هامون خشکید سیستان به حال خود رها شد

به گزارش جام‌جم ، طی 15 سال اخیر و با خشک شدن تدریجی تالاب 500 هزار هکتاری هامون به‌دلیل خشکسالی و قطع حقابه آن از طرف کشور همسایه (افغانستان)، فرصت‌های شغلی در بخش‌های ماهیگیری و صیادی، دامداری و کشاورزی منطقه سیستان نابود شد و بخش اعظمی از مردم این منطقه که زندگی‌شان در گرو حیات هامون بود، از کار بیکار و خانه نشین شدند. از سوی دیگر خشکی هامون، موجب افزایش رسوبات دریاچه و فرسایش بادی و در نتیجه افزایش دوره بادهای 120 روزه سیستان به بادهای 150 تا 200 روزه شد که این امر در کنار بیکاری و محرومیت، تنفس در هوای آلوده و افزایش بیماری‌های ریوی و قلبی را نیز در پی داشت. زندگی بدون نان و آب و هوای سالم، دیگر امیدی برای زندگی و زنده ماندن باقی نگذاشت تا مردم این منطقه چاره‌ای جز ترک شهر و دیار و سرزمین آبا و اجدادی خود نداشته باشند؛ روندی که طی سال‌های اخیر افزایش نگران‌کننده‌ای یافته است.

نماینده مردم سیستان در مجلس که از این شرایط به عنوان مرگ تدریجی سیستان یاد می‌کند، در گفت‌وگو با مهر یادآور می‌شود که به‌دلیل خشکسالی‌های ایجاد شده و مستمر، متاسفانه بسیاری از روستاهای منطقه در محاصره شن‌های روان است و حتی وسایل و تجهیزات لازم برای ماسه برداری در منطقه وجود ندارد.

سیدباقر حسینی با بیان این‌که با وجود چنین شرایطی در منطقه، اقدام قابل توجهی برای مردم این منطقه انجام نشده است، می‌افزاید: حرکت مستمر شن‌های روان و تاخیر در انجام تثبیت این شن‌ها، مشکلات زیادی در بخش‌های کشاورزی و اقتصادی ایجاد کرده و پیامدهای ناگواری همچون بروز و شیوع انواع بیماری‌های چشمی، تنفسی و قلبی را برای مردم سیستان در پی داشته که تمام این عوامل در مجموع موجب سیل مهاجرت مردم به دیگر استان‌های کشور و خالی شدن روستاها از سکنه شده است.

نماینده مردم شهرهای زابل، هیرمند، نیمروز، هامون و زهک خطر انتشار ماسه بادها براثر خشک شدن دریاچه هامون را خطرناک‌تر از وبا عنوان و با بیان این‌که مردم منطقه سیستان دچار مرگ تدریجی شده‌اند، تاکید می‌کند: نجات تالاب هامون نیازمند راهکاری جامع است و از آنجا که معضل تالاب هامون محدود به استان سیستان و بلوچستان نیست و بخشی از پاکستان و افغانستان نیز از توفان گرد و غبار این تالاب آسیب می‌بیند، بنابراین باید به جنبه بین‌المللی آن توجه شود، در حالی که تاکنون در این زمینه اقدام جدی صورت نگرفته است.

به عقیده وی، موضوع اصلی حقابه تالاب هامون باید با استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی در دستور کار مسئولان نظام قرار گیرد و تا زمانی که نتوان این حق را دریافت کرد، به‌کارگیری راهکارهای دیگر شاید چندان مفید نباشد.

ضرورت نگاه ویژه دولت به سیستان

در همین حال مدیرکل اقتصادی و بین‌المللی استانداری سیستان و بلوچستان نیز در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به این‌که استاندار جدید استان نگاه ویژه‌ای به منطقه سیستان و رفع مشکلات آن دارد، تاکید می‌کند که با وجود این به دلیل مشکلات زیاد در این منطقه و وجود اعتبارات اندک استانی، در نهایت این دولت است که باید نگاهش را به استان سیستان و بلوچستان و بویژه منطقه سیستان عوض کند و با رویکرد متفاوتی به این استان بنگرد و برای آن برنامه‌ریزی کند تا شاهد رفع محرومیت و بحران از این استان باشیم.

علیرضا نورا با اشاره به این‌که اکنون یک شرایط فوق بحرانی به لحاظ اقلیمی و اقتصادی در منطقه سیستان حاکم است، می‌افزاید: اکنون ریزگردها و شن‌های روان بسیاری از روستاها و جاده‌های مواصلاتی سیستان را پوشانده و حتی به خانه‌های مردم نیز راه یافته است، به طوری که بسیاری از ساکنان این منطقه مجبورند برای زنده ماندن و دوام آوردن تا صبح، دستمال خیس بر صورت خود بگذارند. وی با اشاره به این‌که حجم این شن‌ها آن‌قدر زیاد است که برای جمع‌آوری آنها نیاز به بسیج ملی امکانات است، می‌گوید: هم‌اکنون به دستور استاندار تجهیزات مورد نیاز به سیستان گسیل شده، اما بی‌شک این امکانات استانی جوابگو نیست و دولت باید با ارسال ادواتی همچون بیل مکانیکی و بولدوزر به یاری مردم این منطقه بشتابد.

