پشت پرده جرایم جنسی

سجاد می‌گفت بزودی همراه خانواده‌اش به خواستگاری‌ام می‌آید. دانشجوی رشته کامپیوتر بود و می‌گفت پس از گرفتن مدرکش، جشن عروسی را برپا می‌کند. یکی از روزها سجاد با من تماس گرفت و مدعی شد پدر و مادرش می‌خواهند عروس آینده‌شان را ببینند و به این بهانه مرا به خانه‌اش دعوت کرد.

آن روز به خانه سجاد که در منطقه اعیان‌نشین تهران بود، رفتم. جز او کسی در خانه نبود. با یک آبمیوه از من پذیرایی کرد و گفت بزودی پدر و مادرش از راه می‌رسند. پس از نوشیدن آبمیوه بی‌هوش شدم و وقتی به خود آمدم متوجه شدم سجاد مرا تسلیم نیت شوم خود کرده است، به همین دلیل برای شکایت از وی به دادگاه آمدم.»

گاه چنین جرایمی با قتل پیوند می‌خورد. در یکی از این حوادث زن جوانی که توسط چهار مرد مورد تجاوز قرار گرفته بود، ساعاتی پس از انتقال به بیمارستان، جانش را از دست داد. او قبل از مرگ درباره روز حادثه گفته بود: «به‌عنوان مسافر سوار خودرویی شدم و پس از مدتی پی بردم سرنشینان آن قصد تجاوز به مرا دارند که مقاومت کردم. یکی از آنها با چاقو ضربه‌ای به گردنم زد و بعد که بی‌حال شدم، هر چهار نفر مرا مورد آزار و اذیت قرار دادند.

در میانه راه، سه نفر پیاده شدند و راننده پراید که قرار بود مرا به بیمارستان برساند، در بیابان چادر ماشین را پهن کرد و بار دیگر مرا مورد آزار قرار داد و بعد همان‌جا‌‌ رهایم کرد. کشان‌کشان خودم را کنار جاده رساندم و راننده آژانسی که داشت از آنجا رد می‌شد، مرا به کلانتری رساند».

پلیس، چهار زن دیگر را که مورد تجاوز این افراد قرار گرفته بودند، شناسایی و شعبه ۷۱ دادگاه کیفری استان تهران تمام متهمان را به جرم تجاوز به عنف و آدم‌ربایی به ده ‌سال حبس و یک‌بار اعدام محکوم کرد و یکی از متجاوزان نیز به دلیل قتل زن جوان، علاوه بر اعدام به یک‌بار قصاص محکوم شد.

پلیس آگاهی ناجا دو هفته پیش با ارائه آماری اعلام کرد: امسال در حوزه این جرایم کاهشی 18 درصدی داشتیم ضمن این‌که رقم کشفیات این جرایم نیز 88 درصد بود. بنا به اعلام پلیس آگاهی اغفال و فریب قربانی شایع‌ترین شیوه در حوزه جرایم جنسی است و البته در 8 درصد این موارد نیز عمل مجرمانه همراه با فیلمبرداری بوده و مجرم قصد داشته با سوء‌استفاده از آن قربانی را تهدید کند.

لیلا حسین‌زاده

برداشت اول

دلایل تجاوز به عنف

دکتر منصور بهرامی/ روان‌شناس

ابتدا بهتر است تعریفی از تجاوز به عنف ارائه کنیم. هر رابطه‌ای که خارج از عرف برقرار و تحت فشارهای روانی، جسمی و ارزشی انجام شود، آن عمل را تجاوز به عنف قلمداد می‌کنیم. فشارهای ارزشی به این مفهوم است که متجاوز، عکس، نوار یا سوژه‌ای را مستمسک قرار می‌دهد و قربانی‌اش را تهدید می‌کند که اگر تن به رابطه ندهد، آبرویش را می‌برد. در این حالت، متجاوز شرایطی را فراهم می کند تا قربانی از روی اجبار تن به خواسته پلید او بدهد. البته تجاوز به عنف همیشه برقراری یک رابطه کامل نیست و همین که مردی در کوچه یا خیابانی تاریک خودش را به زنی که در حال عبور است، نزدیک کند و وی را مورد آزار قرار دهد، عمل تجاوز اتفاق افتاده است.

معمولا تجاوز به عنف زمانی شکل می‌گیرد که امکان ازدواج در قالب ارزش‌ها و قوانین اجتماعی برای فرد فراهم نباشد. در چنین شرایطی فرد سعی می‌کند از راه‌های غیرمشروع و غیرعرف، به خواسته‌اش برسد. برخی متجاوزان به دختران خردسال تعرض می‌کنند. این افراد در حالتی دست به این اقدام می‌زنند که اعتماد به نفس لازم را برای برقراری رابطه با فرد بزرگسال ندارند و به همین دلیل دختران خردسال را هدف نیت شوم خود قرار می‌دهند.دلیل دوم روی آوردن به تجاوز به عنف، غلبه هوا و هوس بر فرد است؛ چون همیشه دنبال لذت است. نمونه بارز آن غلامرضا خوشرو معروف به «خفاش شب» است. این آدم دقیقا با هدف کسب لذت به دختران و زنان تجاوز می‌کرد و علت این‌که قربانی‌هایش را به قتل می‌رساند، این بود که از شناسایی و دستگیری توسط پلیس بشدت وحشت داشت. او این‌طور با خودش فکر می‌کرد که اگر نکشم، مرا دستگیر می‌کنند و می‌کشند. در روان این فرد، به جای وجدان، هیجان غالب بود و حرف اول را می‌زد.

