پایان یک سال اقامت در فضا

این چهارمین سفر او به فضا بود و در این مدت موفق شد رکورد حضور یک آمریکایی را در فضا به مدت 215 روز بشکند و تا نزدیک به 341 روز ارتقا دهد. با این حال رکورد مجموع اقامت در فضا به مقدار 879 روز در فضا در پنج مأموریت در اختیار گنادی پادالکا و رکورد بیشترین حضور بی‌وقفه نیز در اختیار والری پولیوکوف به مدت 437.7 روز است که هر دو اهل روسیه هستند.

اسکات کلی نزدیک یک سال گردش زمین زیر پایش را از ایستگاه فضایی بین‌المللی تماشا کرد و ساعت 7 صبح دیروز به زمین بازگشت.

آژانس فضایی روسیه و ناسا، چهار سال پیش این مأموریت را طراحی کرده بودند تا در آن دو فضانورد را برای یک سال اقامت در فضا، راهی ایستگاه فضایی بین‌المللی کنند و اثرات بلندمدت اقامت در فضا را بر جسم و روان و عملکرد آنها مورد بررسی قرار دهند.

آزمایش‌های علمی

اسکات کلی در این مدت آزمایش‌های علمی متعددی بویژه در زمینه زیست‌شناسی در ایستگاه فضایی بین‌المللی انجام داده است: مطالعه بر جنین فریز شده موش‌ها در فضا، مطالعه روی چگونگی فرآیند ترمیم اعضای بدن در مورد کرم‌های پهن، بررسی رابطه همزیستی ماهی مرکب و باکتری‌های نورتاب در فضا، بررسی چگونه گسترش آتش و مهار آن در ایستگاه فضایی، عکاسی پی در پی از زمین در شب و روز، شکفتن نخستین گل یا آزمودن ارتباطات اینترنتی در فضا و نوشتن بلاگ‌های مختلف و پرینت سه‌بعدی چاپ اولین آچار در فضا از مهم‌ترین آزمایش‌هایی است که اسکات کلی و فضانوردان همراهش در یک سال اخیر در فضا انجام دادند.

وقتی آگاهانه موش آزمایشگاهی می‌شوید

اما مهم‌ترین آزمایش، همان مدت حضور اسکات کلی در فضا و مقایسه شرایط فعلی او با برادر دوقلویش مارک کلی است. زندگی در فضا، جایی که خبری از جاذبه و جو زمین نیست و در معرض انواع پرتوهای مضر کیهانی قرار دارد، عوارض فیزیولوژیک گوناگونی بر بدن فضانوردان می‌گذارد.

از آنجا که معمولا مطالعات علمی برای سنجش فاکتورهای خاص در شرایط آزمایشگاهی روی نمونه‌های یکسان و در شرایط بسیار مشابه باید انجام شود، وجود فضانوردان دوقلوی همسان که در تمام شرایط فیزیولوژیک خود شباهت حداکثری دارند، می‌تواند گزینه جالب توجهی برای پزشکان و محققان و بخصوص رسانه‌ها باشد؛ هر چند مطالعه روی یک نمونه آزمایشگاهی و نتیجه‌گیری از آن به لحاظ اعتبارسنجی علمی نمی‌تواند نتایج متقنی ارائه کند و از طرفی، مدت یک سال اقامت ـ با وجود طولانی بودن ـ بعید است اختلاف معنی‌داری روی کارکرد اندام‌های حیاتی اسکات ایجاد کرده باشد. محققان علاقه‌مندند مطالعات آزمایشگاهی متنوعی روی دو نمونه یکسان که یکی یک سال را در فضا گذرانده و دیگری همان مدت در زمین بوده، انجام دهند.

دوراندیشی برای کوچ از زمین

اگر قرار باشد دیر یا زود زمین جای مناسبی برای زندگی ما نباشد و به مهاجرت به‌کرات دیگری چون ماه و مریخ و در دورنمایی بسیار بلندپروازانه به کوچ به سیاره‌های فراخورشیدی فکر کنیم، پیش از هر چیز باید نسبت به خطرات اقامت طولانی مدت در فضا آگاه شویم. باید در نظر گرفت از آخرین باری که انسان به ماه سفر کرده حدود 43 سال می‌گذرد و در این مدت بجز مطالعاتی که در ایستگاه فضایی بین‌المللی، مجتمع مداری میر، اسکای لب، پروژه مارس 500 و پرتاب سال گذشته فضای پیمای اوریون به فاصله 6000 کیلومتری از زمین انجام شده عملا اقدام جدی خاصی برای مطالعه اثرات زندگی طولانی مدت بر بدن انسان انجام نشده و دانش ما در این زمینه نسبت به توسعه فناوری‌های مهندسی در حوزه هوافضا بسیار ناچیز است.

شاید نتایج حاصل از مطالعات پزشکی روی اسکات کلی آن‌قدر جذاب باشد و چنان سوالات مهم و جدیدی ایجاد کند که ناسا و آژانس فضایی روسیه توجیه منطقی برای طراحی آزمایش‌های فضایی پیدا کنند و بودجه بیشتری به این مطالعات تخصیص دهند.

کاظم کوکرم