هنرمندان خودآموخته در سعدآباد

به همین نسبت خیلی از نمایشگاه‌های هنری هم شبیه یکدیگرند، آنقدر که منتقدان می‌گویند انگار همه از روی دست هم تقلب می‌کنند و نقش می‌زنند. به همین دلیل هم وقتی به کسی پیشنهاد می‌کنیم به دیدن یک نمایشگاه هنری برود، حتی اگر خیلی هم به دیدن آثار هنری علاقه داشته باشد، پرسش‌های زیادی درباره نمایشگاه می‌پرسد و می‌خواهد به این نتیجه برسد که قرار است به یک نمایشگاه متفاوت برود؛ نمایشگاهی که شبیه بقیه نبوده و دیدارش لذتبخش باشد.

یکی از این نمایشگاه‌ها اکنون در موزه هنرهای زیبا واقع در کاخ موزه سعدآباد برپاست. «فصل صلح» عنوان این نمایشگاه است و هنرمندان خودآموخته کشورمان، آثارشان را در آن به نمایش گذاشته‌اند.

در این نمایشگاه که یک روز پیش از روز جهانی صلح فعالیت خود را آغاز کرد، آثار 80 هنرمند خودآموخته (آثار 50 هنرمند در قالب نمایشگاه و آثار 30 هنرمند در قالب کارگاه) در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است.

ورودی نمایشگاه، آثار حجم باقر سروش، هنرمند خودآموخته قرار دارد. زیبایی آثاری که او با سنگ و آهن خلق کرده است، هر مخاطبی را به خود جلب می‌کند. او با مهربانی به همه توضیح می‌دهد که چگونه سنگ‌ها را پیدا می‌کند و بر چه اساسی تصمیم می‌گیرد با آنها چه چیزی را بسازد.

چکناوریان خستگی‌ناپذیر

لوریس چکناوریان، رهبر ارکستر و آهنگساز خوب کشورمان یکی از دیگر هنرمندان خودآموخته حاضر در این نمایشگاه است. سه تابلوی نقاشی از او در این نمایشگاه قرار دارد که همه با موضوع صلح خلق شده است، او مثل همیشه با لبخند و مهربانی با همه برخورد می‌کند، عکس یادگاری می‌گیرد و از درخواست‌های متعدد حاضران برای گرفتن عکس یادگاری خسته نمی‌شود.

او می‌گوید جنگ را به هیچ وجه دوست ندارد و صلح را رنگین‌کمانی می‌داند که آدم‌ها زیبایی آن را از خودشان و دنیا دریغ می‌کنند.

یکی دیگر از حاضران در این نمایشگاه احمد محیط طباطبایی، مشاور رئیس پژوهشگاه میراث ‌فرهنگی است. او درباره اهمیت این نمایشگاه می‌گوید: این اتفاق خوبی است که برای نخستین بار مجموعه آفرینشی هنرمندان خودآموخته کشورمان به شکل رسمی به نمایش گذاشته می‌شود و شناسایی و ارائه آثار این افراد به نوعی رسمیت دادن به این پدیده هنری از سوی سازمان میراث فرهنگی است.

قول مساعد برای تاسیس موزه مستقل

این عضو کنونی هیات اجرایی ایکوم ادامه می‌دهد: بخش عظیمی از هنر ارزنده در جهان به‌وسیله هنرمندان خودآموخته خلق شده است و امیدوارم شاهد تاسیس موزه‌ای برای این هنرمندان در کشورمان باشیم.

محیط طباطبایی، تاسیس این موزه را نیازمند همکاری شهرداری، سازمان میراث فرهنگی و دیگر نهادها با یکدیگر دانست.

این مدرس دانشگاه همچنین اظهار می‌کند: نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای که روزگاری تنها در قهوه‌خانه‌ها و کارگاه‌های کاشی وجود داشت، در دهه 40 به رسمیت شناخته شد و به موزه‌ها آمد. امروز هم هر موزه‌ای که نقاشی‌ها را دارد، به آنها می‌بالد.