دلیل سوم، حس انتقام‌گیری است. در برخی جوامع، زمانی که دختر و پسر به هم علاقه‌مند می‌شوند فرار می‌کنند، اما وقتی گیر می‌افتند، گاهی خانواده دختر، یکی از اعضای خانواده پسر به‌طور مثال خواهرش را به دام می‌اندازند و دسته‌جمعی به او تجاوز می‌کنند.

علت چهارم نیاز مالی است. هرچند در این عمل، گاهی زنی خود را در اختیار مردان قرار می‌دهد، اما چون برای گذران زندگی‌اش به یک منبع مالی نیاز دارد، دست به این کار می‌زند. این عمل هم از نظر ما تجاوز به عنف محسوب می‌شود.

متجاوزان به عنف، به بیماری روانی سادیسم مبتلا و دیگر آزار هستند. آنها در روابط خود از نبود تعادل جنسی رنج می‌برند و علاقه‌مندند با خشونت با قربانی خود رابطه برقرار کنند و از آزار و اذیت قربانی خود لذت می‌برند.

برداشت دوم

توجه به قربانیان

دکتر بهنام اوحدی / روان‌پزشک و درمانگر مسائل جنسی

تجاوز به عنف به سه شکل به زور، با خشم و همچنین تجاوز منجر به قتل اتفاق می‌افتد. کسانی که مرتکب تجاوز به عنف می‌شوند، از نظر مردانگی و شخصیتی دچار احساس بی‌کفایتی هستند و عقده‌های فروخورده جنسی دارند که از طرف بخصوص قشر زنان جوان مورد سرکوب قرار گرفته‌اند که تبدیل به عقده‌هایی شده است و می‌خواهند با اعمال زور، مردانگی خودشان را ابتدا به خود ثابت کنند و در مرحله بعد به قربانی خود که نماینده‌ای از جامعه زنان است. عقده‌های فروخورده جنسی، از دوران نوجوانی در فرد شکل می‌گیرد. فرد به دلیل بدهیکلی یا بدصورتی، نداشتن مهارت‌های ارتباطی یا بی‌توجهی از سوی دختران طرد می‌شود و حتی مورد تمسخر و ریشخند قرار می‌گیرد. این طرد شدن باعث می‌شود حس خشم در فرد پیدا شود و اتفاقات پس از آن را رقم بزند.

متجاوزان به عنف، کسانی هستند که از سوی زنان نادیده گرفته شده‌اند و به همین دلیل احساس حقارت کرده و سعی می‌کنند قربانی را به دست بیاورند و از آن خود کنند.

از سوی دیگر تجاوز به عنف، یک کنش جنسی نیست بلکه یک کنش پرخاشگرانه محسوب می‌شود.در بسیاری از موارد، قربانی تجاوز، قربانی اختلالات شخصیتی و فرومایگی‌های منشی فرد متجاوز می‌شود و از این‌رو بسیار مورد آزار قرار می‌گیرد.متجاوزان به عنف از لایه‌های فرودست جامعه هستند. افرادی که عموما مشاغلی با درآمد پایین دارند و نمی‌توانند به شکل صحیح با جنس مخالف رابطه برقرار کنند. از سوی دیگر چون از نظر کار و درآمد در شرایط مطلوبی قرار ندارند، امکان همسرگزینی و ازدواج برای آنها وجود ندارد و از طرف زنان نیز به هر دلیل پذیرفته نشده‌اند و به همین علت به تجاوز روی آورده‌اند. به همین دلیل آمار تجاوز به عنف در مکان‌های دور و حاشیه شهرها، بیشتر از دیگر مناطق است.

کسانی که مرتکب تجاوز به عنف می‌شوند، معمولا در سنین نوجوانی تا بیست و هشت سالگی قرار دارند، یعنی درست در فرصتی که هنوز امکانات ازدواج برای آنها مهیا نیست و مملو از غریزه جنسی هستند و تمام وجودشان زیر بار ضربات هورمون‌های جنسی ضربه می‌خورد و همین ضربات آنها را عصیانگر می‌کند. نیروی جنسی در تمام طول عمر فرد پایدار نیست و پس از سی سالگی، رو به کاهش می‌گذارد و در سال‌های بین سی و دو تا چهل و پنج سالگی با کاهش پاسخدهی هورمون‌های جنسی، تجاوز به عنف کمتر مشاهده می‌شود.

