خودروهای خانوادگی؛ نیاز بازار ایران

بازار ایران در نیم قرن گذشته همواره در اختیار دو رقیب بزرگ صنعت خودروسازی بوده و البته در این بین شرکت‌هایی کوچک‌تر با فراز و فرودهایی نیز حضور داشته‌اند، هر چند هرگز به پای آن دو خودروساز بزرگ نرسیده‌اند. با وجود چنین فرصت کم‌نظیری برای صنعت خودرو در ایران که همیشه تا حد ممکن از حمایت‌های دولتی برخوردار بوده و مردم نیز چاره‌ای جز خرید محصولات به نسبت ارزان‌تر آنها در مقایسه با رقبای خارجی نداشته‌اند، کمتر دیده‌ایم با بهره‌گیری از پشتوانه عظیم مالی و بازار اشباع‌ناپذیر داخلی دست به ابتکارهای بلندپروازانه بزنند و از عادت معمول در بزرگ و کوچک‌کردن چراغ‌ها در مدل‌های مختلف فاصله بگیرند و یک خودروی مفهومی به معنای واقعی طراحی کنند. این در شرایطی است که کمپانی کره‌ای هیوندای (که این روزها در میان خودروهای وارداتی در بازار ایران جای خود را بخوبی باز کرده و بارها گزارش‌های مفصلی از خودروهای مفهومی این کمپانی را در همین صفحه خوانده‌اید)، سال 1967 میلادی‌‌ /‌‌ 1346 هجری شمسی تأسیس شده است؛ یعنی همان سالی که کارخانه ایران ناسیونال (ایران خودروی فعلی) کار تولید پیکان را آغاز کرد.

شکی نیست که مقصود از طرح این بحث نادیده گرفتن تلاش‌های متخصصان داخلی صنایع خودروسازی نیست. مساله این است که نگاه واقع‌بینانه برای ورود به صنعت خودروسازی جهان بالاخره باید از یک جایی به صورت جدی و فراتر از شعارهای رنگارنگ آغاز شود. خیلی وقت است که دیگر نمی‌توان با تغییرشکل سپر، جلو داشبرد، قالپاق‌ها و رودری‌ها در عرصه بین‌المللی خودرویی را با نام جدید معرفی کرد و از مصرف‌کنندگان انتظار داشت چند درصد هزینه بالاتری را برای آن خودرو به خاطر همان چند تغییر کوچک بپردازند. البته شاید این نسخه هنوز برای مصرف‌کنندگان داخلی جواب دهد، ولی همیشه در روی این پاشنه نخواهد چرخید! بارها در نمایشگاه‌های خودروی داخلی، محصولات آینده‌نگر از خودروسازان کشور به نمایش درآمده است؛ اما هیچ وقت در حد و اندازه نام و وسعت بازار این کمپانی‌ها و قدرتی که از آنها انتظار می‌رود در عرصه خودروهای مفهومی قادر به ارائه آن باشند نبوده است.

خودروهای خانوادگی برای استفاده در تعطیلات

در سال‌های نه‌چندان دور از هر چند خانواده فقط یک خانواده صاحب خودرو بود، اما در سال‌های اخیر به لطف پیشرفت صنایع خودروسازی داخلی، بویژه از جهت کمی، تعداد خانواده‌های بیشتری امکان تهیه خودرو را پیدا کرده‌اند. به گونه‌ای که در برخی خانواده‌ها بیش از یک خودرو نیز موجود است. همین امر موجب شده تا سفر به خارج از شهر در تعطیلات و برپایی کمپ در مناطق خوش آب و هوا، کم‌کم به یکی از عادت‌های ایرانیان تبدیل شود. با این حال کمتر نیاز خانواده‌های پرجمعیت از طرف خودروسازان داخلی دیده شده و همین امر موجب شده خانواده‌ها به تهیه دو یا چند خودرو روی بیاورند و به این ترتیب هم هزینه بیشتری برای استهلاک بپردازند و هم خودروهایشان با مصرف سوخت‌های فسیلی، آلایندگی بیشتری در محیط زیست و بهره‌وری کمتری ایجاد کنند. بعلاوه افزایش تعداد خودروها در جاده‌ها به ترافیک بیشتر و بالارفتن احتمال تصادفات و تلفات جاده‌ای نیز می‌انجامد.

برای این‌که با یک نمونه از خودروهای مفهومی آشنا شوید که به معنای واقعی می‌تواند در بازار ایران نیز نمونه ساده‌تر آن بازار خود را پیدا کند، یکی از محصولات اخیر کمپانی مشهور مرسدس بنز را معرفی می‌کنیم. خودروی همه‌کاره‌ای که هم برای استفاده شهری مفید است و هم گزینه‌ای ایده‌آل برای گذراندن تعطیلات آخر هفته به صورت کمپ در طبیعت است.

