تاملی برحذف صفر و تغییر واحد پولی

حذف یک صفر و تغییر واحد پول کشور از ریال به تومان هر چند بالقوه زیانبار نیست، اما برای بالفعل شدن الزاماتی را طلب می‌کند که حاکمیت رونق اقتصادی و بهبود فضای کسب و کار از مهم‌ترین آنهاست، در حالی که اقتصاد ایران حدود یک دهه است در حالت رکود به‌سر می‌برد و همه نگرانی‌های کارشناسان اقتصادی هم از اینجا ناشی می‌شود. عملیاتی شدن این مصوبه بالطبع هزینه‌هایی به دولت تحمیل می‌کند و به همین دلیل اگر تصمیم به حذف دو یا سه صفر گرفته می‌شد بهتر بود، زیرا هزینه این تغییرات و تبدیل یکباره پرداخت می‌شد. باید گفت که حذف صفر و تغییر واحد پول دو مقوله کاملا مستقل و متمایز هستند؛ حذف صفر تبعاتی دارد که از مهم‌ترین آنها تورم‌زا بودن آن است و این هم دلیل دیگری است که اقتصاددانان پیشنهاد حذف دو یا سه صفر را مفیدتر می‌دانند تا یک صفر، اما تغییر واحد پول مثلا از ریال به تومان هیچ تاثیر منفی بر اقتصاد ایران نخواهد داشت، بویژه آن‌که سال‌ها بلکه دهه‌ها مردم ایران عملا واحد تومان را در معاملات و مبادلات اقتصادی خود به کار می‌برند و ریال تقریبا عمدتا بلااستفاده است هر چند کشورهای زیادی تاکنون مبادرت به حذف صفر یا چند صفر با هدف اصلاح مالی و سهولت مبادلات اقتصادی کرده‌اند. اگر دقیق‌تر به اقدام آنها بنگریم و می‌بینیم که عمده کشورهای مذکور در شرایط رونق اقتصادی این کار را انجام داده‌اند مانند ترکیه و نتایج مثبت هم گرفته‌اند ولی معدود کشورهایی که با حاکمیت شرایط رکود اقتصادی دست به این کار زدند، نتوانسته‌اند نتایج دلخواه و مطلوب خود را به‌دست آورند.

یکی از الزامات مهم حذف صفر حاکمیت رونق بر فضای اقتصادی کشور است و در حال حاضر با توجه به حاکمیت رکود بر اقتصاد کشور و صنایع ایران مناسب عمل نمی‌کند و حتی پویاترین صنعت کشور ـ صنعت خودرو ـ عملکردش مناسب نیست، زیرا تولیدات صنعتی ما به جای این‌که صادرات‌محور باشد بیشتر محصولات صنعتی را با هدف جایگزین واردات تولید و عرضه می‌کنند و این کار به این معناست که اقتصاد ما هنوز در شرایط رکود به سر می‌برد. البته باید توجه داشت به امکانات بالقوه اقتصاد کشور، خروج از حالت رکود و تورم به آسانی ممکن است و فقط برنامه‌ریزی دقیق و جامع و اجرای دقیق‌تر آن را طلب می‌کند که در این میان باید بخش خصوصی و تعاونی هم به کمک دولت تدبیر و امید بیاید (البته تعاونی‌ها هم در اقتصاد کشور نقش مهمی ندارند) و ناهموارهای اقتصادی را هموار کند و شرکت‌هایی مثل شرکت بازرگانی دولتی ایران هم در این میان باید با تدوین برنامه‌های مدون از خروج بی‌رویه ارز جلوگیری کند نه آن‌که خود شرکت بازرگانی دولتی یکی از واردکنندگان کالا و خروج ارز ‌باشد و واردات بی‌حد و حساب، مشکل ارزی به‌وجود نیاورد و امثالهم...

فرجام سخن این‌که شرایط کنونی کشور بسختی اجازه حذف صفر را می‌تواند بدهد و چون تورم از تبعات اصلی این اقدام است، بنابراین ممکن است تمام توفیقات نسبی دولت در مهار تورم با مشکل روبه‌رو شود. گرچه امید است دولت تدبیر و امید به فضل خدا و همیاری مردم و رهنمودهای مقام معظم رهبری با اقتصاد مقاومتی مورد نظر معظم له، سامانی در اقتصاد کشور ایجاد کند و با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی نامطلوب مردم، چاره‌جویی و چاره‌اندیشی کند.

سیدعلی موسوی قمی

کارشناس اقتصادی