تحزّب، گام نخست تشکیل دولت سایه

صرف نظر از ارزشهای مثبت یا منفی این پدیده سیاسی، تشکیل دولت سایه در کشور مستلزم لوازمی است که نبود آن هرگونه تلاشی را در این زمینه ناکام خواهد گذاشت. یکی از این لوازم، وجود حزب قوی با پشتوانه و تجربه عملی در چارچوب حزب است. در واقع وجود حزب قوی در کشور نخستین گام در راه تشکیل دولت سایه است که علاوه بر واقعی نشان دادن آن، سردمداران و رهبران حزب را شناسنامه دار و مسیر حرکتشان را قانونمند و شفاف خواهد کرد. به نظر می­رسد ادعای تشکیل دولت سایه بدون تجربه حزبی و پیشینه ای روشن در زمینه فعالیتهای حزبی، حرکت در مسیری خواهد بود که هیچ مانعی در آن برای کنترل سرعت و رعایت مقررات سیاسی و بایدها و نبایدهای اجتماعی وجود ندارد.

تحزب به عنوان لازمه تشکیل دولت سایه نخستین بار در سال ۱۹۵۱ در پارلمان انگلیس به ظهور رسید که طی آن هیو گاتیسکول رهبر اپوزیسون در مخالفت با نخست وزیر وینستون چرچیل اقدام به تشکیل آن کرد.

هم اکنون در کشورهایی چون استرالیا، کانادا، ایرلند، ایتالیا، ژاپن، لیتوانی، مالزی، نیوزلند، لهستان، صربستان، سریلانکا، اسلوونی، آفریقای جنوبی، تایلند، اوکراین، اسکاتلند، انگلیس و ولز دولتهای سایه فعال­اند اما همگی این دولتها نخست حزب و سپس دولت در سایه بوده اند. شناسنامه آنها روشن و شفاف است و آنچه از این دولتهای حزبی تراوش می­کند، مشخص و با مسئولیت قانونی خواهد بود.

در ایران نیز به نظر می­رسد تشکیل دولت در سایه نباید در شرایطی نامعلوم و نامشخص و بدون مسئولیت مدنی و حتی قانونی صورت گیرد و این مهم تنها از طریق حزب و تجارب حزبی مشخص امکان پذیر است.

حسن قربانی

مدرس و خبرنگار پیشکسوت