تغذیه مدارس، شوخی خوشمزه

این گزارش شرح حال همه دانش‌آموزان ایران است بخصوص آنهایی که در آمار محصل شمرده می‌شوند اما گرسنه‌اند، مشکل تغذیه‌ای دارند و تن نحیف‌شان عاری از ویتامین‌ها و ریزمغذی‌هاست.

اگربنابر اطلاعاتی که پیشترمخابره شده کمبود پروتئین، ویتامین‌های گروه ب و ث، آهن و ید را ازجمله شایع‌ترین مشکلات تغذیه‌ای دانش‌آموزان کشور بدانیم آن وقت به یقین می‌رسیم که تعلیم و تعلم با سلول‌های گرسنه به مشکل می‌خورد.

اینجاست که باید گفت مدرسه به‌نوعی مسئول رفع و رجوع این مشکلات است، وگرنه اگر دست روی دست بگذارد بدن‌های نحیف دانش‌آموزان یارای آموختن نخواهد داشت.

یادی از مشکلات

دانش‌آموزان دبستانی در شهرستان زهک آن‌قدر گرسنه بودند که رنگ پریده صورت و لاغری مفرطشان، معلم فداکار را واداشت از جیب خود برای بچه‌های مدرسه صبحانه بخرد.

این اما تنها یک نمونه از نیاز کودکان و نوجوانانی است که لباس دانش‌آموزی به تن دارند، ولی آن‌قدرکم جان و بی‌رمق‌اند که دچارافت تحصیلی می‌شوند و حتی برای یافتن کارو رهایی از فقر، ترک تحصیل می‌کنند. دور نیست روزی که مدیرکل امور مناطق کمتر توسعه‌یافته و عشایری آموزش‌وپرورش در گفت‌وگوبا ایلنا صراحت به خرج داد و گفت 400 هزار دانش‌آموزمدارس شبانه‌روزی درمناطق محروم مشکل تغذیه‌ای دارند و وزارتخانه درصدد گرفتن مجوزهای قانونی برای توزیع سبد کالا میان این دانش‌آموزان است. تقی یزدان‌پناه، مهر سال گذشته گفت وزارت کار و معاونت روستایی ریاست‌جمهوری باید مقدمات این کار را فراهم کنند و حالا باگذشت یک سال و سه ماه ازآن روز، سرنوشت این سبد کالا مشخص نیست.

با این اوضاع دانش‌آموزان مشکل‌دار مانده‌اند و بدن‌های نحیف و تهی از املاح، ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها و آموزش و پرورشی که برای این لشکر مشکل‌دار باید تدبیری بیندیشد.

طرح‌هایی با فراگیری اندک

مسئولان آموزش و پرورش بعد ازتغییر وزیر، کمتر با رسانه‌ها ارتباط می‌گیرند به همین دلیل اطلاعات ما درمورد طرح‌های مرتبط با سلامت و تغذیه دانش‌آموزان به 9 برگه کاغذ فکس از سوی دفترسلامت وزارتخانه محدود شد که از اجرای برنامه‌های نه‌چندان گسترده و متنوع حکایت دارد.

ظاهرا طرح آگاه‌سازی پیشگیری از معلولیت و غربالگری اختلالات ژنتیک، برنامه ارتقای سلامت دهان و دندان دانش‌آموزان، معاینات دوره‌ای سلامت، دوطرح سفیران سلامت و ارتقای سلامت نوجوانی که مختص آموزش بلوغ در مدارس شبانه روزی است به اضافه طرح آهن یاری و ویتامین D همه کاری است که در مدارس انجام می‌شود، البته نه همه مدارس .

طبق اطلاعات به‌دست آمده، طرح آهن یاری هفتگی و مکمل یاری با مگادوز ویتامین D که درمدارس متوسطه اول و دوم اجرا می‌شود تنها دو میلیون و500 هزار دانش‌آموز را تحت پوشش دارد و طرح سفیران سلامت که نوعی برنامه آموزشی ازنوع آموزش همسالان است و خودمراقبتی، پیشگیری از بیماری‌های واگیر و غیرواگیر، تغذیه سالم، اهمیت ورزش و تحرک بدنی و درنهایت نقش محیط‌زیست و راه‌های حفاظت ازآن را به دانش‌آموزان می‌آموزد در سال تحصیلی 95ـ94 فقط برای 500 هزار دانش‌آموزکشور اجرا شد.

