سکوت مرگبار در قبال بحران انسانی

شورای امنیت

اصلی‌ترین انگیزه تاسیس جامعه ملل پس از جنگ جهانی اول حفظ صلح و امنیت بین‌المللی بوده است. این دو هدف در نخستین ماده منشور ملل متحد مورد تاکید قرار گرفته است. جامعه ملل بر برابری کامل اعضا مبتنی بود به همین دلیل خیلی زود شکست خورد و جنگ جهانی دوم پا گرفت. بر اساس همین تجربه، مسئولیت اصلی حفظ صلح و امنیت بین‌المللی در سازمان ملل به عهده شورای امنیت گذاشته شده است. این بار برای جلوگیری از تکرار تجربه جامعه ملل، به پنج کشور که بیش از همه توان ایجاد موازانه قوا (و در عین حال برهم‌زدن امنیت بین‌المللی) را داشتند و در جنگ جهانی دوم به پیروزی رسیده بودند، امتیاز ویژه‌ای برای عضویت در این شورا داده شد. پنج عضو دائم و ده عضو غیر دائم که هر دو سال یکبار از مناطق مختلف جهان انتخاب می‌شوند، شورایی تشکیل می‌‌دهند که باید نسبت به هر گونه جنگ یا تهدید صلح حساس باشند و تدابیر کارآمدی اتخاذ کنند. با این حال با آغاز بحران غزه در جلسه دوم تیر شورای امنیت باوجود گزارش مشاور سیاسی دبیرکل ملل متحد مبنی بر بازداشت هزار فلسطینی و کشته شدن پنج نفر از آنها در نتیجه عملیات اسرائیلی‌ها در کرانه باختری رود اردن و در واکنش به گم‌شدن سه جوان اسرائیلی و باوجود اذعان وی نسبت به وضع نامناسب حاکم بر فلسطین، با این حال شورای امنیت تصمیمی اتخاذ نکرد.

در جلسه پانزدهم تیر نیز دبیرکل سازمان ملل، نماینده فلسطین و نماینده رژیم صهیونیستی در صحن شورای امنیت سخن گفتند، اما باز هم نتیجه‌ای حاصل نشد. بیست و سوم و سی‌ام تیر نیز ، شورای امنیت به صدور بیانیه‌ها غیرالزام‌آور اکتفا کرد که خواستار برقراری آتش‌بس میان طرفین بود. صدور این بیانیه به آغاز هیچ‌گونه روند تضمین‌گر امنیت افراد از قبیل اعلام منطقه پرواز ممنوع، تحریم یا مداخله نظامی نمی‌شود.

شورای حقوق بشر

شورای حقوق بشر از ارکان سازمان ملل متحد است که یک دهه از حیات آن می‌گذرد. وظیفه اصلی شورای حقوق بشر، نظارت بر وضع کشورها در اجرای منشور حقوق بشر (اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق حقوق مدنی و سیاسی، میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و سایر پروتکل‌های مربوط) است. این نظارت به دو طریق دوره‌ای و ویژه صورت می‌گیرد. در نظارت‌های دوره‌ای، پرونده همه کشورهای عضو بر اساس برنامه زمان‌بندی‌شده مشخص در شورا مطرح شده و موارد نقض حقوق بشر از سوی آنها بررسی می‌شود و در نظارت ویژه برای یک کشور معین، گزارشگر ویژه منصوب می‌شود تا وضع حقوق بشر در این کشور را گزارش کند. بحران کنونی در فلسطین به دلیل تهدید حیات مردم و همین طور بازداشت غیرقانونی آنها از وضع‌های ناقض حقوق بشر به شمار می‌رود. با این حال تاکنون شورای حقوق بشر نشستی در این زمینه برگزار نکرده است، اما بر اساس برنامه اعلامی این شورا قرار است این روزها نشست ویژه‌ای راجع به وضع فلسطین داشته باشد. گفتنی است آخرین گزارش ویژه شورای حقوق بشر از وضع نقض حقوق بشر توسط رژیم صهیونیستی به زمستان 1390 باز می‌گردد.

عفو بین‌الملل

عفو بین‌الملل، سازمانی غیردولتی است که وظیفه خود را جلوگیری از سوءاستفاده از حق‌های بشری در سراسر دنیا معرفی کرده است. پس از آغاز بحران فلسطین، این سازمان عموماً موضع میانه را اتخاذ کرده و به هیچ‌وجه چیرگی نظامی اسرائیل بر فلسطین را به عنوان عاملی که می‌تواند مردم فلسطین را در معرض آسیب‌های بیشتری قرار دهد، لحاظ نکرده است. در آخرین موضعگیری که مربوط به بیستم تیر است از سازمان ملل خواستار تحقیق‌ همه‌جانبه راجع به تجاوزات شده است؛ از یک سو حملات هوایی اسرائیل به نوار غزه و از سوی دیگر راکت‌هایی که از سوی فلسطین پرتاب می‌شود.

این درخواست متوازن در حالی صورت می‌گیرد که به اعتراف همین گزارش، تبادل آتش با آغاز عملیات نظامی اسرائیل شروع شده و در حالی که در اسرائیل 20 نفر یا بیشتر زخمی شده‌اند، در فلسطین بیش از 600 نفرکشته و حدود 4000 نفر زخمی و 340 خانه خراب شده است. عفو بین‌الملل معترف است کشته‌شدگان عموماً هیچ دخالتی در منازعات نظامی نداشته است.

آیا درخواست آتش‌بس همه‌جانبه بدون توجه به این واقعیت مورد اعتراف که اسرائیل آتش‌باری بر مناطق فلسطینی را آغاز کرده، می‌تواند موثر باشد؟

محمد منصوری بروجنی / جام‌جم