رشته‌های دانشگاهی در غربال بازنگری

تاجایی که محمد فرهادی، وزیر علوم طی مصاحبه‌های مختلف با رسانه‌ها در سال گذشته براین رویکرد تاکید کرد و گفت: همه رشته‌های تحصیلی‌ای که از قدیم وجود داشته‌اند بررسی شده‌اند و سعی داریم به سمت ایجاد رشته‌های جدید و مورد نیاز جامعه در زمینه‌های مختلف فنی، مهندسی، کشاورزی، علوم تربیتی، علوم انسانی و هنر حرکت کنیم.

وزیر علوم در آخرین فصل سال گذشته نیز از بازنگری 600 رشته تحصیلی با قدمت بیش از ده سال در سال 94 خبر داد و این روند در سال 95 نیز با تمرکز بر رشته‌هایی با قدمت پنج سال به بالا ادامه یافت.

فرهادی تاکید کرد که امروز به سمت ایجاد رشته‌های کارآموزی، کارورزی، عملی، دانشگاه‌ های کارآفرین و فنی و حرفه‌ای حرکت می‌کنیم؛ رویکردی که سیدحمایت میرزاده، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی نیز بر ضرورت آن تاکید می‌کند و به جام‌جم می‌گوید: واقعیت این است که در بحث بیکاری و اشتغال که معضل بزرگ جامعه ماست، بخشی هم به خود دانشگاه‌ها برمی‌گردد. زیرا دانشگاه‌های ما بیشتر در رشته‌هایی فارغ‌التحصیل تحویل جامعه می‌دهند که به افزایش آمار بیکاران کمک می‌کند.

میرزاده تاکید می‌کند: به نظر می‌رسد که بحث اشتغال برای دانشگاه‌ها مهم نیست بلکه بیشتر براساس عوامل دیگری دست به پذیرش دانشجو می‌زنند مثلا بر مبنای استادانی که دارند و امکاناتی که وجود دارد، درحالی‌که این پذیرش باید بر مبنای طرح آمایش سرزمین و رفع نیازهای جامعه باشد.

سخنگوی کمیسیون آموزش تاکید می‌کند: به همین دلیل ضروری است که در رشته‌های دانشگاهی بازنگری صورت گیرد و این موضوع که ما استاد این رشته تحصیلی را داریم، امکاناتش را داریم، تا حالا پذیرش داشته‌ایم و ... نباید اولویت باشد بلکه باید ببینیم آیا بعد از فارغ‌التحصیلی، این فرد به جمع شاغلان می‌پیوندد؟ جامعه به مهارت او نیاز دارد؟ او اصلا می‌تواند آچار به دست شود؟ می‌تواند از آموخته‌هایش استفاده کند؟ کارآفرین باشد و ...؟

میرزاده از ضرورت سرعت عمل در بازنگری رشته‌های دانشگاهی خبر می‌دهد و می‌گوید: با توجه به مشکلات به‌وجود آمده وزارت علوم موظف است سرعت عمل بیشتری در این فرآیند داشته و همزمان دقت عمل هم داشته باشد تا ما در نهایت به دانشگاه‌هایی برسیم که کارآفرین، اشتغالزا و مهارت‌محور باشند.

بازنگری رشته‌های قدیمی و بدون بازار کار

سیاست‌های وزارت علوم در بازار کار بی‌تاثیر نیست؛ تلخی این حقیقت را فارغ‌التحصیلان بیکار برخی رشته‌های دانشگاهی سال‌هاست زیر زبان مزه می‌کنند؛ فارغ‌التحصیلانی که در تمام دوران دانشجویی‌شان از این آینده خبر داشتند و با این حال سال‌های تحصیلی را یکی یکی پشت سر گذاشتند تا در نهایت مدرک دانشگاهی‌شان به مُهری ممهور شود که در بازار کار خریداری ندارد.

علی سیف‌اللهی، کارشناس آموزشی در این باره به جام‌جم می‌گوید: سیاست‌های وزارت علوم پیرامون پذیرش دانشجو، همچنین محتوای دروس در برخی رشته‌های دانشگاهی باید تغییر کند. زیرا محتوای رشته‌های دانشگاهی یکی از عناصر اصلی در ارتقای کیفیت آموزش عالی و تناسب نگرش، دانش و مهارت دانشجویان با آخرین دستاوردهای علمی، فناوری و همچنین نیاز بازار کار است.

سیف‌اللهی ادامه می‌دهد: «نبود زیرساخت‌های مناسب، کمبود استادان متخصص و کارآمد، کمبود منابع مالی، نبود راهنما و الگو برای برنامه‌ریزی‌های دانشگاهی و ... از عوامل تاثیرگذار در به تاخیر افتادن این موضوع است»؛ عواملی که دست به دست هم می‌دهند تا هنوز که هنوز است داوطلبان برای تحصیل در رشته‌هایی از سر در دانشگاه‌ها بگذرند که در فضای بیرون از دانشگاه خریداری ندارد.

ضرورت این بازنگری مورد توجه نایب‌‌رئیس شورای مرکزی اتحادیه دانشگاه‌ها و موسسات آموزش‌ عالی غیرانتفاعی هم قرار می‌گیرد و محمدحسین طیرانی با تاکید بر آن به جام‌جم می‌گوید: هرسال با اعلام نتایج پذیرش‌ها در دانشگاه‌ها می‌بینیم که خیلی از رشته‌ها یا دیگر داوطلب ندارند یا آمار داوطلب‌هایشان به طرز قابل توجهی کاهش پیدا کرده است. وقتی دلیل این اتفاق را بررسی می‌کنیم به همین موضوع می‌رسیم که باید در رشته‌هایی که بازار کار خوبی ندارند، ‌استقبال از آنها کم شده و فقط تعداد صندلی‌های خالی را زیاد می‌کنند بازنگری صورت بگیرد.

طیرانی ادامه می‌دهد: ضرورت این بازنگری بیشتر در رشته‌های علوم پایه، برخی کاردانی‌ها و کارشناسی‌های ناپیوسته احساس می‌شود.

وزارتخانه‌ای که پاسخگو نیست

ما برای تکمیل گزارش، پیگیری این موضوع و به‌دست آوردن اسامی مهم‌ترین رشته‌های بازنگری شده، رشته‌های مصوب جدید و رشته‌های منسوخ شده با مسئولان روابط عمومی وزارت علوم تماس گرفتیم و مثل همیشه مسئولان این وزارتخانه پاسخ را به وقتی دیگر موکول کردند.

با این حال براساس اطلاعاتی که از سوی دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی روی سایت این وزارتخانه قرار گرفته است می‌توان به فهرستی از رشته‌های بازنگری شده، منسوخ‌شده و مصوب جدید رسید.

مینا مولایی - جامعه