طلایی‌ترین ورزشکار تاریخ ایران

تاشکند ازبکستان و سالن ژیمناستیک این شهر جایی است که حمید سوریان هیچ وقت فراموشش نمی‌کند، او هر چند از آسیای دور تا اروپای مرکزی مزه طلای رقابت‌های جهانی را حس کرده است، اما جهانی 2014 و تاشکند میدان دیگری برای سوریان بود، جایی که دیگر نابغه کشتی ایران یعنی عبدالله موحد و محمد نصیری اسطوره وزنه‌برداری را از نظر تعداد مدال طلا پشت سر گذاشت و طلایی‌ترین ورزشکار تاریخ ایران در جهان شد، این ورزشکار طلایی از کجا آمد، چگونه رشد کرد، سال 93 را چگونه گذراند و به کجا می‌اندیشید؟

شهرری و اولین مبارزه‌ها

حمیدمحمد سوریان ریحانپور در دوم شهریور 1364 و در یک خانواده کاملا کشتی‌دوست به دنیا آمد، اصولا نام سوریان وقتی بین جماعت گوش شکسته در سطح کشور بر سر زبان‌ها افتاد که برادر بزرگ‌تر حمید یعنی محسن در سطح اول ایران کشتی می‌گرفت و به دوبنده تیم ملی هم می‌رسید. کسی که سوریان در همه سال‌های اوجش و هر جا اظهارنظری داشته از محسن به عنوان یکی از راهنماها و مربیان خوب و تاثیرگذار خود یاد می‌کند: سال1995 وقتی برادرم در امیدهای ایران در تهران طلا گرفت من ده سال بیشتر نداشتم، اما همیشه با این آرزو به آینده نگاه می‌کردم که روزی من هم مثل او باعث افتخار شوم.

حمید از سیزده سالگی در باشگاه کشتی بابک شهرری زیر نظر عبدالله زارع ـ یکی از مربیان سازنده کشتی ـ وارد چرخه کشتی ایران شد، مربی که به قولی مربی پدر و برادر حمید هم بوده و به نوعی معتمد خانوادگی آنها بود. نابغه کشتی ما دو سال بعد یعنی در سال 79 قهرمان ایران شد و در همین سال در رقابت‌های جهانی روز کودک که در رده نوجوانان برگزار می‌شد، قهرمان شد. خودش این قهرمانی را نخستین قهرمانی زندگی ورزشی خود در یک میدان بین‌المللی می‌داند و مزه‌اش هنوز هم زیر دندانش است، زیرا به دنبال این قهرمانی به تیم کشتی نوجوانان دعوت شد.

زمین خوردن و بلند شدن... خیلی زود

همان سال 79 مسابقات آسیایی نوجوانان در تهران برگزار می‌شد و سوریان ما فقط یک کشتی گرفت، آن هم دور اول که به حریف قزاق باخت و حذف شد؛ شکستی که بعدها درباره آن می‌گفت: شکست در آن کشتی ضربه روحی وحشتناکی به من وارد کرد، مجبور شدم دوباره از صفر شروع کنم. این در حالی بود که قبل از شروع مسابقه‌ها فکر می‌کردم صد درصد طلا می‌گیرم و این باخت درس بزرگی به من داد، فهمیدم که بیشتر باید زحمت بکشم و فرق مسابقه قاره‌ای و جهانی با مسابقه‌های کوچک داخلی چیست.

سوریان در این رقابت‌ها پانزده ساله بود و این همان سنی است که خانواده‌اش بخوبی هوایش را دارند، بخصوص برادرانش محسن و مرتضی: برادرم محسن این تجربه را داشت و راهنمای خوبی برای من بود. نکته جالب این بود که در آن مسابقه‌ها تمام کشتی‌گیران ایران در وزن‌های مختلف مدال آوردند، جز من. تمام آرزوهایم را بر باد رفته می‌دیدم اما مربی و برادرهایم (محسن و مرتضی) خیلی زحمت کشیدند تا به شرایط عادی برگردم و دوباره برای موفقیت تلاش کنم.

یک سال بعد در حالی که حمید در انتخابی ایران اول شده بود به دلیل ناامنی‌های هند مسابقه‌های قهرمانی آسیا برگزار نشد. همین باعث شد او در رده نوجوانان نتواند مدالی کسب کند.

