دولت ونزوئلا در آستانه سقوط

مشکلات و ناآرامی‌های ونزوئلا از چه زمانی آغاز شد؟

با پیروزی اپوزیسیون (مخالفان قانونی) در انتخابات پارلمانی سال 2015 ونزوئلا و مخالفت با طرح‌های پیشنهادی دولت، این کشمکش آغاز شد. در حقیقت اپوزیسیون در مجلس و دولت در قوه مجریه از همان زمان وارد مناقشه‌ای شدند که تاکنون ادامه پیدا کرده است. این وضعیت ناآرام اخیرا به کشته و زخمی شدن تعدادی از شهروندان این کشور منجر شده است.

اجرای چه نوع سیاست‌های اقتصادی در این کشور به ایجاد تورم سه رقمی و کمبود مواد اساسی و غذایی منجر شد؟

اگر برنامه‌های هر دولت را به دو بخش عمده داخلی و خارجی تقسیم کنیم، از زمانی که آقای هوگو چاوز رئیس‌جمهور فقید ونزوئلا در این کشور قدرت را به دست گرفت، سیاست‌های مطلق و حمایت‌گرایانه را در صدر برنامه‌های اجرایی خود قرار داد. این سیاست‌ها نشأت گرفته از تفکرات و مرام‌نامه سوسیالیستی ایشان بود. چاوز بسرعت کانون‌های بولیوار (تعاونی‌های چند منظوره مردمی) را تشکیل داد و سعی کرد یارانه‌های عظیمی که مبالغ هنگفتی را شامل می‌شد در جهت حمایت از افراد محروم و نیازمند جامعه به این کانون‌ها اختصاص دهد. حجم این یارانه‌ها به قدری بود که در حوزه‌های مسکن، مواد غذایی و... گاهی خدمات به صورت رایگان به مردم تهیدست و زیر خط فقر داده می‌شد. این موضوع حکایت از آن دارد که هر کشوری اگر اقتصادش مبنی بر اقتصاد تک محصولی باشد مانند ونزوئلا و به منابع نفتی وابسته باشد به مرور زمان آثار و پیامدهای بسیار سنگینی را بر شانه‌های اقتصادی خود متحمل خواهد شد. از سوی دیگر، در زمینه سیاست خارجی هم هوگو چاوز با توجه به نزدیکی‌های فکری و ایدئولوژیکی بنیادینی که با برخی کشورهای منطقه ایجاد کرده بود، نفت را به‌صورت ارزان در اختیار این کشورها بویژه کوبا قرار می‌داد. درواقع رئیس‌جمهور پیشین ونزوئلا همان اتحادیه‌های بولیوار را تمایل داشت در سطح منطقه آمریکای لاتین هم اجرا کند.

نیکلاس مادورو، به‌عنوان جانشین و میراث‌دار نظام به جا مانده از چاوز، همان راه و خط مشی را دنبال کرده و هیچ نشانه‌ای مبنی بر تغییر سیاست‌های اعمالی گذشته مشاهده نمی‌شود. نتیجه تمام موارد و هزینه‌های انجام شده پیش گفته، باعث شد سرمایه‌گذاری‌های جدیدی در زمینه تجهیزات و استخراج منابع نفتی و یافتن شرکا برای سرمایه‌گذاری در حوزه نفت به سرانجام نرسد. تکیه شدید اقتصادی ونزوئلا به این ماده سیاه باعث بروز این مشکلات شده است. اگر سیاست‌های مادورو را در دو سال گذشته بازبینی کنیم، می‌بینیم که وی همیشه برای تخفیف مشکلات ضمن رایزنی با اعضای قدرتمند اوپک مانند عربستان و همچنین خارج از آن از جمله روسیه به دنبال افزایش قیمت نفت بوده است. رئیس‌جمهور فعلی ونزوئلا برای کاهش مشکلات باید نحوه مدیریت خود را اصلاح کند، یعنی یا به دنبال تعدیل سیاست‌های سوسیالیستی باشد یا به شرکت شرکای اپوزیسیون در دولت راضی شود.

موضوع تشکیل «مجلس مردمی» که مادورو پیشنهاد آن را کرده است به چه نحو قابل ارزیابی است؟

مادورو قصد دارد در جهت مقابله با اپوزیسیون با نقض قانون اساسی، یک مجلس ملی یا موسسان، متشکل از هواداران خود (کانون‌های بولیوار و شبه‌نظامیان) تشکیل دهد، یعنی ساماندهی یک ساختار موازی با پارلمان این کشور در جهت اصلاح قانون اساسی و افزایش اختیارات خود که این موضوع به یک خودکامگی منجر خواهد شد. در بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین مانند برزیل و آرژانتین وقتی میزان تنش‌های سیاسی و نا آرامی‌های اجتماعی افزایش پیدا می‌کند، دولت‌ها معمولا این گونه اقدامات را انجام می‌دهند که در نهایت با افزایش اعتراضات مردمی و تظاهرات مخالفان، دولت‌ها مجبور به کناره‌گیری می‌شوند. پیش‌بینی می‌شود مادورو هم اگر تغییری در سیاست‌های خود ندهد، مجبور به کناره‌گیری شود.

مقامات ونزوئلا پیشتر اعلام کرده بودند از «سازمان کشورهای آمریکای لاتین» خارج می‌شوند، هدف از این اقدام چیست؟

این سازمان در زمان جنگ سرد شکل گرفت و آمریکایی‌ها در شکل‌گیری آن نقش موثری داشتند و نظرات واشنگتن هم معمولا از موضع برتر در این سازمان برخوردار است. کوبا هم پیشتر از این سازمان خارج شده بود. اکنون آقای مادورو تصور می‌کند آمریکا نقش موثر و تعیین‌کننده‌ای در این سازمان دارد و اپوزیسیون ونزوئلا هم به حمایت از واشنگتن دل بسته است. به همین دلیل موضع از این سازمان گرفته شد. اما در نتیجه‌گیری باید مجددا یادآور شد که دلیل اصلی این نا آرامی‌ها و تنش‌ها اتخاذ سیاست‌های نامناسب سوسیالیستی اقتصادی در این کشور و پافشاری به ادامه این راه است.