تهران، میزبان هنرمندان خیابانی جهان

به گزارش جام‌جم، از جمعه شب، نمایشگاه گروهی «ضربات متفاوت تهران» با نمایش پوستر گرافیتی‌های 14 هنرمند سرشناس جهانی در گالری دنا آغاز شده است. نمایشگاهی که تهران را بعد از شهرهای نیویورک، لندن و کابل به عنوان چهارمین میزبان خود انتخاب کرده است. در این نمایشگاه آثار 14 هنرمند گرافیتی مطرح دنیا به نمایش درآمده است. ساندرا چِوریر، بیجویر، اتوشاده، آیسی اند سات، مارتین واتسون، پز هوستون، نفیر، وینی میرا، مدسی، ارنست زاخارویچ، سپت، کانواز، کارت وان و لِوالِت هنرمندان حاضر در این نمایشگاه هستند.

بالا رفتن کیفیت گرافیتی

برپایی این نمایشگاه بار دیگر این بحث را در محافل هنری و شهری مطرح می‌کند که آیا گرافیتی می‌تواند در کشور ما با مولفه‌های بومی و به صورت قانونی فعالیت کند یا خیر؟ این پرسش را با فرشید پارسی کیا، مدیر گالری دنا که این روزها میزبان نمایشگاه هنرمندان گرافیتی جهان است، مطرح می‌کنیم. او هدف از برپایی نمایشگاهش را آشنایی هنرمندان گرافیتی ایرانی با آثار شاخص جهانی عنوان می‌کند و می‌گوید: اگرچه گرافیتی در ایران شکل قانونی ندارد، ولی به هرحال هنرمندان گرافیتی کارشان را می‌کنند. پس چه بهتر کارهای شاخص جهانی را ببینند تا کیفیت کار خود را بالا ببرند. ما خواستیم به عنوان یک مرجع قانونی در گالری این آثار را نمایش دهیم تا اطلاعات مفیدی را به هنرمندان گرافیتی منتقل کنیم. مدیر گالری دنا می‌افزاید: یکی از مشکلات ما این است که معمولا هنرمندانی که گرافیتی کار می‌کنند، 15 تا 25 ساله هستند که نگاهشان خیلی عمق ندارد. به همین دلیل باید به آنها که در سنین کم هستند، این امکان را داد کارهای شاخص را ببینند تا به نگاهشان عمق ببخشند.

گرافیتی هنری مستقل است

آرش تنهایی، طراح گرافیک و پژوهشگر هنر نیز به خبرنگار ما می‌گوید: درست است که این روزها گالری دنا نمایشگاهی از آثار گرافیتی برپا کرده، اما این هنری است که باید آن را در خیابان ببینیم. گرافیتی در ایران قدمت زیادی دارد و ما این عقبه را در دیوارنویسی‌های روزهای انقلاب دیده ایم. بنابراین نمی‌توانیم بگوییم گرافیتی هنری غربی است.

او در این باره که چقدر شهرداری می‌تواند به این هنر شکل قانونی بدهد، می‌افزاید: اساسا ماهیت گرافیتی این است که با اجازه کار نمی‌کند. اگر روزی شهرداری حتی دیواری به این هنر اختصاص دهد، باز هم هنرمندان گرافیتی در دیوار کناری آن کار می‌کنند. چون اساس زنده بودن گرافیتی به استقلال آن است. اما شهرداری می‌تواند تسهیلاتی در نظر بگیرد تا گرافیتی‌های خوب حفظ شود. همان طور که در شهر پاریس مثلا برای گرافیتی‌های هنرمندان سرشناس، شهرداری شیشه‌ای روی کارها می‌کشد تا از آنها حفاظت شود.

محمد آزرم، شاعر و منتقد هنری هم معتقد است یکی از کمبودهای شهر تهران آثار گرافیتی است. او بیان می‌کند: شهرداری می‌تواند با اختصاص دادن دیوارهایی به جوانان، شور و هیجان آنها را به سمت خلق آثار خوب هدایت کند؛ اما متاسفانه نگاه شهرداری این نیست و به هنرمندان گرافیتی به شکل مشتی تخریب‌چی نگاه می‌کند. او می‌افزاید: هنر گرافیتی حتی این قابلیت را دارد که جاذبه توریستی ایجاد کند؛ به این معنا که توریست‌ها ببینند در اینجا این آزادی وجود دارد که هنرمندان ایده‌های خود را روی دیوار و در شهر اجرا می‌کنند. من گمان می‌کنم شهرداری می‌تواند به جای انبوه دیوارهایی که به نقاشی دیواری‌های تکراری اختصاص داده، بخشی را هم به هنر گرافیتی اختصاص دهد.

اقدامات شهرداری

سیدمجتبی موسوی، معاون فرهنگی و هنرهای شهری سازمان زیباسازی شهر تهران به خبرنگار ما می‌گوید: گرافیتی یک هنر اعتراضی است و در هیچ جای دنیا هنر با مجوزی نیست؛ یعنی این طور نیست خلق اثر گرافیتی با مجوز صورت بگیرد. هنرمندان گرافیتی هم با همین رویکرد کار می‌کنند و اصلا به هنرمندان ناسازگار و منتقد معروفند.

موسوی ادامه می‌دهد: تقریبا در همه شهرهای دنیا گرافیتی جزو معضلات شهری محسوب می‌شود، اما در برخی شهرها برای این راهکاری ایجاد کنند، دیوارهایی را برای فعالیت هنرمندان گرافیتی در نظر گرفته‌اند. در همین شهرها هم باز هنرمندان گرافیتی بنا به همان روحیه ناسازگاری روی دیوارهای دیگری کار خود را انجام می‌دهند. معاون فرهنگی و هنرهای شهری سازمان زیباسازی شهر تهران درباره رویکرد این نهاد به مقوله گرافیتی می‌گوید: همین چند روز پیش در شورای هنری سازمان مفصل درباره گرافیتی صحبت شد. صحبت‌هایی شده که در آینده دیوارهایی برای فعالیت هنرمندان گرافیتی ایجاد شود، اما اینها فعلا در مرحله حرف است و هنوز اقدام عملی رخ نداده است. با این حال به نظر نمی‌رسد که کاری غیرعملی باشد.

سجاد روشنی