این در حالی است که برای موضوع کلیدی بوفه مدارس به‌عنوان پایگاه‌های تغذیه سالم نیز فقط به اطلاع‌رسانی وآگاه‌سازی‌های محدود بسنده شده و خبری از لقمه‌های سلامت در اغلب بوفه‌های مدارس نیز نیست.

شیر مدارس لنگ لنگان می‌آید

باوجود این اما به شکلی نانوشته، تغذیه در مدارس با «شیر» گره‌ای سخت خورده است آنچنان که این دو واژه معمولا همزمان با هم به ذهن می‌آیند.

اما شیر مدارس، داستان پرآب چشمی دارد و سال هاست بی دغدغه به کام دانش‌آموزان نمی‌ریزد.

یک‌بار بحث می‌شود شیر چند نوبت در سال توزیع شود، بار دیگر بحث می‌شود سهم چه کسانی شود، گاهی بحث گرانی شیر و چالش با کارخانه‌ها پیش می‌آید و تقریبا هر سال دغدغه قطع شدن آن به‌خاطر بی‌پولی به میان می‌آید.

تا امروز اکثر قریب به اتفاق دانش‌آموزان حتی جرعه‌ای شیرمدرسه ننوشیده‌اند که ظاهرا تنها علتش بی‌پولی است. گرچه مسئولان کمیته ملی شیر مدارس بنابه دلایلی نامعلوم حاضر نیستند با رسانه‌ها ازجمله جام‌جم گفت‌وگو کنند، اما سیامک ابوالقاسمی، ‌مشاور معاونت توسعه مدیریت و پشتیبانی آموزش و پرورش که حاضر شد به پرسش‌های ما پاسخی کتبی بدهد، می‌گوید به دلیل بدهی سال گذشته ادارات کل آموزش و پرورش استان‌ها به شرکت‌های تامین‌کننده شیر مدارس و تخصیص نیافتن اعتبار مورد نیازاین طرح برای امسال، تاکنون امکان توزیع شیر رایگان در مدارس وجود نداشته است.

این توضیح اما ما را برد به سمت ماجرای توزیع شیر مدارس در یکی از خطوط هوایی کشور در هفته گذشته که البته اعلام شد به خاطراشتباه کارگران در کارخانه، از میان مواد خوراکی شرکت هواپیمایی سردرآورده است. دراین ماجرا اما نکته مهم این بود که کارخانه‌های تامین‌کننده، شیرویژه مدارس را تولید می‌کنند اما به علت بدهی‌های آموزش و پرورش این شیرها به‌دست دانش‌آموزان نمی‌رسد و قسمت بد ماجرا همین است.

چالش شیر مدارس با این حال تنها به دیر رسیدنش ختم نمی‌شود و باید تعداد دفعات اندک توزیع شیر در مدارس و سال به سال کمتر شدن این دفعات را نیزبه آن اضافه کرد. طبق توضیحی که ابوالقاسمی به ما داد، سال گذشته فقط 55 نوبت شیر در مدارس توزیع شد و امسال با این همه تاخیر که در شروع طرح رخ داده قرار است در مرحله اول 25 نوبت شیرتوزیع شود و مرحله دوم بماند برای وقتی که اعتبار شیر مدارس تامین می‌شود.

وضع عجیبی است، با این‌که کسی نسبت به کارایی توزیع شیر مدارس شک ندارد اما عزمی جدی برای نوشاندن بطری‌های کوچک 200 سی‌سی شیر به دانش‌آموزان وجود ندارد، آن هم میان جمعیتی که برای بسیاری از اینها، همین شیر از معدود خوراکی‌های مغذی است که در طول روز دریافت می‌کنند.

این وضع رنگ غم به خود می‌گیرد وقتی بدانیم سردمدار توزیع شیر در مدارس هستیم و مجامع جهانی ما را با این عنوان می‌شناسند حالا از کشورهای همقطارمان عقب افتاده‌ایم؛ از ترکیه که هفته‌ای پنج بار به دانش‌آموزانش شیر می‌دهد و از تایلند که درهرسال تحصیلی دانش‌آموزانش را با260 نوبت شیرتغذیه می‌کند.

مریم خباز

جامعه