اسرار لبخند

لبخند ممکن است طبیعی یا تصنعی باشد.‌ یک لبخند واقعی، پرمعنا و بی‌اختیار را می‌توان با کمک فیزیولوژی برحسب این که چه ماهیچه‌هایی از صورت، از جمله اطراف گونه، چشم و لب‌ها به کار می‌افتند، تشریح کرد.‌

لبخندهای متفاوتی همچون کنایه آمیز و گاه حاکی از بدبختی و تیره‌روزی (لبخند کج)، مودبانه (که بیشتر از روی تظاهر است) وجود دارد.‌ البته لبخندهای مودبانه گاهی اوقات علامت شرمساری و خجالت بوده و گاهی اوقات نشان دهنده شادی است.

برخی افراد بویژه خانم‌ها هنگام شادی گریه می‌کنند و برعکس برخی نیز در واکنش به شوک یا خجالت بیش از حد، می‌خندند.‌ اما لبخند و خنده واقعی تنفس را بهتر کرده و فشار خون و ضربان قلب را پایین می‌آورد.‌ لبخند باعث ترشح هورمونی دربدن می‌شود که کمک می‌کند احساس بهتری پیدا کنیم و حتی بخواهیم بیشتر لبخند بزنیم.

توجه به لبخند و علم آن با توضیحاتی از «چارلزداروین»، بنیانگذار نظریه تکامل شروع شد.‌ او متوجه شد لبخند ـ‌ که همانند گریه منحصر به فرد انسان است ـ‌ نوعی رفتار غیرکلامی مشابه در تمام فرهنگ‌های روی کره زمین است و مانند دیگر زبان‌های بدن – ژست‌های مختلف ـ‌ مشروط به یادگیری نیست.‌ نوزادانی که نابینا به دنیا می‌آیند درست مانند نوزادان بینا لبخند می‌زنند.‌

ما از پنج هفتگی لبخندزدن را شروع می‌کنیم.‌ نوزادان معمولا با گریه توجه بزرگسالان را به خود جلب کرده سپس با لبخندزدن آن توجه را حفظ می‌کنند.‌ بیشتر مواقع لبخندزدن و خندیدن همراه هم رخ می‌دهد؛ پس می‌توان گفت ریشه‌ای مشابه دارند.‌ لبخند واقعی نیز شادی درونی فرد را نشان می‌دهد و به او کمک می‌کند با دیگران ارتباط برقرار کند.‌ در حقیقت انسان از قبل طوری برنامه‌ریزی شده است که به وسیله لبخند زدن با دیگران ارتباط برقرار کند.‌ افرادی که به دلایل مشکلات جسمی مانند فلج بودن ماهیچه‌های صورت نمی‌توانند لبخند بزنند، در برقراری ارتباط با دیگران مشکل بیشتری دارند.

زنان به طور متوسط بیش از مردان لبخند می‌زنند.‌ در دوماهگی دختربچه‌ها بیش از پسربچه‌ها لبخند می‌زنند.‌ از طرفی مردان قوی به مراتب کمتر از دیگر مردان لبخند می‌زنند و از اینجا می‌توان نتیجه گرفت که لبخند زدن تا حدی می‌تواند به مقدار ترشح تستوسترون مرتبط باشد.‌

سرایت لبخند

شواهد بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد ما بی اختیار حالات چهره دیگران را تقلید می‌کنیم و آن حالت خاص چهره در گروه‌های اجتماعی می‌تواند به بقیه افراد سرایت کند.‌ درواقع افراد با دیدن حالات چهره دیگران، آنها را ارزیابی کرده و واکنشی درخور آن از خود بروز می‌دهند و البته با کسانی که لبخندهایی مثبت‌تر از دیگران برلب دارند، ارتباط بهتری برقرار می‌کنند تا جایی که می‌گویند: «اگر به دنیا بخندی، دنیا نیز همراه تو می‌خندد اما اگر گریه کنی، خودت به تنهایی گریه خواهی کرد.‌«

از ویژگی‌های مسری بودن حالات چهره و معجزه لبخند، فروشندگان و کسانی که پای میز مذاکرات می‌نشینند بیشترین بهره را می‌برند.‌ فردی که اول از همه لبخند می‌زند احتمال لبخند زدن دیگران را افزایش می‌دهد و می‌تواند اعتماد و علاقه و در نتیجه همکاری و مساعد آنها را به دست آورد.

نقشه‌ای از مفاهیم لبخند

محققان زبان بدن درتلاش‌اند نقشه‌ای مطمئن از لبخندها و معانی‌شان طراحی کنند.‌ آنها ابتدا با بررسی شامپانزه‌ها به نتایج جالبی دست پیداکردند.‌ شامپانزه‌ها دو نوع لبخند دارند:

*‌ ‌ لبخند تسلیم و مطیع: در این حالت لب‌ها فرورفته و دندان‌ها نمایان است.

*‌ ‌ لبخند شاد و نمایشی: فک پایینی شامپانزه به حالت افتاده و گوشه‌های دهان به عقب کشیده شده است.

لبخند تسلیم نشان‌دهنده صلح و آرامش است و رفتار بدون درگیری است.

لبخندزدن در انسان نیز می‌تواند علامت تسلط و برتری کسی نسبت به دیگری باشد.‌ اگر به رفتار دو نفر از دو طبقه اجتماعی دقت کنید، متوجه می‌شوید افراد مسلط بر دیگری در شرایط دوستانه‌تر بیشتر لبخند می‌زنند اما در شرایطی که چندان دوستانه نیست کمتر بر لب لبخند دارند.

