استعمارگران فضا

جمعیت زمین با سرعت رو به افزایش است؛ در حالی که جا و منابع کافی برای این شمار جمعیت وجود ندارد. در این میان، عده‌ای معتقدند که اگر قرار است حیات انسان‌ها حفظ شود، باید پا را فراتر از زمین گذاشت. ایلان ماسک، بنیانگذار شرکت گردشگری فضایی اسپیس‌اکس (SpaceX)، ایده ساخت سکونتگاه‌های فرازمینی را از این جهت حائزاهمیت می‌داند که اگر روزی حادثه‌ای فاجعه‌بار برای زمین رخ داد، نسل بشر از میان نرود.

شاید این یک رویای دست‌نیافتنی به نظر برسد، اما فراموش نکنید که در نهاد آدمی یک غریزه ابدی برای کشف ناشناخته‌ها وجود دارد. البته، موانع چندان زیادی در مسیر تحقق این رویا باقی نمانده است. جفری هافمن، فضانورد اسبق ناسا، اشاره می‌کند که ما ‌اکنون از لحاظ سطح فناوری و تجهیزات در مرحله‌ای هستیم که فقط می‌توانیم به چند مقصد نزدیک در منظومه شمسی خودمان فکر کنیم. هافمن، ماه و مریخ را پیشنهاد می‌دهد که آن‌قدرها هم از زمین دور نیستند و حداقل می‌توانیم به انجام این سفرها در آینده نزدیک فکر کنیم.

مستعمرات فضایی چه شکلی‌ دارند؟

هرمان پوتوچنیک، مهندس اتریشی ـ مجارستانی صنایع موشکی، نظریه فضاپیمای مدور را در دهه ۱۹۲۰ مطرح کرد؛ چیزی شبیه یک بشقاب پرنده که برای ایجاد جاذبه مصنوعی به دور خودش می‌چرخد و از یک آینه مقعر بزرگ کمک می‌گیرد تا نور خورشید را متمرکز و از آن به عنوان یک منبع انرژی استفاده کند. زمانی که این ایده مطرح شد کسی فکر نمی‌کرد که روزی واقعیت پیدا کند، اما تا سال‌ها همچنان مورد توجه کاوشگران فضا بود، تا جایی که انجمن بین‌سیاره‌ای بریتانیا سه دهه قبل از فرود آمدن انسان بر ماه آن را پیش‌بینی کرد.

زندگی روی مریخ یا سیاره‌های دیگر چگونه است؟

عده دیگری از کارشناسان به زندگی روی مریخ یا ماه فکر می‌کنند و به طرز حیرت‌انگیزی درصددند تمدن نوین انسانی را تا سال 1404 در مریخ شکل دهند. پیشبرد این نظریه مستلزم ایجاد یک زیست کره مصنوعی است که دارای تمام​ عناصر ضروری برای گسترش زندگی باشد. پروژه مارس وان نمونه‌ای از این طرح است که اجرای آن از سال 1391 آغاز شد و تاکنون ۴۰ داوطلب از میان 200 هزار نفری که ثبت‌نام کرده بودند، انتخاب شده‌اند. پذیرفته‌شدگان باید طی یک برنامه مستند تلویزیونی، آموزش‌های لازم را ببینند. رسانه‌های جمعی به گردانندگان این طرح کمک می‌کنند تا با جذب سرمایه‌گذاران راغب، بودجه مورد نیاز را کسب کنند. البته، پروژه مارس وان مخالفانی هم دارد، اما حداقل مصداق بارز اشتیاق انسان به زندگی در جایی جز زمین است.

شرکت گردشگری فضایی اسپیس‌اکس از یک مریخ‌نورد غول‌آسا صحبت می‌کند که اگر بعد از فرود آمدن بر سیاره سرخ قابل استفاده مجدد باشد، هزینه سفرهای برگشت به مقدار چشمگیری کاهش خواهد یافت. ماسک اضافه می‌کند که این فقط در حد یک فرضیه است؛ اما اگر در حوزه سفرهای فضایی پیشرفت کنیم و مریخ قابل سکونت شود، یعنی​ می‌توانیم به هر جایی از منظومه شمسی دست پیدا کنیم، مثلا اقمار بیرونی مشتری یا شاید هم قمر تیتان زحل. ماسک حتی به ستاره آلفا قنطورس فکر می‌کند که چهار سال نوری از ما فاصله دارد و اگر با ۱۰ درصد سرعت نور به سمت آن حرکت کنیم حدود ۴۰ سال طول می‌کشد، آن هم به شرط این که بلافاصله بعد از حرکت به این سرعت برسیم... چنین چیزی هنوز ممکن نیست، اما فقط یک لحظه فکر کنید که انسان می‌توانست تا این حد پیشرفت کند، آن‌وقت چه چیزها که ممکن نمی‌شد.

زندگی در فضا با چه مشکلاتی همراه است؟

زندگی در ایستگاه فضایی بین‌المللی، چالش‌های بزرگی را که با آنها روبه‌رو هستیم نشان‌ ما می‌دهد. تأمین آب مصرفی فقط شش نفر حدود دو میلیارد دلار در سال هزینه دربردارد؛ تازه اگر به مشکل تأمین غذا و اکسیژن اشاره نکنیم. در حالت ایده‌آل، مستعمرات فضایی باید به خودشان متکی باشند یا این که منابع مورد نیازشان را از سیارک‌های نزدیک استخراج کنند. از طرف دیگر، زندگی در فضا برای جسم انسان پیامدهای ناخوشایندی به همراه دارد. کاهش جاذبه موجب تحلیل استخوان‌ها و ماهیچه‌ها می‌شود. افزایش خطرناک فشار داخلی سر، به اختلالات موقت​ و دائم چشمی می‌انجامد. تشعشعات کهکشانی، علاوه بر افزایش احتمال ابتلا به سرطان، فرد را مستعد آب‌مروارید می‌کند. بی‌خوابی، تنهایی و در نتیجه فروپاشی ذهن را هم نباید دست‌کم گرفت. حتی جالب است بدانید بعضی​ مواد با کاهش جاذبه مشتعل‌تر می‌شوند، مثل موهای صورت! اما این‌ها فقط چکیده‌ای از مشکلاتی است که باید چاره‌ای برای آنها اندیشیده شود. پژوهشگران پروژه مارس ۵۰۰ به منظور شبیه‌سازی سفر طولانی به مریخ و بررسی تاثیرات آن روی روح و روان انسان، شش داوطلب را به مدت ۵۲۰ روز در یک محفظه بسته که کمتر از ۸۰ متر مربع وسعت داشت زندانی کردند. در پایان، چرخه خواب یکی از شرکت‌کنندگان طوری تغییر کرد که دیگر نمی‌توانست اوقات زیادی را با همراهانش بگذراند، یکی به علائم افسردگی و دیگری به اختلالات روان‌شناختی دچار شد.

این اجتماعات بسته بسیار آسیب‌پذیر هستند و برقراری امنیت و آرامش در آنها مشروط به‌وجود قوانین اجتماعی کنترل‌گرایانه است. از این‌رو عده‌ای از پژوهشگران و فلاسفه مدتی است نگارش حقوق شهروندی در مستعمرات فضایی را شروع کرده‌اند.

BBC / مترجم: صدف دژآلود