ایرانی شدن صحنه نمایش

به گزارش جام‌جم، تلاش‌ها برای بومی‌سازی متون نمایشی در کشورمان هم چندسالی است که نمایشنامه‌نویسان را درگیر خود کرده است و امروز شاهد اتفاق خوبی در جدول اجراهای تئاتر فجر بودیم؛ اتفاقی که به گفته اهالی تئاتر به ایرانی‌تر شدن صحنه انجامیده و به مرور بر سبک زندگی نیز اثرگذار خواهد بود.

مرغ همسایه غاز نیست

هادی مرزبان، کارگردان تئاتر که تمرین تازه‌ترین اثرش «بازار عاشقان» روز گذشته و امروز در سالن اصلی تئاتر شهر و در حضور مخاطبان انجام شده، یکی از فعالان تئاتری است که از سال‌ها پیش نسبت به روی صحنه بردن نمایشنامه‌های ایرانی، حساسیت خاصی دارد. این کارگردان همه آثار نمایشنامه‌نویس فقید کشورمان اکبر رادی را اجرا کرده و همواره بر ایرانی بودن متن نمایش تاکید فراوان داشته است.

او درباره اهمیت این موضوع به جام‌جم می‌گوید: از سال‌های دور همیشه دغدغه این را داشته‌ام که نمایشنامه‌های ایرانی روی صحنه تئاتر برود. هرچند در گذشته کمتر شاهد این اتفاق بودیم، اما خوشحالم که حالا صحنه با نمایشنامه‌های ایرانی رنگین می‌شود و دیگر مثل سابق مرغ همسایه غاز نیست!

مرزبان ادامه می‌دهد: ما باید هویتمان را با این هنر همراه کنیم و شناسنامه خودمان را داشته باشیم؛ یعنی اول خودمان را بشناسیم، بعد برویم سراغ مرغ همسایه. اگر می‌خواهیم ژان پل سارتر کار کنیم، اشکالی ندارد خیلی هم خوب است، اما اول ابوریحان بیرونی خودمان را بشناسیم بعد برویم سراغ بقیه.

کارگردان نمایش «تانگوی تخم‌مرغ داغ» ادامه می‌دهد: ما منابعی در دست داریم که می‌تواند بهترین گنجینه برای خلق نمایشنامه ایرانی باشد. قصص قرآن، بوستان و گلستان سعدی، حماسه‌های بی‌بدیل شاهنامه فردوسی و صدها کتاب دیگر.

هر چیز خوب فقط در غرب نیست!

مردم روی صحنه نمایش، در سینما و سریال‌ها قهرمان می‌خواهند و اگر ما نتوانیم این قهرمان را به آنها ارائه کنیم، خواه ناخواه آنها را با قهرمانان دیگر فرهنگ‌ها روبه‌رو می‌کنیم و در این مرحله دو اتفاق نامطلوب رخ می‌دهد؛ یا ذهن مخاطب از داشتن قهرمان در میان خود و فرهنگ خود فاصله می‌گیرد و مدام در فرهنگ‌های دیگر به دنبال قهرمان می‌گردد یا از عالم هنر فاصله می‌گیرد.

مرزبان با تائید این موضوع می‌گوید: من تقصیر عمده این اتفاق را بر گردن دانشگاه‌ها می‌دانم. دانشجویان در دانشگاه‌ها طوری تربیت می‌شوند که فکر می‌کنند هر چیز خوب، مال غرب است و ما از خودمان هیچ چیز نداریم. پس فقط دنبال آثار غربی می‌روند و سعی می‌کنند شبیه آنها شوند و مثل آنها کار کنند. همین دانشگاه‌ها روزگاری بچه‌هایی را تربیت کردند که اکنون نمایشنامه‌نویسان مطرح و بزرگی هستند.

سبک زندگی سوژه‌ای تمام‌نشدنی

رحمت امینی، مدیر مرکز نمایش‌های حوزه هنری هم با مرزبان هم‌عقیده است و فکر می‌کند برای تغییر فضای نمایشنامه‌نویسی و ایرانی‌تر شدن آنها باید فضای دانشگاه‌ها را تغییر داد. او می‌گوید: اگر می‌خواهیم فضای تئاتر کشور و به تبع آن فضای ذهنی مخاطبان این هنر را تغییر داده یا بر آن تاثیر عمیق‌تری بگذاریم، باید سراغ دانشگاه‌ها برویم و امکانات بیشتر و شرایط بهتری را برای فضای آکادمیک تئاتر فراهم کنیم.

این مدرس دانشگاه اضافه می‌کند: مسئولان تنها درباره بومی کردن نمایشنامه حرف زدند، مثل همیشه نه برنامه درازمدتی برای این کار داشتند و نه از این اتفاق مهم پشتیبانی کردند، اما با این حال این جریان پیش رفت و گام‌هایی را هم برداشت؛ گام‌هایی که می‌تواند تاثیرات مهمی بگذارد.

کارگردان نمایش «جیجک علیشاه» تاکید می‌کند: این روند نیاز به تداوم دارد، نیاز به پشتیبانی و حمایت دارد تا بتواند با ادامه خود و حرکت در یک مسیر درست بر هنر نمایش در کشورمان و همچنین سبک زندگی ایرانی که برای هنرمندان سوژه‌ای تمام‌نشدنی است، بیشتر به آن بپردازیم.

زینب مرتضایی‌فرد

فرهنگ و هنر