پیشگیری از بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان را بیاموزیم

در بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان، عامل بیماری از طریق یک حیوان مهره‌دار به انسان منتقل می‌شود. عوامل بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان متعدد است و شامل باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها می‌شود. مهم‌ترین بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان که در کشور ما دیده می‌شود شامل تب مالت، سالک، حیوان‌گزیدگی و هاری، سیاه‌زخم، کیست هیداتیک و تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو است. از سوی دیگر به دلایل مختلف، خطر ورود بیماری‌های دیگر مانند جنون گاوی، تب دره ریفت و آنفلوآنزای پرندگان را نیز نباید نادیده گرفت.تاکنون ‌1415 عامل بیماریزا برای انسان شناخته شده که 61 درصد آن از حیوان به انسان منتقل می‌شود. حیوانات وحشی عامل بسیاری از بیماری‌های حیوانات اهلی و انسان هستند. این بیماری‌ها به عنوان بیماری‌های شغلی نیز مطرح هستند و در افرادی که با حیوانات سر و کار دارند ازجمله دامداران، دامپزشکان محیط‌بانان و افرادی که در باغ وحش با حیوانات وحشی سر وکار دارند، شایع‌تر است. با توجه به این‌که جمعیت قابل توجهی از کشورمان در روستا‌ها سکونت دارند و اکثرا دامدار هستند، احتمال ابتلا به این بیماری‌ها در آنها بیشتر است. از طرف دیگر به دلیل استفاده از فرآورده‌های دامی، در صورت آلودگی احتمال ابتلا به این بیماری‌ها حتی در مناطق شهری وجود دارد. مسافرانی که به مناطق روستایی سفر می‌کنند، باید توجه داشته باشند که در صورت مصرف فرآورده‌های لبنی غیرپاستوریزه و تماس با دام یا قرار گرفتن در معرض گزش پشه در معرض ابتلا به این بیماری‌ها قرار می‌گیرند.

پیشگیری از این نوع بیماری‌ها آسان‌تر از درمان است. گرچه امروزه راه‌های پیشگیری و درمان موثر برای بسیاری از بیماری‌ها شناخته شده، ولی کماکان راه درمان بسیاری از بیماری‌ها ناشناخته است. این بیماری‌ها می‌توانند به طور مستقیم از حیوان به انسان منتقل شوند؛ مثل تب مالت، هاری و تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو. همچنین ممکن است بیماری به وسیله یک ناقل (پشه) به انسان منتقل شود؛ مثل سالک و بیماری دنگ. برخی دیگر از بیماری‌ها نیز مانند تب مالت از طریق مصرف فرآورده‌های لبنی منتقل می‌شوند.

مهم‌ترین اقدامات برای پیشگیری از این بیماری‌ها، ارتقای آگاهی جامعه است. البته کنترل این گروه از بیماری‌ها بدون مشارکت سازمان‌های مختلف ازجمله وزارت کشور، ‌سازمان دامپزشکی،‌ سازمان شهرداری‌ها، ‌نیروی انتظامی و محیط زیست و مراکز تحقیقاتی بیماری‌های مشترک انسان و حیوان امکان‌پذیر نیست. بی‌شک آگاهی جامعه از روش‌های پیشگیری در کنار ‌استفاده از دام و فرآورده‌های دامی قابل اطمینان و پاستوریزه،‌ تماس با دام با رعایت ایمنی کافی،‌ دفع ناقلان و حیوانات موذی و ‌رعایت احتیاط لازم در پیشگیری از انتقال بیمارستانی، برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها موثر است.

دکتر محمدرضا شیرزادی
‌ رئیس اداره بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان وزارت بهداشت