مرسدس بنز هورایزن؛ یک خودروی خانوادگی همه‌کاره

خودروی جدید مفهومی هورایزن (به معنی افق) محصول کمپانی مرسدس بنز در نوع خود خودروی جذابی است که البته نخستین ون مناسب برای کمپ نیست که این کمپانی تولید کرده است. این ون جدید به گونه‌ای طراحی شده تا خلأ بین خودروهای ون خانوادگی و خودروهای کاروان را که معمولا در تعطیلات بیشتر مورد استفاده دارند پر کند. بهره‌مندی هورایزن از امکانات داخلی که می‌تواند قابلیت تبدیل داشته باشد موجب شده مقصود اصلی طراحانش از خلق یک خودروی چندمنظوره بخوبی برآورده شود.

مرسدس بنز هورایزن برای حمل چهار نفر بزرگسال و یک کودک مناسب است. باید توجه کرد که هورایزن به اندازه ون‌های اختصاصی طراحی شده برای کمپ، همچون آچار فرانسه نیست تا مثلا قطعات قابل برداشتن داشته یا صندلی عقبش کشویی باشد. با این حال جایگاهش به گونه‌ای است که می‌تواند به عنوان یک خودروی خانوادگی برای روزهای کاری هفته و همین طور خودرویی که اعضای یک خانواده می‌توانند تعطیلات آخر هفته خوبی با آن داشته باشند مورد توجه قرار گیرد. قابلیت حمل تعداد سرنشینان بالا را از قد و قواره این خودرو نمی‌توان انتظار داشت؛ اما در همین حد که بتواند برای انتقال اعضای یک خانواده پر جمعیت به مدرسه، محل کار و دیگر کارهای روزانه مورد استفاده قرار گیرد خودروی خوبی است.

تجهیزات مرسدس بنز هورایزن

وقتی به تجهیزات این خودرو در بخش خواب و زندگی نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که هر دو مقصود کارایی و لوکس بودن در ساخت آنها مد نظر قرار گرفته است. صندلی‌های الکتریکی عقب تاشو و صندلی‌های جلو گردان بوده و هر دو چرمی هستند. سطوح قسمت آشپزخانه نیز از گرانیت کوارتز ساخته شده است. بخش آشپزخانه شامل سینک ظرفشویی، اجاق دو شعله، یک یخچال کوچک 87 لیتری و میز غذاخوری تاشو است. همچنین فضای کافی برای خواب چهار بزرگسال و یک کودک در قسمت عقب و نزدیک به سقف این خودرو به صورت تاشو پیش‌بینی شده است. فضای چنین ماشینی کوچک‌تر از آن است که بتوان حمام کاملی را نیز در آن تعبیه کرد؛ با این حال یک مخزن آب 30 لیتری در طراحی مرسدس بنز هورایزن در نظر گرفته شده است. خروجی برق 12 ولت با قابلیت تبدیل به 240 ولت نیز در این خودرو وجود دارد تا اعضای خانواده در طول کمپ‌های چند روزه در خارج از شهر در مناطق طبیعی امکان استفاده از ابزارهای الکتریکی را داشته باشند. فضای داخلی کابین خودرو با نور لامپ‌های LED که ملایم و کاربردی هستند تأمین می‌شود. در قسمت بیرونی مرسدس بنز هورایزن، نور با لامپ‌های LED تأمین می‌شود. همچنین امکان قرار دادن یک چادر در بالای سقف بازشونده آن قرار دارد. بخش آشپزخانه طوری طراحی شده که از بیرون خودرو نیز قابلیت دسترسی داشته باشد و به این ترتیب با استفاده از یک چادر فضای بیرونی مورد نیاز برای پخت و پز و صرف شام را پوشش می‌دهد. بعلاوه از این فضا در خارج از خودرو می‌توان برای دوش گرفتن و کباب درست کردن نیز بهره گرفت. در زمینه مشخصات فنی باید گفت که مرسدس بنز هورایزن شش دنده بوده و از موتور چهار سیلندر با قدرت 136 اسب بخار و با حجم موتور 2100 سی‌سی بهره می‌برد که از این نظر وضعی شبیه بسیاری از خودروهایی دارد که این روزها در خیابان‌های تهران تردد می‌کنند. قیمت پایه این خودرو از حدود 50 هزار یورو (حدود 180 میلیون تومان) شروع می‌شود و در نمونه‌های مجهز به دنده اتوماتیک و در شرایطی که امکانات جانبی نظیر بخاری دیزلی و مایکروفر به خودرو افزوده شود قیمت آن افزایش می‌یابد. گفته شده که قرار است امکانات جانبی بیشتری به مرسدس بنز هورایزن در آینده افزوده شود.

به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی جدی تجاری‌سازی طراحی خودرو برای استفاده خانواده‌ها در خارج از شهر، بتواند به یکی از نیازهای مهم بازار خودرو در ایران پاسخ دهد.

کاظم کوکرم‌‌ /‌‌ دبیر گروه دانش