تصویرگران خوش‌آتیه و خلاقی داریم

شورای کتاب کودک به خاطر کدام کارها شما را برای این جایزه به عنوان نامزد معرفی کرده است؟

اصولا افراد را برای یک دوره فعالیت معرفی می‌کنند و نه یک کار خاص. البته باید از شورا بپرسید چرا مرا معرفی کردند.

اگر شما این جایزه را ببرید، اولین تصویرگر ایرانی هستید که به این موفقیت می‌رسید؟

اولین تصویرگر خاور‌میانه‌ای می‌شوم؛ چون تا به حال کسی نبرده است.

شما صرفا برای کتاب‌های کودکان و نوجوانان تصویرگری انجام می‌دهید یا برای کتاب‌های بزرگسال هم کار می‌کنید؟

هم کتاب‌های کودک و نوجوان و هم کتاب‌های بزرگسال؛ ولی کارهای بزرگسال بیشتر در مجموعه پوستر و طرح روی جلد قرار می‌گیرد.

یکی از مسائلی که کتابخوان‌های ما همیشه به آن خرده می‌گیرند، طرح جلدهایی‌‌ است که روی مهم‌ترین کتاب‌های منتشر شده چاپ می‌شود. شما که سال‌ها در این زمینه کار کرده‌اید، نظرتان چیست؟

درباره طرح جلدهایی که در بازار نشر می‌بینیم؟

بله.

من اشراف کامل ندارم، اما حق دارند چنین انتقادی می‌کنند. برخی کارها واقعا ضعیف است و به هیچ وجه در خور متنی که نویسنده زحمتش را کشیده، نیست. فکر می‌کنم قسمتی از قصور به‌عهده ناشران است. مهم ترین قدم را خود ناشران باید بردارند. اغلب ناشران اشراف کاملی بر بعد بصری کار و همچنین زوایای گرافیکی کتاب ندارند. آنها حتما باید یک مدیر هنری در اختیار داشته باشند تا بتوانند بخش تصویرگری کتاب را هدایت کنند.

نکته دیگر استفاده از افراد حرفه‌ای ‌ است. گاهی ناشران برای کم کردن هزینه‌ها و مشکلات اقتصادی سفارشات را به هر کسی که حتی تحصیلات ندار‌د می‌دهند و گاهی حتی عنوان می‌کنند از این روش جواب می‌گیرند، ولی در دراز مدت تاثیر معکوس می‌گذارد.

‌جمعه گذشته کارگاهی در آموزشگاه ایده برگزار کردید. درباره این کارگاه صحبت کنید.

کارگاه آموزشگاه ایده کارگاهی یکروزه بود و در آن نشانه‌شناسی تصویر از متن را تدریس کردم. در این کارگاه برای بچه‌هایی ‌ که شرکت کردند این موضوع را مطرح کردم چطور ‌ با یک متن ارتباط برقرار کنند، نشانه‌های تصویری اش را استخراج و با ایده‌هایی از نظر بصری متن را توصیف و در عین حال‌ از نظر معنایی به متن اضافه کنند.

هنرآموزانی که در این کارگاه شرکت کردند، آماتور بودند یا این که‌ باید با مبانی کار آشنایی می‌داشتند؟

مسلما برای کسانی بود که در این زمینه کار کرده‌اند و کار بلد هستند.

مایلم قدری درباره روش کار تصویرگری برای یک کتاب صحبت کنید. مثلا به شما پیشنهاد می‌شود برای یک کتاب طرح جلد بزنید یا تصویرگری کنید. چطور متن را به تصویر بدل می‌کنید.

توضیحش مفصل است. باید به کارگاه بیایید.

برای مخاطبان عام روزنامه ‌ مختصر توضیح دهید.

بهترین روش این است که ابتدا با نویسنده متن گفت‌وگو کنید تا با دنیای او ارتباط برقرار کنید. نکته دیگر این که هرچقدر فضای داستان و فضای ذهنی نویسنده را بیشتر درک کنید، موقع تصویرسازی راحت‌تر می‌توانید به پیام داستان نزدیک‌‌ شوید. انتخاب داستان‌هایی که با روحیه و حال و هوای تصویرگر نزدیک‌تر است حالت بهتری به نتیجه نهایی کار می‌دهد. از طرفی پیدا کردن ایده کار، مرحله به مرحله نیست. گاهی محصول یک روش کشف و شهود است‌ و در یک آن با خواندن متن به تفسیر می‌رسید، اما گاهی روزها باید کلنجار بروید و اتود بزنید تا به تصویر نهایی برسید.

در تصویرگری چقدر به عناصر ایرانی می‌پردازید؟

‌ به عنوان یک ایرانی، به چیزهایی که با من عجین است توجه می‌کنم. نخستین مخاطبانم مردم ایرانند، پس باید راحت‌تر با عناصر تصویر‌های من ارتباط برقرار و همذات‌پنداری کنند. اینها نشانه‌هایی است که بیشتر در کارهایم استفاده می‌کنم تا مخاطبانم را جذب کنم و بتوانم پیام‌ها و ایده‌هایم را به آنها منتقل کنم.

در تصویرگری‌های شما رنگ‌های شاد زیاد است. در جلد خیلی از کتاب‌ها شاهدیم زمینه جلد کتاب شاد، اما تصویر اصلی فاقد روح است. استفاده از رنگ برای تصویرگری روی جلد چقدر می‌تواند مهم باشد؟

یکی از عواملی که باعث می‌شود خریدار نسبت به کتاب یا هر محصول دیگری انگیزه پیدا کند، رنگ است. عوامل دیگری هم هست. حتی عوامل جدیدی را می‌توان ایجاد کرد تا خریدار به خرید تمایل پیدا کند. البته باید این را هم گفت که ما اطرافمان رنگ کم می‌بینیم. اما این که چطور پالت رنگ را به محتوای کتاب نزدیک کرد، به تصویرگر و تجربه و دانش او برمی‌گردد.

به طور کلی تصویرگری کتاب‌ها را (چه کتاب‌های کودکان و نوجوانان و چه کتاب‌های بزرگسال) را چطور ارزیابی می‌کنید؟ به نظر شما تصویرگران امروز ما در مقایسه با نسل درخشان تصویرگران نسل قبل که چهره‌هایی مانند پرویز کلانتری و فرشید مثقالی بودند، در چه جایگاهی هستند؟

ما تصویرگران ‌ خوش‌آتیه و خلاقی داریم. مشکل اصلی شرایط اقتصادی نامطلوب و بازار نابسامان کتاب است و این موضوع، تاثیرش را‌ طولانی‌مدت در نحوه سفارش دادن می‌گذارد. وقتی شرایط اقتصادی مناسب نباشد، مجری هم از کار می‌زند و شاهد کارهایی می‌شویم که قدرت و قوامی که از تصویرگران خوبمان حتی انتظار داریم، نمی‌بینیم.