سپرده کوتاه‌ مدت در مسابقه بانک‌ها

این اقدام احتمالا با هدف جلوگیری از راه افتادن مسابقه نرخ سود در سپرده‌های زیر یک سال - یعنی سپرده‌های روز شمار، 3، 6 و 9 ماهه - اتخاذ شده است، چرا که تنها راه بانک‌ها برای بازی با نرخ سود سپرده ها برای جذب سپرده بیشتر یا حفظ سپرده های فعلی خود بازی با نرخ سود تسهیلات سپرده های زیر یک سال است.

با این حال شاید احتمال پایبندی بانک ها به هرگونه توافق برای ثابت نگه داشتن نرخ سود سپرده های زیر یک سال ضعیف باشد همان‌گونه که در دیگر توافقات بانکی اتفاقا پیمان شکنی از سوی خود بانک‌ها اتفاق افتاده است.

به گزارش خبرنگارجام‌جم،‌ در نشست اخیر شورای پول اعتبار نرخ سود سپرده‌ها تا سقف 20 درصد، نرخ سود عقود مبادله‌ای 21درصد و نرخ سود عقود مشارکتی نخستین بار 24 درصد تعیین شده است.

در همین حال دیروز بانک مرکزی مصوبه جدید شورای پول و اعتبار را که مشتمل بر 11ماده و 10 تبصره است برای اجرا به‌شبکه بانکی کشور ابلاغ کرد.

در بخشی از این دستورالعمل آمده است: بانک‌ها و موسسات اعتباری موظفند نرخ سود قطعی سپرده‌های خود را در قالب عقود اسلامی و بر اساس سودآوری، در پایان دوره پس از حسابرسی عملیات مالی آنها، پس از تائید بانک مرکزی و تصویب مجمع، تسویه نمایند.

همچنین شرایط انتشار اوراق گواهی سپرده عام و خاص (میزان انتشار، نرخ سود علی‌الحساب، سررسید و.....) در اختیار بانک مرکزی خواهد بود.

این بخشنامه افزود: نرخ‌های سود اعلامی متناسب با تحولات و شرایط اقتصادی کشور هر سه ماه یک‌بار توسط شورای پول و اعتبار مورد بازبینی قرار خواهد گرفت. همچنین بانک مرکزی از طریق اعطای خطوط اعتباری به بانک‌ها و سپرده‌گذاری در بازار بین بانکی در نرخ‌هایی متناسب با سقف تعیین شده، در جهت کاهش تنگناهای اعتباری بازار پول و ایجاد تعادل در نرخ سود، اقدام خواهد کرد.

بر این اساس اعطای تسهیلات در چارچوب عقود مشارکتی با نرخ سود بالاتر از سقف تعیین شده، منوط به ارائه طرح توجیهی لازم توسط بانک‌ها و موسسات اعتباری و تائید آن از سوی بانک مرکزی خواهد بود.

این بخشنامه مقرر کرد بانک مرکزی به میزان اضافه برداشت ناشی از تسهیلات تکلیفی بانک‌ها و موسسات اعتباری (در مقطع پایان سال 1393) را برای یک مرتبه به خط اعتباری تبدیل نماید. نرخ سود اعتبار مذکور معادل متوسط نرخ سود تسهیلات تکلیفی یاد شده خواهد بود.

همچنین نرخ سود علی‌الحساب اوراق مشارکت شرکت‌های دولتی و غیردولتی و شهرداری‌ها متناسب با سود انتظاری حاصل از طرح‌های موضوع سرمایه‌گذاری و در مقاطع سه ماهه پرداخت می‌گردد.

حداکثر نرخ سود علی‌الحساب این اوراق معادل 21 درصد تعیین می‌شود و لازم است سود قطعی حاصله پس از دوره مشارکت وفق مقررات موجود به دارنده اوراق پرداخت شود.

بخشنامه شورای پول و اعتبار به بانک مرکزی اجازه داده در سال 1394 و به منظور اجرای سیاست‌های پولی تا سقف 100 هزار میلیارد ریال، اوراق مشارکت منتشر نماید.

شرایط انتشار اوراق مشارکت بانک مرکزی از قبیل نرخ سود علی‌الحساب، سررسید، جریمه بازخرید قبل از سررسید و دیگر شرایط مربوطه از سوی رئیس کل بانک مرکزی تعیین می‌گردد.