او در پایان سخنانش بیان می‌کند: ما باید این مسیر را با هنرمندان خودآموخته هم طی کنیم و در عرصه همه هنرها این هنرمندان را کشف کرده و فضایی برای ارائه هنر آنها فراهم کنیم.

نقاشی در ابرها

اکرم سرتختی، یکی از هنرمندان خودآموخته است که نقاشی‌اش در نمایشگاه «فصل صلح» به نمایش گذاشته شده است. او می‌گوید: بچه شاه عبدالعظیم هستم. زمان بچگی‌ام وقتی به پشت‌بام خانه قدیمی‌مان می‌رفتم، به آسمان نگاه می‌کردم و در ابرها نقش‌های زیبایی می‌دیدم و از خدا می‌خواستم نقاش شوم.

او ادامه می‌دهد: وقتی ازدواج کردم، همسرم دوست نداشت بیرون از خانه کار کنم. من هم در محیط خانه کنار بچه‌داری و خانه‌داری همیشه آرزوی نقاشی داشتم تا این‌که یک روز سمت کاغذ و مداد رفتم و تصویر خانه خدا را نقاشی کردم.

این نقاش خودآموخته توضیح می‌دهد: هیچ چیز بهتر از این نیست که فکر کنی خدا آرزویت را برآورده کرده و اولین نقاشی‌ات هم طرحی از خانه خودش بوده. من از آن زمان نقاشی می‌کشم و به این کار علاقه زیادی دارم.

نازیلا مین‌باشی، دیگر هنرمند خودآموخته می‌گوید: جامعه هنری به کار ما بها نمی‌دهد، اما ما کارمان را دوست داریم و ادامه می‌دهیم.

او امیدوار است جامعه هنری ایران، کار هنرمندان خودآموخته را جدی بگیرد و آنها را به رسمیت بشناسد.

هرمز علیپور، یکی از شاعران کشورمان هم از دیگر هنرمندان خودآموخته این نمایشگاه است، البته شاعرانی چون سهراب سپهری و سیدعلی صالحی را هم می‌توان در زمره نقاشان خودآموخته دانست. علیپور درباره کارهای هنری‌اش می‌گوید: من همیشه عاشق نقاشی آبرنگ بودم و با بزرگان نقاشی حشر و نشر داشتم.

او ادامه می‌دهد: بعضی افراد کارهایم را در عرصه نقاشی جدی می‌گیرند و به من لطف دارند، اما من خودم را بیشتر علاقه‌مند به نقاشی می‌دانم تا نقاش.

شناسنامه‌دار شدن آثار

علی عزتی، دبیر انجمن نقاشان خودآموخته هم از شناسنامه‌دار شدن آثار هنرمندان خودآموخته خبر می‌دهد. او می‌گوید: ما از آقای محیط طباطبایی قول مساعد برای تشکیل دائمی موزه هنرمندان خودآموخته را گرفته‌ایم، البته جز تشکیل موزه فکرهای دیگری هم داریم و می‌خواهیم تدابیری بیندیشیم تا آثار صاحب شناسنامه شدند و ماجراهایی که برای تابلوهای سهراب سپهری رخ می‌دهد، در آینده تکرار نشود.

او می‌افزاید: ما برای هر اثر هنری نقاشان خودآموخته یک تمبر هم تدارک می‌بینیم تا این هنرمندان کم‌کم فضایی برای به رسمیت شناخته شدن پیدا کنند.

در پایان این‌که دیدن این نمایشگاه را از دست ندهید. فصل صلح نمایشگاهی متفاوت است که آثار هنرمندانش شبیه هیچ اثر دیگری نیست. آنها آثاری را خلق کرده‌اند که ایده‌هایش کاملا متعلق به خودشان است و ادای هیچ‌کس دیگری را درنیاورده‌اند.

فصل صلح با هدف حمایت از هنرمندان خودآموخته برگزار می‌شود و آثار ارائه شده در این نمایشگاه از 200 هزار تومان تا پنج میلیون تومان قیمت‌گذاری شده‌ و تا بیست و یکم مهر میزبان علاقه‌مندان است.

زینب مرتضایی‌فرد / گروه فرهنگ و هنر