شکوفه‌باران درختان و نگرانی کشاورزان

این در حالی است که مرکز پیش‌بینی هوای کشور از افت دمای هوای برخی مناطق کشور در روزهای آینده خبر داده که می‌تواند خسارت‌های زیادی را به باغ‌های میوه و شکوفه‌های باغداران وارد کند؛ امری که از هم‌اکنون موجب نگرانی باغداران شده است.

امسال یکی از گرم‌ترین و کم‌بارش‌ترین زمستان‌ها در دهه‌های گذشته در بیشتر نقاط ایران بوده است، به طوری که تقریبا از بارش برف در بسیاری از نقاط کشور خبری نبود و شهرهایی هم که سال گذشته دمایی کمتر از 10 ـ یا حتی 20 ـ درجه داشتند، امسال در اکثر روزهای ماه بهمن، دمایشان بالای صفر بود. حتی می‌توان گفت در برخی نقاط پاییز به بهار متصل شده و زمستان رخ نداده است. در چنین شرایطی درختان میوه بسیاری در سراسر کشور شکوفه کرده و یا آماده شکوفه کردن است. به طور مثال درختان بادام استان‌های چهارمحال و بختیاری، آذربایجان‌شرقی، خراسان‌رضوی و جنوبی، فارس و استان مرکزی و درختان زردآلو، آلو، شلیل و هلو در استان‌های خراسان شمالی و رضوی اکنون با شکوفه‌های سفید و صورتی‌شان، جلوه‌ای زیبا از بهار را در این استان‌ها به تماشا گذارده‌اند، هرچند این فقط یک سوی ماجراست؛ زیرا اگر در روزهای باقی مانده از سال، هوا به شرایط عادی زمستان برگردد و شاهد کاهش شدید دما باشیم، خسارت زیادی به گیاهانی که از خواب زمستانی بیدار شده‌اند، وارد می‌شود. همچنان‌که مرکز هواشناسی کشور نیز از کاهش شدید دمای هوا در برخی مناطق کشور از روز جمعه خبر داده که این امر نگرانی باغداران این مناطق را در پی داشته است.

در همین زمینه مدیرعامل اتحادیه باغداران استان مازندران با بیان این‌که اکنون بسیاری از درختان «سیاه‌ریشه» شامل آلو، زردآلو، آلوچه، هلو و شلیل، در این استان شکوفه کرده است، می‌گوید: از آنجا که فصل شکوفه‌دهی این نوع درختان تقریبا همه ساله از پنجم تا دهم اسفند است، شکوفه دادن آنها اکنون مشکل و نگرانی خاصی را در پی نداشته است، مگر این‌که سرمای شدید غیرمترقبه‌ای رخ دهد که موجب سرمازدگی آنها شود. محمدرضا شعبانی با بیان این‌که این درختان تا دمای منهای دو درجه را نیز تحمل می‌کنند، در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: اگر طی روزهای آینده دما از این میزان نیز کمتر شود، شاهد نابودی شکوفه این درختان و وارد آمدن خسارت زیادی به باغداران خواهیم بود، هرچند عامل زمان سرما نیز در این امر دخالت دارد، یعنی سرما اگر گذرا باشد شاهد خسارت خاصی نخواهیم بود، اما اگر این سرما کمی به طول بینجامد، آنگاه تاثیر منفی خود را خواهد گذاشت.

وی با اشاره به این‌که اکنون شرایط برای مرکبات استان نگران کننده‌تر است و ما اکنون نگران شکوفه دادن درختان این محصول هستیم، یادآور می‌شود: معمولا درختان مرکبات هرساله پس از فروردین شکوفه می‌دهند، اما اکنون به دلیل گرمای هوا طی ماه‌های گذشته، اکثر درختان مرکبات استان آماده شکوفه‌دادن شده و جوانه‌های آنها متورم شده است و اگر هوا فقط کمی گرمتر شود، بزودی همه آنها شکوفه خواهند داد.

این باغدار مازندرانی تصریح می‌کند: از آنجا که بیشترین محصول مازندران را مرکبات تشکیل می‌دهد و در برابر سرما نیز همچون میوه درختان سیاه‌ریشه، مقاومت زیادی ندارد، بنابراین اگر طی روزهای آینده دمای هوا کاهش یابد، خسارت زیادی در این بخش خواهیم داشت.

شعبانی با اشاره به این‌که طبق پیش‌بینی هواشناسی جبهه هوای سرد در استان‌های شمالی از امروز حاکم خواهد شد، می‌گوید: این امر اکنون موجب نگرانی شدید باغداران استان‌های شمالی شده است، ضمن این‌که در هر صورت، همه چیز به هوای ده روز آینده بستگی دارد و پس از گذشت این زمان می‌توان درباره خسارت دیدن یا ندیدن باغات میوه این استان‌ها نظر داد.