نورا در عین حال یادآور می‌شود که برای برون رفت از شرایط حاد و فوق بحرانی سیستان و جلوگیری از مهاجرت شهروندان این منطقه برنامه‌ها و اقدامات ویژه کوتاه، میان و بلندمدت از سوی استاندار تدوین شده که اکنون برخی از آنها در حال اجرا و برخی نیز برای تصویب به هیات دولت ارائه شده است.

این مسئول در استانداری سیستان و بلوچستان با بیان این‌که یکی از این طرح‌های زیربنایی و بلندمدت، ایجاد منطقه آزاد تجاری در منطقه سیستان است که قول بررسی آن در سفر اخیر رئیس‌جمهور به مردم و مسئولان استان داده ، می‌گوید: این طرح به لحاظ تاثیرگذاری شگرف آن در بخش اقتصادی و اشتغالزایی فراوان، برای این استان حائزاهمیت است، از همین رو پیشنهاد آن به شورای مناطق آزاد کشور داده شده و هم‌اکنون در حال مکان یابی و جانمایی آن هستیم تا پس از تصویب بلافاصله اقدامات اجرایی آن آغاز شود.

نورا به طرح آبرسانی از طریق لوله به حدود 46 هزار هکتار از اراضی کشاورزی سیستان به‌عنوان دومین طرح بزرگ در منطقه سیستان اشاره می‌کند و می‌افزاید: این طرح که به دستور رهبر معظم انقلاب اجرایی و اعتبارات آن از صندوق توسعه ملی تامین خواهد شد، قرار شده با اعتبار 500 میلیون دلار در مدت سه سال بی بهره‌بر‌داری برسد، ضمن این‌که اکنون مطالعات اجرایی آن آغاز شده و اعتبارات خوبی نیز تاکنون برای آن اختصاص یافته است و همه سازمان‌ها برای اجرای آن با یکدیگر همکاری و تعامل خوبی دارند. وی به طرح معافیت مالی تمام کارمندان، کارگران و تولیدکنندگان منطقه سیستان نیز به‌عنوان طرح دیگر استانداری اشاره و تصریح می‌کند: با توجه به این‌که مردم این منطقه در شرایط بسیار نامساعد اقتصادی هستند، طرحی به دولت ارائه دادیم تا از این پس از پرداخت مالیات معاف شوند که اگر این طرح‌ها به تصویب برسد شاهد شکوفایی و نشاط و از سرگیری فعالیت‌های اقتصادی در منطقه سیستان و مهاجرت معکوس در این منطقه خواهیم بود.

به گفته وی، ایجاد یک کارخانه تولید لاستیک بزرگ نیز که اکنون محصولات آن وارداتی است در منطقه سیستان و توسط سازمان گسترش و نوسازی صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت پیش‌بینی و مطالعات آن انجام و جانمایی شده است که بزودی کلنگ آن بر زمین زده خواهد شد و تاثیر بسزایی در اشتغالزایی و تولید ثروت برای منطقه و کشور خواهد داشت.

مدیرکل اقتصادی و بین‌المللی استانداری سیستان و بلوچستان درباره احیای تالاب هامون نیز به تشکیل کارگروه ویژه در این زمینه اشاره می‌کند و می‌گوید: آنچه مسلم است این‌که احیای این تالاب از طریق دیپلماسی و رایزنی با کشور افغانستان امکان‌پذیر خواهد بود با این حال با توجه به ایجاد شرایط تنفسی حاد در سیستان به‌دلیل افزایش ریزگردها ناشی از خشکی هامون و افزایش بیماری‌های تنفسی و قلبی در منطقه، استاندار دستور ویژه‌ای درخصوص ارسال تجهیزات پزشکی همچون ماسک و تجهیز بیمارستان زابل و همکاری دانشگاه علوم پزشکی برای مداوا و درمان شهروندان سیستان صادر کرده است.

نورا در پایان با اشاره به این‌که مسئولان این استان دیگر روی نگاه کردن به مردم نجیب استان و بویژه سیستان را ندارند، یادآور می‌شود که مردم این استان مرزبانان بخش شرقی کشور هستند سهم بسزایی در تثبیت نظام و اقتدار کشور دارند و روا نیست در چنین شرایط وحشتناکی به سر ببرند و اکنون وقت آن است که دولت به حمایت ویژه و پاسداری از این مردم غیور برآید، کمااین‌که مردم این سرزمین نیز انتظاری جز این از مسئولان نظام و کشور ندارند.

فاطمه مرادزاده / گروه ایران