان دارویی از دیرباز در فیروزآباد کشت می‌شد. سال‌هاست، فیروزآباد را با گیاهان دارویی و عرقیات سنتی‌اش می‌شناسند. از سال‌های دور کشت گل‌محمدی، نسترن و کاسنی در فیروزآباد رواج داشته و در عین حال مردم از گیاهان دارویی خودرویی چون آویشن شیرازی، بادام کوهی و پسته وحشی برای مصرف خوراکی و درمانی استفاده می‌کردند.

او که همزمان تولید‌کننده و صادر‌کننده موفق گیاهان دارویی است، خاطر نشان می‌کند: کسی که می‌خواهد وارد عرصه تولید گیاهان دارویی شود، نیازمند برخورداری از سرمایه زیادی نیست و خیلی زود جواب می‌گیرد. سال 92 به همراه برادرم به شهرهای مختلف ایران رفتیم تا وضعیت کشت گیاهان دارویی را بررسی کنیم. در نهایت گیاه استویا، معروف به شیرین برگ یا برگ عسلی را یافتیم که بومی کشور پاراگوئه است. در حالی که استویا در پاراگوئه حداکثر یک متر رشد می‌کند، ما برای اولین بار در ایران در فضای باز فیروزآباد توانستیم استویا را کشت کنیم و جالب این که بیش از یک متر و 30 سانتی‌متر رشد کرد. این مساله نشان می‌دهد، اقلیم فیروزآباد تا چه اندازه مستعد کشت گیاهان دارویی است.

آشنایی با برگ عسلی

شیرین‌برگ یا استویا گیاهی از تیره کاسنیان است که برگ‌های آن بمب شیرینی طبیعی به شمار می‌روند. استویا بومی آمریکای جنوبی است و تاب سرما را ندارد. گیاه شیرین‌برگ، شیرین‌کننده است و جایگزین بسیار خوبی برای شکر محسوب می‌شود چرا که هیچ کالری به غذا اضافه نمی‌کند. این گیاه به طور معمول برای بهتر کردن طعم دارو، نوشابه و چای استفاده می‌شود.

گیاه شیرین‌برگ به طور وحشی در سرزمین‌های بلند مناطق مرزی بین برزیل و پاراگوئه می‌روید و در آن مناطق به گیاه برگ عسلی (honey leaf) معروف است. به دلیل خاصیت شیرین کنندگی و درمانی شیرین‌برگ، این گیاه بشدت از نظر اقتصادی مورد توجه قرار دارد. ژاپن اولین کشور آسیایی بود که سال 1970 از استویوزاید به عنوان شیرین کننده در صنایع غذایی و دارویی استفاده کرد. پس از آن کشت استویا در چین، مالزی، سنگاپور، کره جنوبی، تایوان و تایلند گسترش یافت. این گیاه در آمریکا، کانادا و اروپا نیز رشد می‌کند.

مزیت‌های اصلی کشت گیاهان دارویی

قاسم‌زاده می‌افزاید: نیاز اندک به منابع آبی و ارزش بالا در بازار، از مهم‌ترین مزیت‌های گیاهان دارویی است. امسال در مزرعه خودم هشت تن به لیمو تولید کردم و آن را به ارزش 280 میلیون تومان به فروش رساندم. برای صادرات به کشورهای همسایه بویژه روسیه همواره با تقاضای گسترده رو‌به‌رو هستیم. عرصه کار گیاهان دارویی بسیار گسترده است، اما اشتباه تصور می‌شود که این محصولات صرفا برای درمان بیماری‌ها کاربرد دارند. گیاهان دارویی علاوه بر درمان بیماری ها، کاربردهای فراوانی در صنایع غذایی، عطر سازی، آرایشی و بهداشتی و حتی صنایع نظامی دارد.

او درباره نحوه بازاریابی برای گیاهان دارویی در فیروزآباد می‌گوید: حضور فعال، برنامه‌ریزی شده و هدفمند در اینترنت و شرکت در نمایشگاه‌های متعدد و نیز توزیع رایگان محصولات به‌صورت اشانتیون از عوامل مهم برای موفقیت در بازاریابی گیاهان دارویی است.