به گفته مدیرعامل اتحادیه باغداران استان مازندران این نگرانی در استان‌های گیلان و گلستان نیز وجود دارد، با این تفاوت که گیلان باغ‌های مرکبات کمتری دارد، اما هوا در آنجا سردتر و افت دما نیز بیشتر است، بنابراین احتمال این‌که باغداران این استان خسارت بیشتری ببینند، بیشتر است. گلستان هم که هوایی شبیه مازندران دارد، باغات مرکبات کمتری در قسمت غربی خود دارد، بنابراین احتمال خسارت در آنجا از دیگر استان‌های شمالی کمتر است.

وی درباره روش‌های کاهش خسارت سرمازدگی شکوفه‌ها و نابودی محصول درختان میوه نیز می‌گوید: راهکارهای متعددی در این زمینه وجود دارد از جمله آبپاشی درختان و شکوفه‌ها یا آتش زدن کاه و کلش و پلاستیک برای گرم کردن هوا و درختان، اما از آنجا که این اقدامات باید از غروب به بعد و در شب، هنگام کاهش دمای هوا انجام شود و در واقع کار سختی است، معمولا باغداران ما بجز تعدادی انگشت‌شمار، به آن مبادرت نمی‌کنند بنابراین فقط باید منتظر ماند و دید پروردگار برایمان چه چیزی را رقم می‌زند.

خراسانی‌ها هم نگران هستند

در استان‌های خراسان رضوی و جنوبی نیز وضع به همین صورت است. به‌طور مثال شهرستان خلیل‌آباد خراسان رضوی اکنون روزهایی کاملا بهاری را طی می‌کند و در کل پاییز و زمستان امسال در مجموع سه یا چهار روز بارش در این شهرستان بیشتر وجود نداشت. بارش‌های بسیار کم از یک‌سو و گرمای زودرس اکنون شکوفه بر سر درختان نشانده و کشاورزان را نگران کرده است. در خراسان جنوبی نیز اکنون بسیاری از درختان میوه هسته‌دار شکوفه زده‌اند.

مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان این‌که سرد شدن و گرم شدن مجدد هوا و نوسانات دمایی باعث تحریک و گل دادن درختان شده است، می‌گوید: اکنون بسیاری از درختانی که به سرمای کمتری نیاز دارند از جمله درختان میوه هسته‌دار از قبیل زردآلو، بادام، هلو و شلیل و همچنین بادام در استان شکوفه زده‌اند، این در حالی است که شکوفه زدن زودهنگام درختان، موجب سرمازدگی آنها می‌شود، زیرا هنوز یک ماه دیگر تا پایان زمستان باقی‌مانده است و احتمال سرد شدن هوا و یخبندان وجود دارد. عبدالرضا رضایی با بیان این‌که بدون شک سرمازدگی بر کمیت و کیفیت میوه درختان تاثیر سوئی می‌گذارد و موجب کاهش تولید خواهد شد، می‌افزاید: گرم شدن دمای هوا همچنین در طغیان آفات و بیماری‌های درختان بسیار موثر است.

خسارت جدی در یک قدمی قطب بادام کشور

در چهارمحال و بختیاری نیز چندی است شکوفه‌های درختان بادام باز شده است و از آنجا که طی یکی دو روز گذشته بارش برف در این استان آغاز شده و دمای هوا در حال کاهش یافتن است، احتمال یخ‌زدگی و از بین رفتن شکوفه‌ها و کاهش تولید درختان بادام بسیار زیاد است.

درخت بادام در نقاط مختلف چهارمحال و بختیاری کاشته می‌شود، اما برخی از مناطق این استان از جمله شهرستان سامان را با توجه به گستردگی باغات بادام می‌توان قطب تولید این محصول دانست. شکوفه این درخت که معمولا در فروردین باز می‌شود، اکنون در این مناطق باز شده است.

مدیر باغبانی جهادکشاورزی استان چهارمحال و بختیاری با اشاره به شکوفه دادن درختان بادام و احتمال سرمازدگی آنها در روزهای آینده می‌گوید: براساس آمارهای سال گذشته سرمازدگی در فروردین نیز برای درختان بادام ثبت شده است و این احتمال وجود دارد که در بیست و پنجم فروردین نیز شکوفه درختان سرما بزند، بنابراین به نظر می‌رسد سرمازدگی شدیدی در این استان در پیش‌روست و احتمال کاهش تولید و خسارت به باغداران وجود دارد.

به گفته سیدطاهر نوربخش، تنها راهکار مبارزه با سرمازدگی در سال‌های آینده استفاده از ارقام بادام دیرگل است.

فاطمه مرادزاده / گروه ایران