نقره‌های جوانی و طلای بنایی

سوریان سال 83 عضو فیکس تیم ملی کشتی فرنگی جوانان شد، در رقابت‌های قهرمانی آسیا در قزاقستان مدال نقره یعنی اولین مدال قاره‌ای خود را دشت کرد و چند وقت بعد در جریان رقابت‌های بین‌المللی رده بزرگسالان جام ناطق‌نوری ـ یعنی مقارن با زمانی که محمدرضا طالقانی در میان برخی انتقادها محمد بنا را پس از سال‌ها به ایران برگردانده و سرمربی جوانان کرده بود ـ سوم شد و این اولین تورنمنتی بود که بنا، سوریان را از نزدیک می‌دید.

او، سوریان را در ترکیب تیم ملی جوانان و امید اعزامی به رقابت‌های جام جهانی 2004 قرار داد، رقابت‌هایی که در آن سوریان به کشتی‌گیر گرجستانی باخت اما حریفان آمریکایی، فرانسوی و بلاروس را شکست داد تا صاحب نقره‌ای دیگر شود.

یک سال بعد از آن یعنی سال 84 سوریان در رقابت‌های جهانی جوانان در لیتوانی صاحب مدال طلا شد، طلایی که در تیم تحت هدایت محمد بنا حاصل شد و سرآغازی بود برای زندگی طلایی سوریان ما.

انتخاب بنا، ایستادگی بابک، رفتن رنگرز

سوریان در حالی در لیتوانی مدال طلای جوانان جهان را به دست آورد که همزمان رقابت‌های انتخابی تیم ملی بزرگسالان در تهران برای حضور در جهانی 2005 بوداپست در جریان بود و این کشتی‌گیر عملا نمی‌توانست در انتخابی شرکت کند.

با وجود این کادر فنی تیم ملی که بتازگی حسن بابک را به عنوان مدیر تیم‌های ملی و محمد بنا را به عنوان مربی تیم ملی بزرگسالان در راس خود می‌دید، در انتخاب ترکیب نهایی تیم ملی برای حضور در بوداپست دست به عصا بود.

از طرفی، حسن رنگرز که شش، هفت ماه پیش از آن در جام جهانی تهران خوش درخشیده بود و تنها کشتی‌گیر بدون شکست ایران در آن رقابت‌ها شناخته شد، مدعی شماره یک دوبنده تیم ملی بود و از سوی دیگر سوریان جوان هم دلش می‌خواست برای رسیدن به دوبنده تیم ملی شانس دوباره‌ای به او داده شود.

اما حسن رنگرز در جهانی 2001 پس از حدود سه دهه کشتی ایران را صاحب طلا کرده بود و در سال 2002 به مدال برنز دست یافته بود، اما این ستاره وقت کشتی فرنگی ایران در جهانی 2003 به زحمت سهمیه المپیک آتن را گرفت و در آتن 2004 هم توفیقی نیافت و شاید همین مساله کادر فنی تیم ملی را دودل کرده بود.

در این شرایط رنگرز به یونیورسیاد دانشجویان جهان رفت و مدال نقره گرفت و سوریان هم در رقابت‌های بین‌المللی لهستان به مدال برنز دست یافت. کادر فنی تیم ملی با خواست محمد بنا و تائید کمیته فنی رای به برگزاری انتخابی درون اردویی برای این دو کشتی‌گیر داد، انتخابی که رنگرز زیر بار آن نرفت تا سوریان به عضویت تیم ملی اعزامی به مجارستان 2005 درآید.

این شرایط در حالی برای رنگرز پیش آمد که او 25 سال داشت و با ظهور سوریان بیست ساله عملا به انتهای دوران قهرمانی خود رسید.

انتخاب سوریان در آن مقطع حواشی زیادی هم به دنبال داشت و برخی دوستان منتسب به رنگرز کادر فنی تیم ملی را تهدید هم کردند و گفته شد درگیری‌هایی هم در محل برپایی اردوی تیم ملی در ورزشگاه انقلاب رخ داد، با وجود این تهدیدها و حواشی، حسن بابک مدیر تیم‌های ملی تاکید کرد پای نظر کمیته فنی و محمد بنا سفت و سخت ایستاده است و با هیچ تهدیدی رای کمیته فنی تغییر نخواهد کرد. به این ترتیب سوریان برای اولین بار به جهانی بزرگسالان رفت و طلایی شد.