روان شناس‌ها متوجه تفاوت‌های بسیاری در لبخندهای افراد شده‌اند، اما تمایز اصلی بین لبخندها، واقعی و تصنعی بودن آنهاست.‌ لبخندهای تصنعی بیشتر مواقع به منظورهای متفاوتی رخ می‌دهد مثلا فرد وانمود می‌کند شاد، معاشرتی یا موافق گروهی است.‌ این نوع لبخندها از آنجا که فقط لب‌ها را دربرمی گیرد و نه چشم‌ها را براحتی قابل شناسایی است.‌ همچنین لبخند واقعی، ماهیچه‌های مربوط به استخوان گونه و چشم‌ها را در بر می‌گیرد، اما در یک لبخند تصنعی فقط ماهیچه‌های گونه درگیر می‌شود.‌

محققان انواع متفاوتی از لبخند مانند تلخ، سرکوب شده، تهاجمی، همه چیزدانی، مرموز، قاطع و از خودراضی نام می‌برند و بر اساس ماهیچه‌های صورت و انگیزه‌های روان‌شناسی، فهرستی ایجاد کرده‌اند که می‌توان با کمک آن طبیعت برخی لبخندها را متوجه شد.

1ـ‌ لبخند محسوس

این لبخند طولانی و مشتاقانه است و نشان از احساس مثبت و شادی و رضایت کامل فرد دارد.

2ـ‌ لبخند حاکی از ترس و تحقیر

این نوع لبخند تنها لب و ماهیچه‌های گونه را دربرمی‌گیرد و در این حالت فرد احساس خوبی ندارد.

3ـ‌ لبخند سرکوب شده

در این نوع لبخند فرد سعی می‌کند احساسات مثبت خود را سرکوب یا حداقل مخفی کند.

4ـ‌ لبخند تیره روزی

این نوع لبخند احساس پر از بدبختی و فلاکت فرد را نشان می‌دهد.‌

5ـ‌ لبخند احساساتی

این لبخند تاحدی همراه با خجالت است، زیرا فرد سعی می‌کند صورت یا نگاهش را از کسی که به او علاقه نشان داده، بدزدد.

6ـ‌ لبخند ملایم سازنده

این لبخند باعث می‌شود طرف مقابل را وادار به لبخندزدن کند.

7ـ‌ لبخند تسلیم

این لبخند نشان می‌دهد فردی تصمیم گرفته موضوعی تلخ را بدون اعتراض بپذیرد.

8ـ‌ لبخند هماهنگ

این لبخند نوعی لبخند مودبانه حاکی از همکاری، تائید، درک و توافق است.‌

9ـ‌ لبخند واکنشی شنونده

فرد با این نوع لبخند نشان می‌دهد تمام حرف‌های شنیده شده را کاملا درک می‌کند و در عین حال سخنگو را به ادامه دادن تشویق می‌کند.

شناسایی لبخند مصنوعی

برای شناسایی لبخندهای تصنعی باید به چهار مورد توجه کنید:

1ـ‌ مدت زمان لبخند: مدت زمان لبخند در شناسایی لبخند تصنعی بسیار مهم است، زیرا این نوع لبخندها معمولا طولانی‌تر است.

2ـ‌ همراهی: اگرچه در لبخند تصنعی فرد سعی می‌کند دهان و چشم‌ها را به کار گیرد، اما این دو بخش از صورت خیلی زود ارتباطشان را با هم از دست می‌دهند؛ به این معنی که فرد هنگام لبخند تصنعی نمی‌تواند هر دو بخش صورت را به مدت طولانی در حالت لبخند نگه دارد.

3ـ‌ مکان: لبخندهای دروغین بی‌اختیار نیست و در همان حال بخش پایینی صورت را دربرمی گیرد.‌ درحالی که لبخندهای ناخودآگاه بخش بالایی صورت و اطراف چشم و ابرو را بیشتر درگیر می‌کند.‌

4ـ‌ تقارن: اگر صورت هنگام لبخند زدن تقارن خود را حفظ نکند و یک طرف صورت را بیشتر دربرگیرد (مثلا هنگام کج لبخند زدن) آن لبخند تصنعی است.

افرادی که به دلیل کارشان مجبورند لبخند بزنند، این ویژگی بخش طبیعی فعالیت کاری‌شان شده و آنها خود به خود هنگام کارکردن لبخند برلب دارند.‌ افرادی که همیشه لبخند می‌زنند به دلیل دریافت واکنش مثبت از دیگران در کار و زندگی‌شان موفق تر از دیگران هستند.‌

لبخند و فرهنگ‌

در فرهنگ‌های مختلف لبخندزدن آداب خاص خود را می‌طلبد؛‌ مثلا ادب و نزاکت حکم می‌کند چه موقع لبخند زده و چه موقع نزنیم.‌ یا دربرخی فرهنگ‌ها مردم بیشتر لبخند می‌زنند و دربرخی فرهنگ‌ها مانند آسیایی‌ها مردم هنگام لبخند زدن جلوی دهانشان را می‌گیرند.‌ در برخی جوامع مانند انگلیس، اعتقاد براین است که باید لب بالایی دهان را محکم نگه‌ داشت و به این ترتیب احساسات را مخفی کرد.‌ انگلیسی‌ها حتی مراقب هستند هنگام خندیدن دندان هایشان نمایان نشود.‌ ازطرفی لبخند غنچه‌ای معروف انگلیسی نیز تا مدت‌ها راز جذابیت و زیبایی بیشتر محسوب می‌شد.

مترجم: نادیا زکالوند

جام‌جم

منبع: psychologytoday