آلبوم کودکی روی دیوار

حال اگر یک آلبوم از این عکس‌ها را گم کنیم و بعد از 27 سال به تماشایش بنشینیم، آن‌قدر ذوق زده خواهیم بود که دیگر کار از حس خوب می‌گذرد و درگیر حسی می‌شویم که شیرینی‌اش قابل توصیف نیست.

بعد از تصور این اتفاقات شیرین، بیایید اتفاق شیرین‌تری را تصور کنیم. بعد از 27 سال یک روز به ما خبر بدهند آلبوم خاطره‌های کودکی‌مان در یک نمایشگاه روی دیوار رفته است؛ آن هم خاطره‌هایی که نه فقط متعلق به ما و خانواده‌مان، بلکه خاطره‌های جمعی یک نسل است.

اما کدام نسل؟ مرور پاسخ این پرسش هم برایمان شیرین خواهد بود. نسلی که شرایطش با کودکان امروز خیلی فرق داشت؛ نسلی که زمانی زندگی می‌کرد که فقط دو شبکه تلویزیونی داشتیم و آنها هم زمان محدودی را به پخش برنامه‌های گروه سنی کودک و نوجوان اختصاص می‌دادند. نسلی که منتظر بود تا جعبه جادویی برایش کارتون پخش کند و مجری‌های مهربان برنامه‌های کودک با او حرف بزنند.

این نسل شبکه پویا نداشت، این نسل انتخاب‌های متعدد نداشت و نمی‌توانست مثل بچه‌های امروز در سوپرمارکت محله‌شان هم برنامه‌های متنوعی را در قالب لوح‌های فشرده بخرد و با خود به خانه بیاورد، تماشایش کند، بعد هم فراموشش کند.

نسلی که هر چند انتخاب‌های محدودی داشت، اما خاطره‌های گسترده‌ای دارد؛ خاطره‌هایی که حالا هم با یادآوری‌شان دوباره احساس کودکی کند. همه اینها را گفتم که برسم به اصل مطلب. به نمایشگاهی که هفته گذشته در خانه هنرمندان دایر بود و مخاطبان زیادی با آن دوباره احساس کودکی کرده و چشم به دیوارهای نگارخانه میرمیران دوختند که آلبوم خاطره‌های کودکی‌شان را به نمایش گذاشته بود.

«به یاد گذشته» عنوان این نمایشگاه بود که تنها توضیح مختصری درباره آن می‌تواند بر لب‌های ما دهه شصتی‌ها و حتی پدر و مادرهایمان لبخند بنشاند، لبخندی شاد و عمیق. عکس‌های پشت صحنه مجموعه عروسکی «خونه مادربزرگه» بعد از حدود سه دهه از آرشیو هنرمند نام آشنای کشورمان حمید جبلی بیرون آمد تا بچه‌های دیروز با دیدن آنها خاطرات شیرین روزگار کودکی شان را دوره کنند و لحظاتی فارغ از همه دغدغه‌ها و مشغله‌هایشان دوباره کودک شوند.

آنها که روز افتتاحیه نمایشگاه به خانه هنرمندان آمده بودند در این مراسم کنار حمید جبلی «به یاد گذشته» را تماشا کردند و موسیقی این سریال و همچنین بخش‌هایی از دیالوگ‌های عروسک‌های محبوب این مجموعه را در کنار یکدیگر شنیدند و لحظات شادی را تجربه کردند.

جبلی این نمایشگاه را بعد از برگزاری موفق در مجموعه تئاتر شهر به خانه هنرمندان آورده بود تا مخاطبان این مجموعه پرتردد هم فرصت تماشای «به یاد گذشته» و تجدید خاطره با شخصیت‌ها و اتفاقات محبوبی را که 27 سال از عمرشان می‌گذرد،‌ داشته باشند.

اما ایده برگزاری این نمایشگاه از کجا آمده و جبلی چرا پس از این همه سال عکس‌های پشت صحنه خونه مادربزرگه را به نمایش گذاشته است. چنانچه پیش از این هم اعلام شده است، ایده برگزاری این نمایشگاه از سوی مرضیه برومند مطرح شد و در جشنواره تئاتر عروسکی تهران مبارک روی دیوار رفت و سپس به پیشنهاد خود برومند به خانه هنرمندان آمد تا مخاطبان بیشتری آنها را ببینند و این روزها هم میزبان مردم و کودکان دیروز و امروز است.

جبلی درباره نمایشگاه «به یاد گذشته» و انگیزه برگزاری آن این‌گونه توضیح می‌دهد: این عکس‌ها مربوط به حدود ۲۷ سال پیش بوده و از پشت صحنه برنامه تلویزیونی «خونه مادربزرگه» تهیه شده است. حالا هم در قالب برنامه بخش جنبی پانزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی مبارک و سپس در خانه هنرمندان ایران به نمایش گذاشته شده‌اند.

با نگاهی به نمایشگاه متوجه می‌شویم در اغلب عکس‌های به نمایش گذاشته شده، جبلی سعی کرده است بیشتر عروسک‌گردان‌ها را نشان دهد و تمرکز کمتری بر عروسک‌ها داشته است. این هنرمند درباره نحوه انتخاب عکس‌ها، بیان می‌کند: گزینش عکس‌ها را بنده و ابراهیم حسینی؛ مسئول نمایشگاه انجام دادیم و بیشتر سعی داشتیم عروسک‌گردان‌ها را در عکس‌ها نشان دهیم تا زحمات این دوستان هم دیده شود و یادآوری دوباره‌ای باشد.

البته جبلی، خود یکی از عروسک‌گردان‌های این مجموعه بوده و شاید این موضوع در دلایل او برای گزینش عکس‌ها تاثیرگذار هم بوده است. او می‌گوید: من در این برنامه عروسک‌گردان بودم و در موقعیت‌های مختلف، عروسک‌های متفاوتی را در دست می‌گرفتم، به‌عنوان مثال مخمل یکی از آنها بود که من و ایرج طهماسب کار عروسک‌گردانی آن را برعهده داشتیم.

ابراهیم حسینی، مسئول برگزاری نمایشگاه و رئیس انجمن عکاسان خانه تئاتر هم می‌گوید: فکر می‌کنم باید خیلی به عکاسی از تئاتر عروسکی توجه نشان دهیم.

او ادامه می‌دهد: امیدوارم چنین فعالیت‌هایی ادامه پیدا کند، اگر عکاسان بدانند که این جریان ادامه دارد و کار‌هایشان دیده می‌شود و مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، مطمئنا ترغیب می‌شود تا از نمایش‌های عروسکی هم عکاسی و این خاطره‌ها را حفظ کنند.

با توجه به زمان محدود برگزاری این نمایشگاه، کاش فرصت برگزاری آن به شکل مجازی هم وجود داشت تا همه کسانی که در سراسر ایران با خونه‌مادربزرگه خاطره دارند به تماشای خاطره‌هایشان می‌نشستند و کاش اگر از پشت صحنه دیگر برنامه‌های موفق و نوستالژیک تلویزیونی مانند مدرسه موش‌ها عکس‌هایی موجود است، در قالب یک نمایشگاه عرضه شود و به یاد گذشته در همین گام متوقف نشود.

این نمایشگاه‌ها می‌تواند فرصتی باشد برای یادآوری خاطره‌های شیرین کودکی و همچنین قدردانی از هنرمندانی که خاطره‌های جمعی ما را ساختند و به روزهای کودکی‌مان رنگ، شور و مهربانی بخشیدند.

زینب مرتضایی‌فرد ‌‌/‌‌ گروه فرهنگ و هنر