افغانستان، بحران بعدی مهاجران

موج جدید این آوارگان پس از حملات تازه طالبان در سال جاری آغاز شد و با رسیدن این درگیری‌ها به قندوز و حتی تصرف چند روزه این شهر به دست شبه‌نظامیان، بحران عمیق‌تر شد. در همین رابطه کارمندان اداره گذرنامه افغانستان ماه گذشته اعلام کردند به‌طور میانگین روزانه 2000 نفر برای خروج از این کشور به این اداره مراجعه می‌کنند. این آمار در مقایسه با شش ماه گذشته، رشدی سه برابری داشته است.

در دهه‌های اخیر بسیاری از آوارگان این کشور، پاکستان را به‌عنوان مقصد خود انتخاب می‌کردند و به همین دلیل در حال حاضر نزدیک به سه میلیون افغانی در پاکستان زندگی می‌کنند. اما افغان‌ها می‌گویند مقامات پاکستان امسال رفتارشان تغییر کرده و آنها را مجبور به ترک این کشور کرده‌اند. سازمان بین‌المللی مهاجرت می‌گوید از ابتدای ماه ژانویه تاکنون نزدیک به 90 هزار افغانی مجبور به ترک پاکستان شده‌اند.

همچنین شنیده می‌شود اسلام‌‌آباد قصد دارد کارت شناسایی نزدیک به 5/1 میلیون مهاجر افغان را در پایان سال جاری تمدید نکند.

اخراج از پاکستان سر آغاز مشکلات این افراد است. بسیاری از آنها باید در کمپ‌های سازمان ملل در جلال‌آباد مستقر شوند؛ شهری که مرکز سابق طالبان بوده و شبه نظامیان فعال در آنجا به داعش پیوسته‌اند. خطر بیشتر برای آن دسته از آوارگانی است که متعلق به شیعیان هزاره هستند زیرا بسیاری از آنها به‌دلیل ترس از کشتار طالبان مجبور به ترک کشور می شوند. از سوی دیگر، افغان‌ها نمی‌توانند انتظار کمک زیادی از دولت خود داشته باشند. یکی از مقامات آمریکایی که نمی‌خواهد نامش فاش شود می‌گوید وزارت خارجه آمریکا پس از آن که متوجه شد وزارت پناهجویان افغانستان فاسد و ناکارآمد است، کمک‌های خود به این وزارتخانه را متوقف کرده است.

همین شرایط باعث شده افغان‌ها اروپا را به‌عنوان مقصد بعدی خود انتخاب کنند. بنا به گفته سازمان ملل و کشورهای اروپایی، حدود 20 درصد از 500 هزار نفری که سال جاری از طریق مدیترانه به اروپا رسیده‌اند، افغانی هستند. این موج می‌تواند چالشی جدی برای اروپا باشد که این روزها با بزرگ‌ترین بحران پناهجویان از زمان جنگ جهانی دوم رو‌به‌روست. از سوی دیگر اگر اروپا مرزهای خود را روی این افراد ببندد، تنها نتیجه‌اش این است که پاکستان با چالشی تازه رو به رو ‌می شود. اینجا نیاز است جامعه بین‌الملل هر چه سریع‌تر برای از بین بردن این درد فزاینده افغان‌ها وارد عمل شود. دولت افغانستان که درگیر جنگ و بی‌ثباتی است، نمی‌تواند راه‌حل مناسبی برای بحران مهاجران پیدا کند. کشورهایی همچون پاکستان نیز نسبت به این معضل بی‌تفاوت هستند.

در این میان نقش کشورهای اروپایی و غربی بسیار مهم است. اروپایی‌ها که نظامیانشان در عملیات ناتو در افغانستان مشارکت داشته‌اند باید از تامین امنیت مهاجران افغان در مرزهای خود اطمینان حاصل کنند. واشنگتن نیز باید اعطای ویزای مخصوص به آن دسته از افغان‌ها را که برای ایالات متحده کار می‌کردند، تسهیل کند. چند وقت پیش اعلام شد نزدیک به 13 هزار افغانی و عراقی با چنین شرایطی در انتظار پاسخ از سوی آمریکا هستند.

علاوه بر تامین امنیت، گروه‌های کمک رسان بین‌المللی باید روند ایجاد مناطق امن در افغانستان را سرعت بخشند. این نیاز زمانی بیش از پیش احساس می‌شود که سازمان ملل اعلام کرده نزدیک به یک میلیون افغانی در داخل مرزهای این کشور آواره هستند.

با توجه به نبود تلاش کافی برای پایان دادن به خشونت، فساد و بحران اقتصادی در افغانستان، به نظر می‌رسد ایجاد این مکان‌های امن بهترین انگیزه به‌منظور نگه داشتن افغان‌ها در کشور خودشان است. گرچه این راهکار موقتی است، اما ممکن است بتواند این بحران خطرناک را تا حدودی کنترل کند.

منبع: روزنامه نیویورک تایمز

مترجم: حسین خلیلی