زانوهای پرانتزی درمان می‌شوند

زانوی پرانتزی به طور شایع در کودکان بروز می‌یابد، اما در انواعی دیگر افراد بالغ را نیز گرفتار می‌کند. علل زانوی پرانتزی در کودکان با علل این اختلال در افراد بالغ بسیار متفاوت است. این اختلال در کودکان یا فیزیولوژیک است که به علت وضعیت قرارگیری جنین در رحم ایجاد می‌شود، طبیعی بوده و تا سه سالگی اصلاح می‌شود و معمولا دوطرفه و قرینه است یا پاتولوژیک است که در اثر عوامل مختلف در کودکی، بلوغ و سالمندی بروز می‌یابد. از علل کلی این مشکل می‌توان بیماری‌های مادرزادی مانند کوتاهی نازک نی، بدشکلی وراثتی استخوان درشت نی، بیماری بلانت یا انحراف به بیرون استخوان درشت نی به علت اختلال در عملکرد صفحه رشد آن، اختلال وراثتی در ایجاد و تکامل صفحه رشد استخوان‌ها، استخوان و عوامل خارجی مانند تصادف، شکستگی‌های درمان نشده وآرتروز شدید زانو را نام برد.

همانند علل پای پرانتزی، درمان آن هم در افراد بالغ با کودکان متفاوت است. در کودکان و پیش از سن بلوغ معمولا حرکت درمانی و فیزیوتراپی تجویز می‌شود. در صورت بالا بودن درجه انحراف زانو در بالغین از روش‌های جراحی استفاده می‌شود که در آن، جراح ارتوپد با برداشتن یک تکه مثلثی از استخوان مفصل را صاف می‌کند. در افرادی که زانویشان با روش جراحی اصلاح شده است، باید با انجام جلسات فیزیوتراپی و حرکت درمانی و تقویت عضلات اطراف زانو، مانع ایجاد محدودیت و عود مجدد انحراف در زانو شد. فیزیوتراپیست هم با استفاده از تکنیک‌های دستی می‌تواند حرکت طبیعی را به مفصل بازگرداند و متحرک‌سازی مفصل و بافت‌های نرم اطراف در این روش از انحراف بیشتر زانو به خارج جلوگیری می‌کند. این درمان‌ها در دوران پیش از بلوغ، اصلاح‌کننده انحراف هستند و پس از آن نقش پیشگیرانه در افزایش زاویه انحراف دارند.

تمرین‌های تقویتی عضلات زانو و ساق می‌توانند تعادل را میان عملکرد آنان برقرار کرده و زاویه انحراف را کاهش دهند. این تمرین‌ها معمولا با استفاده از وزنه روی ساق پای بیمار یا باندهای الاستیک یا اعمال فشار فیزیوتراپیست انجام می‌شود. این تمرین‌ها باید با استفاده از وزنه‌های کم شروع شود و بتدریج افزایش یابد. آموزش و انجام تمرین‌های کششی نیز عضلات کوتاه شده را به طول طبیعی خود باز می‌گرداند و سبب برگشت عملکرد نرمال این عضلات بر مفصل زانو می‌شود .

از دیگر درمان‌ها در این بدشکلی، استفاده از کفی طبی است که لبه خارجی آن ارتفاع بیشتری نسبت به لبه داخلی داشته باشد. همچنین زانوبندهایی که با اعمال فشار زانو را به داخل می‌رانند نیز می‌توانند مؤثر باشند.

برای اصلاح پای پرانتزی، بیمار روی شکم خوابیده و در حالی که زانوها 90 درجه خم هستند، یک توپ یا بالش بین مچ پاهایش قرار می‌دهیم و از او می‌خواهیم با هر دو مچ پا به این بالش فشار دهد. شش ثانیه انقباض و سپس استراحت و تکرار آن تا 10 حرکت، دو تا سه بار در روز می‌تواند مفید باشد.

در تمرینی دیگر از بیمار می‌خواهیم روی صندلی بنشیند و یک توپ لاستیکی را بین زانوهای خود قرار دهد. دو تا سه بار در روز و هر بار ده مرتبه زانوهای خود را به توپ فشار داده، شش ثانیه انقباض را نگه داشته و سپس رها کند .

دکتر پرهام پارسانژاد

فیزیوتراپیست