سفتریاکسون آنتی‌بیوتیکی خطرناک و پرعارضه

سفتریاکسون، آنتی‌بیوتیکی قوی است که از آن، در فهرست مرکز ثبت و بررسی عوارض ناخواسته دارویی کشور (ADR) به‌عنوان پرعارضه‌ترین داروها نام برده شده است.

عوارض گزارش شده ناشی از این دارو شامل عوارض پوستی، گوارشی، تنگی نفس، شوک آنافیلاکسی (اختلال تنفسی) و ایست قلبی می‌شود.

با این حال، همچنان هر ساله شاهد مواردی از مرگ و عوارض وخیم ناگهانی ناشی از تزریق آنتی‌بیوتیک‌ها و ازجمله سفتریاکسون هستیم، اما چرا و در چه شرایطی تزریق آنتی‌بیوتیکی که برای درمان عفونت‌ها، سینوزیت، سینه پهلو و عفونت‌های میکروبی، حتی در نوزادان و کودکان کاربرد درمانی دارد، مرگ‌آور می‌شود؟

دکتر زهرا عبدی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌و‌گو با جام‌جم می‌گوید: مرگ بر اثر تزریق نابه‌جای سفتریاکسون در سال‌های گذشته نیز اتفاق افتاده که معمولا مهم‌ترین و اصلی‌ترین علت آن نگرفتن شرح حال از بیمار و ناآگاهی نسبت به وجود حساسیت آنتی‌بیوتیکی در او بوده است.

سفتریاکسون یک آنتی‌بیوتیک از نسل سوم سفالوسپورین‌هاست. نکته مهم آن است که افراد حساس به پنی‌سیلین‌ها ممکن است نسبت به سفالوسپورین‌ها هم حساس باشند، لذا ضروری است که سابقه حساسیتی فرد به آنتی‌بیوتیک قبل از مصرف دارو در نظر گرفته شود.

تزریق تدریجی دارو در مراکز درمانی مجهز

دکتر عبدی با تاکید بر این‌که تزریق سفتریاکسون نباید یک‌باره و به صورت وریدی صورت بگیرد، بلکه تزریق باید بین نیم تا یک ساعت از طریق سرم و به‌طور تدریجی انجام شود تا بیمار دچار شوک ناشی از ورود حجم زیادی از دارو نشود، می‌افزاید: تزریق این دارو فقط باید در مراکزی صورت بگیرد که دارای امکانات و تجهیزات سیستم احیا هستند تا در صورت بروز واکنش‌های شدید، امکان کنترل و انجام اقدامات درمانی مناسب وجود داشته باشد.

البته یکی از دلایل دیگر افزایش وقوع عوارض دارویی با سفتریاکسون به مصرف بی‌رویه این دارو در موارد غیرضروری نیز باز‌می‌گردد. کما این‌که برای درمان سرماخوردگی‌های ساده می‌توان از داروهای آنتی‌بیوتیکی کم‌خطرتری استفاده کرد.

همچنین باید از جایگزین کردن فرم تزریقی آنتی‌بیوتیک‌ها در مواردی که اشکال خوراکی آن موثر است، پرهیز شود. باید توجه داشت که به گفته دکتر عبدی از مصرف همزمان سفتریاکسون با محلول‌ها و فرآورده‌های حاوی کلسیم بشدت خودداری کرد. به همین دلیل، مصرف محلول‌ها و فرآورده‌های حاوی کلسیم تا 48 ساعت پس از آخرین دوز سفتریاکسون در تمام گروه‌های سنی ممنوع است. همچنین، استفاده از رقیق‌کننده‌های حاوی کلسیم نیز به منظور آماده‌سازی سفتریاکسون برای تزریق نیز ممنوع محسوب می‌شود.