درست کردن ابرو یا کور کردن چشم ؟

در داستان‌ها همیشه گنج‌ها زیر خروارها خاک مدفون شده‌اند و برای یافتنشان باید زمین را کند. وارد آتشکده خشتی نیمه‌خرابه می‌شوند. یکی می‌گوید اینجا را بکنیم به گنج می‌رسیم. با دو افغانی شروع به کندن می‌کنند. دو نفر دیگر مراقبند تا اگر سر و کله کسی پیدا شد، سریع خبر دهند. مراقبان با هم اختلاط می‌کنند و از نقشه‌های خود برای پول حاصل از فروش گنج و عتیقه‌ها می‌گویند. به آنها تشر می‌زند که مراقب باشند. ناگهان دیوارها بر سرشان آوار می‌شود؛ حتی فرصت نمی‌کنند فریاد بزنند.

این ماجرا هفته گذشته در آتشکده قدیمی روستای رشک علیا در 34 کیلومتری زرند کرمان اتفاق افتاد. سه نفر زیر آوار مدفون می‌شوند. یکی از دو مراقب به روستا می‌رود و ماجرا را برای یکی از اهالی بازگو می‌کند، به امید این‌که امدادگران یاران مدفون‌شده‌اش را از زیر آوار نجات دهند.

ماموران امداد و نجات هلال‌احمر و انتظامی بسرعت سر صحنه حاضر می‌شوند. دیوارهای بلند آتشکده خشتی بر سر حفاران غیرمجاز آوار شده و آنها را زیر خروارها خاک دفن کرده؛ امدادگران برای سرعت بخشیدن به عملیات نجات، با بیل مکانیکی و لودر به خاکبرداری مشغول می‌شوند، بی‌آن‌که توجهی به بنای آتشکده تاریخی و حفظ آن داشته باشند. انگار که بخواهند ابرویش را درست کنند، زدند چشمش را هم کور کردند. شاید حق هم دارند؛ نجات جان یک انسان حتی اگر خطارکار باشد، در اولویت قرار دارد، اما سرانجام پس از ساعت‌ها خاکبرداری با جنازه سه حفار غیرمجاز مواجه می‌شوند.

حالا مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کرمان می‌گوید این حفاری غیرمجاز و آواربرداری غیراصولی با بیل مکانیکی و لودر، آتشکده قدیمی زرند را به طور کامل مخدوش کرده است.

این بنا در تپه‌ای باستانی متعلق به دوره ساسانی قرار دارد و از آنجا که دیوارهای خشتی آن از بین رفته است، محمود وفایی تنها راه‌حل را در شرایط فعلی پر کردن چاله‌های عمیق ایجاد شده می‌داند تا از خطر سقوط اهالی و ادامه حفر غیرمجاز جلوگیری شده و امکان نظارت بیشتر نیروهای یگان حفاظت میراث فرهنگی بر منطقه فراهم شود.

او معتقد است؛ این‌گونه تپه‌های باستانی را نمی‌توان به وسیله تابلو یا فنس‌کشی مشخص کرد، زیرا حفاران غیرمجاز بیشتر از هر زمان دیگر درخصوص حفاری و جست‌وجو کنجکاوتر خواهند شد.

سرزمین ما از حیث داشتن تپه‌ها و محوطه‌های باستانی و بناهای تاریخی رها شده بشدت غنی است و از سوی دیگر کم نیستند افرادی که چشم طمع به میراث فرهنگی و تاریخی کشور دارند تا با دستبرد و غارت این میراث، یک‌شبه ره صدساله را طی کنند. بنابراین احتمال تکرار حوادثی چون حادثه روستای رشک علیای زرند وجود دارد.

بر این اساس اگر یگان حفاظت میراث فرهنگی یا دستگاه‌های مربوط به امداد و نجات چون جمعیت هلال‌احمر، امدادگران زبده‌ای را تربیت کنند که با امداد و نجات در بناها و محوطه‌های تاریخی آشنا باشند، در صورت تکرار چنین حوادثی به طور حتم میراث فرهنگی و تاریخی کشور دچار آسیب کمتری خواهد شد.

کمیل انتظاری