حدیث لبخند

اما مگر می‌شود یک مکتب فکری درباره موضوعی واحد، دو موضعگیری کاملا متضاد داشته باشد؟ به نظر می‌رسد پاسخ این پرسش منفی است و ناسازگاری میان این دو دسته از احادیث، کاملا ظاهری و سطحی است. این ناسازگاری با توجه به برخی از احادیث که خنده و شوخی را تحسین کرده‌اند، ولی به آن قید زده‌اند، برطرف می‌شود. مثلا در کتاب کافی از امام باقر(ع) روایت شده است که «خداوند عزوجل، کسی را که در میان جمع شوخی کند، دوست دارد به شرط آن که ناسزا نگوید.» و نیز از امام صادق(ع) روایت شده است که «رسول اکرم صلی الله علیه و آله شوخی می‏‌کردند ولی جز حق چیزی نمی‏‌گفتند».

با تامل در محتوای احادیثی از این دست به یک نتیجه می‌رسیم: موضع اسلام در برابر مساله شوخی و خنده، در درجه نخست مثبت است، مگر این‌که این خنده و شوخی همراه و منتج به پدیده‌ای منفی شود. از جمله نتایجی که شوخی‌کردن ممکن است به‌آن منجر شود، می‌توان این موارد را ذکر کرد: دروغ گفتن، اذیت و آزار دیگران، کم شدن قدر و ارج خود انسان، ناسزا گفتن، به خطر افتادن حریم‌ها و از بین رفتن احترام متقابل انسان‌ها در برابر یکدیگر، شجاع شدن دیگران برای تعرض به انسان و....

مواردی که ذکر شد، از جمله مسائلی است که در احادیث مورد توجه بوده و به مومنان سفارش شده است که مراقب باشند تا شوخی‌هایشان به این موارد منجر نشود. از این‌رو خندیدن نه تنها یک عمل درست است، بلکه در زندگی یک مومن، نقش محوری و اصیلی دارد، و شاهد این ادعا این است که معروف است لبخند معمولا از صورت پیامبر اسلام(ص) محو نمی‌شد و نیز از امام علی(ع) روایت شده است که درباره رسول اکرم فرمودند: «هرگاه رسول اکرم صلی الله علیه و آله یکی از اصحاب خود را غمگین می‏‌دیدند، با شوخی او را خوشحال می‏کردند و می‏فرمودند: خداوند، کسی را که با برادران (دینی)‌اش با ترشرویی و چهره عبوس روبه‌رو شود، دشمن می‏دارد.»