عواقب تجاوز به عنف در قربانی‌ها

یکی از مسائلی که باید در موضوع تجاوز به عنف به آن توجه کرد، فرد قربانی است که پس از عمل تجاوز درگیر مشکلات فراوانی می‌شود. اختلال فشار زیاد پس از آسیب یکی از مسائلی است که قربانی با آن دست به گریبان است. در این اختلال تصاویر لحظه تجاوز در حالت خواب و بیدار در ذهن فرد زنده می‌شود. قربانی مدام ذهنش درگیر است که ای کاش از مسیر دیگری رفته بودم، کار دیگری انجام می‌دادم و... دائما خودش را سرزنش می‌کند و دنبال نشانه‌ها و شواهدی می‌گردد تا به این نتیجه برسد که در این حادثه مقصر بوده است یا نه؟

قربانیان تجاوز به دلیل شرایط خاصی که پیدا می‌کنند، به روان‌درمانی و دارودرمانی نیاز دارند و باید احتمال خودکشی موفق و غیرموفق نیز در آنها ارزیابی شود. چون اینها به دلیل تداعی تصاویر مربوط به تجاوز در ذهنشان، احتمال دارد به خودکشی فکر کنند. آنها تصور می‌کنند با این تجاوز جامعه آنها را طرد کرده و آدم پلیدی است. حالت افسردگی پیدا می‌کنند و خشمی که نسبت به دنیا دارند، باعث می‌شود تا حس خودکشی در آنها بیدار شود. جدای از اینها، ممکن است قربانیان به مصرف قرص‌های آرام‌بخش، الکل و مواد مخدر وابستگی پیدا کنند و حتی از آمیزش با جنس مخالف برای همیشه بیزار شوند.

خودداری از شکایت‌

یکی از دلایلی که باعث می‌شود برخی متجاوزان به عنف بکرات اقدام به این کار کنند، این است که وقتی فرد به خواسته‌اش می‌رسد، بازداشت نمی‌شود یا مدتی پس از دستگیری دوباره رها می‌شود و به این ترتیب چنین رفتاری در او تقویت می‌شود. در برخی موارد قربانیان شکایت نمی‌کنند. اگر هم شکایت کنند، آن را پس می‌گیرند و چنین چشم‌پوشی‌هایی از جرم باعث می‌شود تا چنین رفتاری در فرد تقویت شود و دفعات بعد هم آن را تکرار کند.

راه‌حل

مراجع و مسئولان باید نسبت به این مسائل هشیار باشند و قاطع و سریع از خود واکنش نشان دهند. مجازات اعدام که برای متجاوزان به عنف در نظر گرفته شده است، در بیشتر موارد اعمال نمی‌شود. در کشورهای پیشرفته برای متجاوزان به عنف، حبس‌های طولانی مدت در نظر گرفته می شود و بسیاری از محکومان امتیازات اجتماعی خود را از دست می‌دهند.

برداشت سوم

مجازات کافی نیست

عبدالصمد خرمشاهی وکیل دادگستری

درخصوص تجاوز به عنف، معمولا شکایت‌های زیادی مطرح می‌شود، اما از 100 درصد این پرونده‌ها فقط بین 10 تا 20 درصد آن ماهیت واقعی دارد و در بیشتر موارد براساس بررسی‌های به عمل آمده، مشخص شده است کسانی که تحت عنوان تجاوز به عنف شکایت می‌کنند، درواقع قربانی جبر و زور نشده‌اند.

تجاوز به عنف در قانون مجازات اسلامی ازجمله جرایم غیرقابل بخشش وحکمش نیز اعدام است. در این میان ممکن است در بعضی پرونده‌های عنف، بعد از صدور و قطعی شدن حکم، شاکی پرونده اعلام رضایت کند. این در حالی است که تجاوز به عنف چون جرمی غیرقابل بخشش است، حتی اگر شاکی هم گذشت کند، حکم صادر شده ـ که همان اعدام است ـ تغییر نخواهد کرد و تاثیری در ماهیت قضیه ندارد.

در بسیاری از پرونده‌های مربوط به عنف، اغفال و فریب نقش اساسی دارد؛ به طوری که دختر به پسر اعتماد کرده و در نهایت به دام افتاده است. چنین دخترانی به اندازه کافی آموزش ندیده‌اند و این قبیل آموزش‌ها باید از صدا و سیما به دختران ارائه و آنها از خطرات چنین دوستی‌های نامتعارف آگاه شوند. در این صورت است که آمار قربانیان عنف کاهش می‌یابد.

تجاوز به عنف جرمی است که بعضا رو به افزایش دیده می​شود و با این‌که متجاوزان بسیاری به طناب دار آویخته شده‌اند، اما مجازات اعدام به تنهایی نمی‌تواند این جرم را ریشه‌کن کند.

مجازات‌ها در مقطعی جنبه بازدارندگی و ارعاب دارد، اما به صورت ریشه‌ای نمی‌تواند مشکل را از بین ببرد. چراکه وقوع جرم محصول نارسایی جامعه است. در کنار مجازات‌های اعمال شده باید تمهیداتی اندیشید تا موجبات بروز جرم برای همیشه از بین برود. (ضمیمه تپش)