تعبیر خوش رویای کارگردانی

فریدون جیرانی هم یکی از این نام‌هاست که پیش از پیروزی انقلاب فعالیت مطبوعاتی خود را آغاز کرده و در سال‌های ابتدایی پس از انقلاب نیز در کنار سایر دوستان خود فعالیتش را در سینما به عنوان فیلمنامه نویس و دستیار کارگردان آغاز کرد.

از آفتاب‌نشین‌ها تا سقوط در چاله صعود

جیرانی در ماه های ابتدایی پس از پیروزی انقلاب و در شرایطی که سینما وضعیت نابسامانی داشت، همراه دوستانش سید غلامرضا موسوی، مهدی صباغ‌زاده و امکانیان وارد این رشته شد و نخستین تجربه حرفه‌ای‌شان آفتاب‌نشین‌ها نام گرفت. جیرانی پس از این فیلم پرکار شد و فیلمنامه‌های زیادی نوشت که یکی از آنها به نام سناتور به کارگردانی مهدی صباغزاده با فروشی نجومی روبه‌رو شد. بسیاری از فیلمنامه‌نویسان با توجه به این که همیشه از بازنویسی کارشان توسط کارگردان‌ها دل خوشی ندارند، مترصد فرصتی برای نشستن روی صندلی کارگردانی هستند و فریدون جیرانی هم از این قاعده مستثنا نبود. صعود اولین کار سینمایی اوست که امید زیادی هم به موفقیت آن داشت، اما به دلیل ضعف ساختار و شخصیت پردازی با شکست سختی مواجه شد؛ چنان که جیرانی را سال‌های زیادی از کارگردانی دور ساخت.

اوجگیری با قرمز

جیرانی در بین سال های 76 تا 80 در سینما پرکار شد و فیلم‌هایی را روانه اکران کرد که علاوه بر موفقیت هنری به لحاظ تجاری نیز موفق به حساب می‌آید. از این میان، قرمز به عنوان دومین فیلم سینمایی وی کیفیت فوق‌العاده‌ای داشت و مورد توجه مخاطبان عام و خاص قرار گرفت. فیلم که براساس یک پرونده واقعی ساخته شد، علاوه بر ضرباهنگ مناسب از دو ستاره سینمای ایران در آن سال‌ها (محمدرضا فروتن و هدیه تهرانی) بهره گرفت که این دومی سیمرغ بلورین را هم از آن خود کرد. در کنار آن نمی‌توان از فضاسازی درخشان جیرانی که ریشه در علاقه‌اش به سینمای وحشت دارد هم به سادگی عبور کرد که در نهایت قرمز را به بهترین فیلم کارنامه کارگردانی‌اش تبدیل کرد.

جیرانی و تلویزیون

در یک دهه اخیر فریدون جیرانی بیشتر به سمت تلویزیون متمایل شده و دو مجموعه «مرگ تدریجی یک رویا» و «تعبیر وارونه یک رویا» را ساخت و در عین حال برنامه تلویزیونی «هفت» را نیز بنیان گذاشت. در اولی سراغ ملودرامی عاشقانه رفت که در پس زمینه آن تم‌های فرعی زیادی همچون: مهاجرت، خیانت، جریان روشنفکری و... موج می زد. با همه اینها او در روایت قصه خود موفق عمل کرد و توانست مخاطبان خود را تا حدود زیادی راضی نگه دارد. البته در این بین نباید از لوکیشن‌های خوش آب و رنگ نیمه دوم کار در استانبول هم غافل شد که برای تماشاگر تلویزیونی جذابیت‌های زیادی دارد، اما دیگر مجموعه تلویزیونی او تریلری جاسوسی با محوریت مساله امنیت ملی است که در عین حال از شخصیت‌های خوب و فکر شده‌ای در دو قطب قهرمان و ضدقهرمان سود می‌برد. البته جیرانی در اینجا هم از داستان‌های ملودرام محبوب خود دور نشد و داستان علاقه دختر جوان بازیگر تئاتر به نامزدش که خودخواسته در قالب یک نخبه هسته‌ای می‌رود را در دل داستان اصلی گنجانده است. هفت به عنوان نخستین برنامه زنده تلویزیونی با هدف بررسی سینمای ایران، جمعه شب‌ها روی آنتن شبکه سه سیما رفته و جیرانی در نقش سردبیر و مجری برنامه نقش مهمی در شکل‌گیری آن داشته است. سابقه مطبوعاتی جیرانی و احاطه‌اش روی تاریخ سینمای ایران در هفت بسیار به کمکش آمده و برخی ضعف‌هایش در اجرا را تا حدود زیادی پوشاند. با این حال جیرانی به دلیل اختلاف سلیقه‌ها سرانجام از هفت کناره گرفت و این در حالی بود که در مدت زمانی نه‌چندان طولانی بر شمار مخاطبان هفت به میزان قابل ملاحظه‌ای افزوده شده بود.