براین اساس نرخ سود صکوک منتشره با مجوز بانک مرکزی، متناسب با ارزش دارایی پایه صکوک و سررسید اوراق از سوی بانک مرکزی تعیین می‌گردد.

بازخرید و معامله دست دوم این اوراق تابع شرایط تبصره ذیل ماده 4 خواهد بود. تبصره ـ نرخ سود صکوک منتشره در بازار پول که با مجوز سازمان بورس اوراق بهادار صادر می‌شود و دارای ضمانت موسسات اعتباری می‌باشد، با هماهنگی بانک مرکزی تعیین می‌گردد.

شورای پول و اعتبار هشدارداد که مدیران بانک‌ها و موسسات اعتباری که نرخ مصوب شورای پول و اعتبار در تجهیز و تخصیص منابع را رعایت ننمایند، متخلف محسوب شده و ضمن اطلاع‌رسانی به عموم، به هیات انتظامی بانک‌ها معرفی خواهند شد.

تعیین تکلیف سود سپرده‌های کوتاه‌ مدت

این گزارش می‌افزاید: حال که نرخ‌های جدید سود اجرایی می‌شود بسیاری از شهروندان درباره چگونگی تعیین و بخصوص نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت یعنی سپرده‌های زیر یک‌سال سوالاتی را مطرح کردند.

در پاسخ به این پرسش، معاون اقتصادی بانک مرکزی از واگذاری تعیین نرخ سود سپرده‌های زیر یک‌سال به بانک‌ها خبر داد و گفت: بانک‌ها می‌توانند نرخ سود سپرده‌ها را متناسب با محصولات برای دوره کمتر از یک‌سال تعیین کنند.

پیمان قربانی در گفت‌وگو با جام‌جم افزود: بانک مرکزی روز گذشته بخشنامه نرخ سود را به نظام بانکی ابلاغ کرد که نرخ سود سپرده‌های یکساله براساس مصوبه شورای پول و اعتبار20 درصد تعیین شده است.

وی با بیان آن‌که بخشنامه بانک مرکزی از امروز چهارشنبه لازم‌الاجراست، اظهار کرد: بانک مرکزی براساس این بخشنامه به بانک‌ها در تعیین نرخ سود سپرده‌های کمتر از یک سال آزادی عمل داده است.

این مقام مسئول در بانک مرکزی تصریح کرد: از آنجا که شورای پول و اعتبار نرخ سود تسهیلات و همچنین نرخ سود سپرده‌های یکساله را تعیین کرده لذا بانک‌ها می‌توانند در فضایی رقابتی نرخ سود تسهیلات کمتر از یک سال را مشخص کنند.

قربانی گفت: رقابت در جذب سپرده‌ها علاوه بر این‌که کارایی بانک‌ها را افزایش می‌دهد، هزینه‌ها را نیز با کاهش مواجه می‌کند.

در همین حال دکتر عبدالناصر همتی، رئیس شورای هماهنگی بانک‌ها به جام‌جم گفت: درآخرین جلسات برگزار شده، بانک‌های بزرگ دولتی و خصوصی کشور روی نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت توافق کردند.

وی افزود: براین اساس، نرخ سود سپرده‌های روزشمار 10درصد، سه ماهه 14 درصد، شش ماهه 16 درصد و 9 ماهه 18درصد تعیین شده است.مدیرعامل بانک ملی ایران تصریح کرد: البته ممکن است برخی بانک‌های کوچک ارقامی بیش از این را در نظر بگیرند اما تفاهم بانک‌های بزرگ کشور بر این ارقام است.

وی خاطرنشان کرد: همچنین ممکن است برخی بانک‌ها طرح‌های سپرده‌گیری خاصی را مطرح کنند و نرخ سود را در مقاطع زیر یک‌سال براساس آن تعیین نمایند. آن طرح‌ها هم باید به تصویب بانک مرکزی برسد و هم نرخ سودش در طول یک‌سال از 20 درصد بیشتر نشود.

همتی گفت: از امروز شاهد خواهید بود که بانک‌ها طرح‌های ویژه خود برای سپرده‌های کوتاه‌مدت را بتدریج رونمایی خواهند کرد.

گروه اقتصاد - روزنامه جام جم