9 سال بعد وقتی سوریان در قامت طلایی المپیک به تهران برگشت و حسن رنگرز در کسوت نایب‌رئیس وقت فدراسیون به استقبال او رفت، تاکید کرد با گذشت زمان نظرش عوض شده است و هر چند در آن زمان از انتخاب سوریان به عنوان یک رقیب ناخرسند شده است، اما حالا که می‌بیند او این همه مدال و طلای المپیک کسب کرده، نظرش تغییر کرده و به انتخاب محمد بنا، احسنت می‌گوید.

جای خالی طلای بازی‌های آسیایی

حمید سوریان گرچه مدال طلای جهانی 2006 گوانگجو چین را هم کسب کرد، اما سال 2006 اولین سالی بود که او می‌توانست به بازی‌های آسیایی هم برود و آنجا هم طلایی کسب کند، اما به دلیل آنچه در آن زمان مصدومیت عنوان شد، این کشتی گیر جوان از بازی‌های آسیایی 2006 دوحه جا ماند، غیبتی که البته حاشیه‌ها و شایعاتی برای این قهرمان نیز به دنبال داشت.

سوریان در گوانگجو 2010 نیز در عین ناباوری با دو شکست از دور رقابت‌های بازی‌های آسیایی کنار رفت تا به نوعی بدترین تورنمنت زندگی ورزشی او رقم بخورد. او چهار سال بعد یعنی از حضور در بازی‌های آسیایی 2014 هم سر باز زد تا عملا طلا و حتی مدال این تورنمنت معتبر در کارنامه‌اش خالی باشد. هر چند دو طلای رقابت‌های قهرمانی آسیا در سال‌های 2007 و 2008 را دارد، اما او از کسب افتخار در بازی‌های آسیایی باز مانده است و بسیار بعید است در دوره‌ آتی بازی‌های آسیایی هم کشتی بگیرد.

شکست در المپیک، پایان در المپیک

این ستاره بزرگ ورزش ایران که در رقابت‌های جهانی 2007 باکو، 2009 هرنینگ دانمارک و 2010 مسکو باز هم صاحب مدال طلا شده بود در پکن 2008 ، المپیک کابوس واری را پشت سر گذاشت.

او در حالی که بخت نخست مدال طلای کاروان ایران بود در عین ناباوری حتی از کسب مدال برنز نیز بازماند و بد شکستی خورد، شکستی که باز هم انگیزه‌ای شد تا حمید سوریان همچنان در وزن اول بماند و وعده جبران آن را در لندن 2012 بدهد؛ وعده‌ای که البته محقق شد و او در لندن طلای زرین المپیک را هم به چنگ آورد.

جالب این‌که در حالی که در توجیه ناکامی سوریان در پکن 2008 عنوان می‌شد، او به دلیل تغییر کادر فنی تیم ملی و برکناری محمد بنا طلای المپیک را از دست داد که یک سال قبل از آن یعنی در جهانی 2007 هم در غیاب محمد بنا صاحب مدال طلا شده بود. با وجود این رابطه صمیمانه و به قول خود محمد بنا پدر و فرزندی او و سوریان بر کسی پوشیده نیست و همان طور که خود سوریان نقش بنا را در موفقیت‌هایش پررنگ می‌بیند، همه علاقه‌مندان به کشتی نیز چنین نظری دارند.

سوریان پس از کسب طلای جهانی 2014، حالا از المپیک 2016 ریودوژانیرو به عنوان پایان زندگی ورزشی و به عبارتی دنیای قهرمانی خود یاد می‌کند و در آخرین گفت‌وگویی که با جام‌جم داشت هرگونه تصمیم‌گیری درباره آینده زندگی خود را به آن زمان موکول کرد و در عین حال هیچ چیز را بعید ندانست. شاید مربی کشتی شود شاید هم مثل برخی کشتی‌گیران دیگر سودای عضویت در شورای شهر و حتی مجلس به سرش بزند!

*آنچه در جدول آمده است اسامی 14 ورزشکاری است که در رقابت های جهانی و المپیک 3 مدال یا بیشتر کسب کرده اند.