چشمک اسکار به فروشنده

به گزارش جام‌جم، اصغر فرهادی در این چند سال اخیر جایگاه خود را در سینمای ایران تثبیت کرد و باعث شد روز به روز، تماشاگران بیشتری جذب آثار او شوند. اگرچه برخی منتقدان و مخالفان معتقدند فرهادی از جایی به بعد، در طرح موضوعات و مشکلات ایران نگاهش را تغییر داد و زیرکانه به مسائلی دیگر پرداخته و آثار متاخر او به اندازه فیلم‌های دوست‌داشتنی سال‌های نخست فیلمسازی‌اش، خوشایند همه نیست، با این حال فرهادی راه خودش را رفته و موفق شده باوجود مخالفت‌ها و نقدهای حتی گاهی منصفانه، راه خودش را برود و چهره تازه‌ای از سینمای ایران را به جهان عرضه کند.

با کسب اسکار جدایی نادر از سیمین، موقعیت او در سینمای دنیا هم تثبیت شد و فرهادی سعی کرد این وجهه جهانی را با ساخت فیلم‌هایی بین‌المللی حفظ کند. فیلم گذشته با وجود این‌که خوشایند حتی برخی دوستداران سینمای فرهادی نبود، اما با مشارکت فرانسه و با بازی برنیس بژو، چهره مطرح سینمای این کشور ساخته شد و گامی در این عرصه بود.

موفقیت‌های جهانی فرهادی موجب شد او دیگر حتی در فیلم‌هایی که در ایران می‌سازد، نیم‌نگاهی به اعتبار بین‌المللی‌اش داشته باشد. برای همین در فیلم فروشنده، سراغ مرگ فروشنده، نمایشنامه معروف آرتور میلر می‌رود و استفاده موثری از آن می‌کند. فروشنده با وجود ضعف‌هایی که برخی کارشناسان سینما به آن اشاره می‌کنند، در مجامع جهانی به سلامت از خطرات و موانع نقد جسته و موفقیت‌هایی به دست آورد. از جمله در جشنواره کن که فیلم برنده جایزه بهترین بازیگر مرد (شهاب حسینی) و بهترین فیلمنامه شد. این درحالی است که مخالفان پاشنه آشیل فیلم را فیلمنامه آن می‌دانند.

در ادامه اتفاقا برخی جشنواره‌های جهانی روی خوشی به فیلم فرهادی نشان ندادند و فروشنده، بعضی از جوایز مهم را به فیلم‌های رقیب از جمله او ساخته پل ورهوفن از فرانسه و تونی اردمن ساخته مارن اده از آلمان واگذار کرد.

اما استقبال مردم در داخل کشور نسبت به فروشنده خیلی خوب بود و این فیلم در زمان نمایش بیش از 15 میلیارد تومان فروخت. اگرچه با وجود رضایت خیلی از تماشاگران، بسیاری نیز همچنان فروشنده را دارای حفره‌هایی در فیلمنامه می‌دانند و معتقدند این فیلم فاصله زیادی با کارهای خوب فرهادی دارد. هرچه هست سینمای جهان و بویژه آمریکا و هیات آکادمی اسکار با دیده خطاپوش با این فیلم روبه‌رو شده و آن را ابتدا جزو 9 نامزد اولیه قرار داده و حالا هم آن را شایسته قرار گرفتن میان 5 نامزد نهایی دانسته است.

وقتی دختر آرتور میلر چندی قبل در مراسمی جایزه بهترین فیلم خارجی زبان انجمن ملی نقد آمریکا را به فرهادی داد، می‌شد حدس زد که آغوش اسکار هم برای این کارگردان باز است. فقط در این میان وقفه و شوکی ناگهانی به نام مراسم گلدن گلوب پیش آمد و به فرهادی و فیلمش بی‌اعتنایی شد، اما این زهر، پادزهر هم داشت، چون رقیب اصلی فروشنده، یعنی تونی اردمن هم نصیبی از گلدن گلوب نبرد و جایزه در کمال تعجب به او از فرانسه رسید؛ فیلمی که اصلا اسکار آن را حتی شایسته حضور در میان 9 نامزد اولیه هم ندانست.

حالا با حذف فیلم بهشت از روسیه، ساخته کارگردان نامدار، آندری کونچالوفسکی، باز هم فروشنده ماند و حوضش! یعنی همان کمدی نامتعارف تونی اردمن.

اسکار اگرچه به عنوان مراسمی تماما آمریکایی سیاست‌های خودش را دارد و گاهی ملعبه دست سیاست می‌شود و به جز ایران در خود آمریکا هم مخالفانی دارد، اما به هرحال یکی از جایزه‌های مهم دنیای سینماست و کسب آن برای علاقه‌مندان، افتخار محسوب می‌شود. فیلم فرهادی به هر نحو و با وجود انتقاداتی در داخل و خارج، موفق به حضور در این مرحله شده و این بخت را دارد که برای دومین بار اسکار را به اندوخته سینمای ایران اضافه کند. بجز نامدارانی چون فدریکو فلینی، ویتوریو دسیکا و اینگمار برگمان که در آن سال‌های اولیه، بیش از یک بار اسکار بهترین فیلم خارجی زبان را به خانه برده‌اند، هیچ کارگردانی در این بخش نتوانسته دواسکاره شود. اگر زمین و زمان دست به دست هم دهد که تا حالا داده و آکادمی اسکار هم لبخند ملیح‌تری به اصغر فرهادی بزند، 8 اسفند و در لس‌آنجلس ـ مراسم اعطای جوایز اسکار 2017 ـ روز فروشنده و سینمای ایران خواهد بود.

علی رستگار و ساناز قنبری